જે અમેરિકા દૂર ઉભું હતું, અચાનક ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામ માટે 'ચૌધરી' કેમ બની ગયું?

India Pakistan Ceasefire: તારીખ: 10 મે, 2025, સાંજે 5 વાગ્યાની આસપાસ યુએસ રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પે સોશિયલ મીડિયા પર ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કરી. આ જાહેરાત આશ્ચર્યજનક હતી કારણ કે સવારે સરહદ પર જબરદસ્ત કાર્યવાહી જોવા મળી હતી. પાકિસ્તાનની હિંમતને કારણે ભારતે તેના ઘણા એરબેઝનો નાશ કર્યો. પાકિસ્તાને ફતેહ મિસાઇલ છોડ્યું હોવાનું બહાર આવ્યું હતું પરંતુ તેને પણ ભારતની ડિફેન્સ સિસ્ટમ દ્વારા આકાશમાં તોડી પાડવામાં આવી હતી. આવી સ્થિતિમાં લોકોના મનમાં પ્રશ્ન એ થાય છે કે આગામી થોડા કલાકોમાં એવું શું થયું કે અમેરિકા યુદ્ધવિરામ માટે 'ચૌધરી' બની ગયું?

આ સવાલ એટલા માટે પણ મહત્વપૂર્ણ છે કારણ કે બે દિવસ પહેલા અમેરિકાના ઉપરાષ્ટ્રપતિ જેડી વાન્સ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચેના સંઘર્ષમાં અમેરિકા શું કરી શકે છે તે અંગે નિરાશા વ્યક્ત કરી રહ્યા હતા. તેઓ એક રીતે તણાવ ઘટાડવા માટે અમેરિકાની સંભવિત પહેલને ઓછી આંકી રહ્યા હતા. તેમણે એમ પણ કહ્યું કે આમાં સામેલ થવું એ અમારું કામ નથી. તો પછી શનિવારે સાંજે અમેરિકાથી સમાચાર કેમ આવ્યા?

મધ્યસ્થતા પર ભારત-પાકિસ્તાનનું વલણ
આવા મામલામાં ભારતનું વલણ સ્પષ્ટ રહ્યું છે કે તે આંતરરાષ્ટ્રીય મધ્યસ્થતાને સ્વીકારતું નથી. CNNના અહેવાલ મુજબ વોશિંગ્ટન સ્થિત એક થિંક ટેન્કના રિસર્ચ ફેલો ડૉ. અપર્ણા પાંડેએ જણાવ્યું, 'ભારતે કોઈપણ વિવાદમાં મધ્યસ્થી સ્વીકારી નથી.' પછી ભલે તે ભારત-પાકિસ્તાન વચ્ચે હોય કે ભારત-ચીન વચ્ચે હોય કે અન્ય કોઈ પણ વચ્ચે. બીજી તરફ પાકિસ્તાન હંમેશા આંતરરાષ્ટ્રીય મધ્યસ્થી ઇચ્છતું રહ્યું છે અને તેથી જ તેઓ (પાકિસ્તાનીઓ) આ યુદ્ધવિરામની પ્રશંસા કરી રહ્યા છે. ગમે તે હોય આ દુસાહસ પાકિસ્તાન દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું, તેથી મધ્યસ્થતાની આડમાં મૌન તેને સાંત્વના આપી રહ્યું હશે.

શનિવારે શું થયું અને કેવી રીતે બન્યું?
સવાર પડતા પહેલા ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે તણાવ ઘણો વધી ગયો હતો. પાકિસ્તાનના સતત ડ્રોન હુમલા અને ગોળીબારનો ભારતે એવો યોગ્ય જવાબ આપ્યો કે તેના પાડોશીએ તેની અપેક્ષા પણ નહીં રાખી હોય. ઓપરેશન સિંદૂર હેઠળ ભારતે રાવલપિંડીમાં નૂર ખાન એરબેઝ સહિત પાકિસ્તાનના ચાર મુખ્ય ઠેકાણાઓને નિશાન બનાવ્યા. પાકિસ્તાનીઓએ પોતે વિસ્ફોટો, આગ અને નુકસાનની તસવીરો શેર કરી. આ બધું શનિવારે વહેલી સવારે બન્યું. જ્યારે પાકિસ્તાને મિસાઇલ છોડ્યું ત્યારે ભારતે તેને પણ તોડી પાડી. પાકિસ્તાન તરફથી ડ્રોન હુમલા અને ગોળીબાર બંધ ન થતાં હવે ભારત કંઈક મોટું કરી શકે છે તે સ્પષ્ટ થઈ રહ્યું હતું. જ્યારે, મીડિયામાં સમાચાર આવ્યા કે યુએસ સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ માર્કો રુબિયો અને પાકિસ્તાન આર્મી ચીફ અસીમ મુનીર વચ્ચે વાતચીત થઈ. કદાચ અહીંથી જ યુદ્ધવિરામની સ્ક્રિપ્ટ લખવાની શરૂઆત થઈ હશે.

પાકિસ્તાને અમેરિકા પાસે માંગી મદદ!
પાકિસ્તાન ભાગીને અમેરિકા પાસે મદદ માંગી કારણ કે તે સમજી ગયું હતું કે આતંકવાદ સામે ભારતની કાર્યવાહી હવે બંધ થવાની નથી. પાકિસ્તાને પાછળ હટવું પડશે. જો પાકિસ્તાન પોતાના લોકોને બતાવવા માટે ચૂપ રહે તો તેનું અપમાન થશે, કદાચ એટલે જ તેણે અમેરિકાનો આશરો લીધો. આ મામલો જેડી વાન્સ દ્વારા અમેરિકી રાષ્ટ્રપતિ ડોનાલ્ડ ટ્રમ્પ સુધી પહોંચ્યો. અહીં ભારતે પહેલ કરી ન હોવાથી તેના તરફથી કોઈ પણ પહેલનો કોઈ અર્થ નહોતો. જો આપણે આ રીતે જોઈએ તો અમેરિકાના આડમાં પાકિસ્તાન સરકારે પોતાની શરમ બચાવવા માટે એક પહેલ શરૂ કરી છે. અમેરિકાએ વાટાઘાટો શરૂ કરી. સાંજે ટ્રમ્પે જાહેરાત કરી, 'યુનાઇટેડ સ્ટેટ્સ દ્વારા મધ્યસ્થી કરાયેલી લાંબી વાટાઘાટો પછી મને જાહેરાત કરતા આનંદ થાય છે કે ભારત અને પાકિસ્તાન સંપૂર્ણ અને તાત્કાલિક યુદ્ધવિરામ માટે સંમત થયા છે.' બંને દેશોના નેતાઓને તેમના ઊંડા જ્ઞાન માટે અભિનંદન.

ભારતે જણાવી હકીકત
ભારત સરકાર તરફથી જણાવવામાં આવ્યું છે કે પાકિસ્તાનની વિનંતી પર DGMO સ્તરની વાટાઘાટો બાદ યુદ્ધવિરામ કરાર થયો હતો. વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિશ્રીએ શનિવારે સાંજે કહ્યું, 'પાકિસ્તાનના ડીજીએમઓ (Director General of Military Operations) એ બપોરે 3.35 વાગ્યે ભારતના DGMO સાથે વાત કરી.' આ દરમિયાન બંને પક્ષો સાંજે 5 વાગ્યાથી થલ, જલ અને વાયુ ક્ષેત્રમાં કોઈપણ ગોળીબાર અથવા લશ્કરી કાર્યવાહી બંધ કરવા સંમત થયા. ભારતના DGMO લેફ્ટનન્ટ જનરલ રાજીવ ઘઈ છે અને પાકિસ્તાનના મેજર જનરલ કાશિફ અબ્દુલ્લા. ગઈકાલે તેમની વચ્ચે થયેલી વાતચીતમાં યુદ્ધવિરામ પર સંમતિ સધાઈ હતી.

અમેરિકાથી દિલ્હી આવ્યો ફોન, CNNનો દાવો
TOI ના રિપોર્ટ પ્રમાણે, પાકિસ્તાનના ડીજીએમઓ કાસિફ અબ્દુલ્લાએ શનિવારે સવારે 9 વાગ્યાની આસપાસ ભારતના ડીજીએમઓ રાજીવ ઘઈ સાથે હોટલાઈન પર વાત શરૂ કરી દીધી હતી. ત્યા સુધીમાં અમેરિકી વિદેશ મંત્રી રૂબિયો અને પાક આર્મી ચીફની વાતચીત થઈ ગઈ હતી. ઘઈએ ઉચ્ચ અધિકારીઓ સુધી વાત પહોંચાડી પરંતુ તેમણે અબ્દુલ્લા સાથે વાતચીત આગળ વધારવા માટે કોઈ નિર્દેશ મળ્યા નહોતા. વિદેશ સચિવ વિક્રમ મિસરી પણ જ્યારે શનિવારે સવારે 10.50 વાગે પ્રેસ ફોન્ફરન્સ કરવા આવ્યા તો આ વિશે કોઈ જાણકારી આપી નહોતી.

બીજી તરફ, CNNના અહેવાલ મુજબ સંઘર્ષ વધવા અંગે ગુપ્ત માહિતીના આધારે યુએસ વાઇસ પ્રેસિડેન્ટ જેડી વાન્સે પીએમ નરેન્દ્ર મોદીને ફોન કર્યો હતો. ટ્રમ્પ વહીવટીતંત્રના અધિકારીઓને ટાંકીને રિપોર્ટમાં દાવો કરવામાં આવ્યો છે કે ત્રણ અધિકારીઓએ અમેરિકન સરકારને સ્પષ્ટપણે કહ્યું હતું કે હવે અમેરિકાએ હસ્તક્ષેપ કરવો જોઈએ.

શરીફે કરી ટ્રમ્પની પ્રશંસા 
પાકિસ્તાનના પીએમ શહબાઝ શરીફના મધ્યરાત્રિએ સંબોધનમાં પણ અમેરિકાના પ્રભાવની ઝલક જોવા મળી. રાત્રે 9 વાગ્યાની આસપાસ શાહબાઝે એક ટ્વિટમાં રાષ્ટ્રપતિ ટ્રમ્પનો આભાર માન્યો અને અમેરિકાની પ્રશંસા કરી. તેમણે દક્ષિણ એશિયામાં શાંતિ સ્થાપિત કરવામાં જેડી વાન્સ અને સેક્રેટરી ઓફ સ્ટેટ માર્કો રુબિયોના યોગદાનની પ્રશંસા કરી.

ભારતનો પક્ષ
આ સમગ્ર કાર્યવાહીમાં ભારતનું વલણ સ્પષ્ટ હતું કે તેનો પાકિસ્તાનના લશ્કરી ઠેકાણા અને તેના લોકો સાથે કોઈ સંબંધ નથી. ભારતે કાશ્મીરમાં ઓપરેશન સિંદૂર શરૂ કર્યું હતું, ખાસ કરીને પહલગામ આતંકવાદી હુમલાના કાવતરાખોરોને સજા આપવા માટે પાકિસ્તાન સેનાએ ભારતના રહેણાંક વિસ્તારોને નિશાન બનાવીને ઉશ્કેરણીજનક કાર્યવાહી કરી અને પછી ડ્રોન હુમલા શરૂ કર્યા. આવી સ્થિતિમાં ભારતે બદલો લેવો પડ્યો. હવે જો પાકિસ્તાન અમેરિકાના પ્રભાવ હેઠળ શાંતિથી બેસવા માંગે છે, તો તે સારી વાત છે. જોકે, વિદેશ મંત્રાલયે મોડી રાત્રે પ્રેસ કોન્ફરન્સમાં સ્પષ્ટ સંદેશ આપ્યો કે આતંકવાદને બિલકુલ સહન કરવામાં આવશે નહીં. ભારતીય સેનાને બદલો લેવાની છૂટ છે.