સિંધુ નદીનું પાણી રોકવાની અસલી કહાની, જે પાકિસ્તાન ક્યારેય સમજી શક્યું જ નહીં!

Indus Water Treaty:  ભારત પાસે પાણી સંગ્રહ કરવાની ક્ષમતા નથી. શું સિંધુ જળ સંધિ રોકવા પાછળની વાસ્તવિક કહાની ફક્ત પાકિસ્તાનનું પાણી રોકવા માટે છે કે પછી ભારતે તે પ્રાપ્ત કર્યું છે જે આ સંધિને રોકવાથી પ્રાપ્ત કરવામાં મોટો અવરોધ સાબિત થઈ રહ્યું હતું?

ભારતના અટકેલા પ્રોજેક્ટ્સ ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ થશે

એ વાત સાચી છે કે ભારત પાસે એવા જળાશયો નથી કે તે પાકિસ્તાન જતા પાણીને રોકી શકે અને તેને પોતાની પાસે સંગ્રહ કરી શકે. આવી સ્થિતિમાં, આ નિર્ણયની પાકિસ્તાન પર તાત્કાલિક કોઈ અસર થવાની નથી, પરંતુ આ કરાર અટકી જવાથી, ભારતના ઘણા અટકેલા પ્રોજેક્ટ્સ હવે ટૂંક સમયમાં પૂર્ણ થશે. આનું સૌથી મોટું ઉદાહરણ જમ્મુ અને કાશ્મીર છે જ્યાં ભારત સરકાર પાંચ પ્રોજેક્ટ દ્વારા ચાર હજાર મેગાવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરવાની તૈયારી કરી રહી છે.

આ વીજળી ઉત્પન્ન કરવા માટે, ભારત સરકારે કુલ પાંચ હાઇડ્રો ઇલેક્ટ્રિક પાવર પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરવા પડશે. આ પાંચ પાવર પ્લાન્ટ બુરસર, દુલ્હસ્તી, સાવલકોટ, ઉરી અને કીર્થાઈ છે. બુર્સર પાવર પ્લાન્ટની ક્ષમતા 800 મેગાવોટ છે. દુલ્હસ્તીની ક્ષમતા 260 મેગાવોટ છે. સવાલકોટની ક્ષમતા 1856 મેગાવોટ છે, ઉરીની ક્ષમતા 240 મેગાવોટ છે અને કીર્થાઈની ક્ષમતા 930 મેગાવોટ છે.

હવે ભારતે કોઈની પરવાનગી લેવાની રહેશે નહીં

આ બધા પાવર પ્લાન્ટ્સ પર કામ શરૂ થઈ ગયું છે, પરંતુ તેને પૂર્ણ કરવામાં સૌથી મોટો અવરોધ સિંધુ જળ સંધિ હતો. કારણ કે આ પાવર પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરવા માટે, પાકિસ્તાન પાસેથી પણ મંજૂરી લેવી પડતી હતી અને સમગ્ર કામ વિશ્વ બેંકની દેખરેખ હેઠળ કરવામાં આવ્યું હતું કારણ કે કરારની શરતો આવી જ હતી. હવે જ્યારે ભારતે આ કરાર પર રોક લગાવી દીધી છે, ત્યારે તેને તેના પાવર પ્લાન્ટ પૂર્ણ કરવા માટે ન તો પાકિસ્તાન પર આધાર રાખવાની જરૂર છે કે ન તો વિશ્વ બેંક પર. તેથી, આ પ્રોજેક્ટ્સને પૂર્ણ કરવા માટે મંજૂરી મેળવવામાં જે સમય વેડફવામાં આવી રહ્યો હતો તે હવે વેડફવામાં આવશે નહીં અને આગામી ત્રણથી પાંચ વર્ષમાં, આ પાંચ પાવર પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરીને, ભારત જમ્મુ અને કાશ્મીર માટે અલગથી 4,000 મેગાવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરી શકશે.

સાવલકોટ સહિત અનેક પ્રોજેક્ટ્સ પર ચાલી રહ્યું છે કામ 

આ પાંચ પાવર પ્રોજેક્ટ્સમાંથી, ઉરી 2 પ્રોજેક્ટ જેલમ નદી પર બનાવવામાં આવી રહ્યો છે, જ્યારે બાકીના ચાર પાવર પ્રોજેક્ટ્સ ચેનાબ ખીણમાં બનાવવામાં આવનાર છે. આ તમામ પ્રોજેક્ટ્સમાં, સવાલકોટ સૌથી મોટો પ્રોજેક્ટ છે, જેના માટે રામબન જિલ્લામાં ચેનાબ નદી પર 192.5 મીટરનો બંધ બાંધવામાં આવનાર છે. કિશ્તવાડ જિલ્લામાં ચેનાબ નદી પર દુલ્હસ્તી પણ બનાવવામાં આવી રહી છે, જે એક ભૂગર્ભ પાવર પ્લાન્ટ હશે.

કિશ્તવાડમાં ચેનાબ નદી પર બની રહેલા બુર્સર દ્વારા માત્ર વીજળી ઉત્પન્ન થશે જ નહીં, પરંતુ પાણીનો સંગ્રહ પણ કરી શકાશે અને તેના દ્વારા પાણીના પ્રવાહને પણ નિયંત્રિત કરી શકાશે. ઉરી 2 પાવર પ્લાન્ટ બારામુલ્લા જિલ્લામાં જેલમ નદી પર બનાવવામાં આવી રહ્યો છે, જે ઉરી 1 નું વિસ્તરણ છે. કિરથાઈ ચેનાબ પર બનાવવામાં આવી રહ્યો છે. આ કિશ્તવાડમાં પણ છે.

આ ઉપરાંત, અન્ય પ્રોજેક્ટ્સ પર કામ જે ફક્ત સિંધુ જળ સંધિના કારણે ફાઇલોમાં દટાઈ ગયા હતા, તે હવે નવેસરથી શરૂ થશે. એ વાત ચોક્કસ છે કે સિંધુ જળ સંધિ બંધ કરવાથી પાકિસ્તાન પર ચોક્કસ અસર પડશે, પરંતુ તેમાં થોડો સમય લાગશે. આ સમયમાં, પોતાના પ્રોજેક્ટ્સ પૂર્ણ કરીને, ભારત પોતાને એટલી બધી તૈયાર કરશે કે આવનારા દિવસોમાં, પાકિસ્તાનને કેટલું પાણી મળશે અને કેટલું નહીં, તે ભારત જ નક્કી કરશે, બીજું કોઈ નહીં.