चहाप्रेमींनो सावधान! दिवसातून किती कप चहा पिणं तुमच्या आरोग्यासाठी ठीक? 'माहिती करुन घ्या अन्यथा...'

चहा

Tea lovers: चहा हा भारतीयांच्या दैनंदिन जीवनाचा अविभाज्य भाग बनलाय. अनेकजणांना रोज सकाळी उठल्यावर चहाचा घोट हा लागतोच. काहीजण तर दिवसातून अनेकदा चहा घेतात. चहा घेतल्याशिवाय अनेकांना काम सुचत नाही. पण एका दिवसातून तुम्ही किती कप चहा पिणं आरोग्यासाठी योग्य असतं? पोषणतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर यांनी यासंदर्भात माहिती दिलीया.  

Add Zee News as a Preferred Source

चहा कुठून आला?

चहा चीनमधून आला. त्याची कॅमेलिया सिनेंसिस पानांचा काढा म्हणून ओळख आहे. आयुर्वेदात गरम पाण्यात पाने टाकून ताजे सेवन करणे उत्तेजक मानले जाते. दूध मिसळून पिणंही चांगलं मानलं जातं. सकाळी तरतरी आणि संध्याकाळी संधिकाळात चहा घेणे योग्य; जेवणानंतर किंवा भुकेलेपणी टाळा. आयुर्वेदिक चहात अर्जुन छाल, मंजिष्ठा, अश्वगंधा मिसळता येतात – हृदय, सौंदर्य किंवा बुद्धीवर्धक असल्याचे सांगितले जातात.

रिकाम्या पोटी चहाचे दुष्परिणाम

टोन 30 पिलेट्सच्या आश्लेषा जोशी यांच्या अनुसार, सकाळी फक्त चहा घेतल्यास पोटातील आम्लता वाढते. टॅनिन आणि कॅफिनमुळे पचनक्रिया बिघडते, ऊर्जेची तात्पुरती चमक मिळते पण नंतर थकवा येतो. दीर्घकाळात लोह शोषणात अडथळा येऊन अॅनिमियाचा धोका वाढतो. चहातील संयुगे अन्नातील खनिजे शोषण्यास रोखतात, ज्यामुळे पोषणाची कमतरता निर्माण होते.

संध्याकाळच्या चहाचे झोपेवर परिणाम

चहातील कॅफिन मज्जातंत्राला उत्तेजित करून मेलाटोनिन हार्मोनला विलंब करते, ज्यामुळे झोप येण्यास अडथळा होतो. संध्याकाळी चहा घेतल्यास रात्री निद्रा बिघडते, सकाळी मेंदूला धुके आणि स्मरणशक्ती कमी होते. ऋजुता यांनी हिमालयातील 80 वर्षीय महिलेचे उदाहरण देत विनोद केला की, असामान्य सहनशक्ती असल्यासच जास्त चहा पचतो!

सवय कशी सुधारायची? 

सकाळी हर्बल इन्फ्युजन किंवा लिंबू पाणी घ्या. चहाबरोबर प्रथिने-चरबी युक्त स्नॅक्स घ्या. जास्त दूध-पाणी मिसळून कॅफिन कमी करा. ग्रीन टी, कावा चहा (दालचिनी युक्त) किंवा कस्टमाइज्ड हर्बल व्हरायटी निवडा. प्रमाणबद्ध सेवनाने चहा आरोग्यदायी ठरतो, अन्यथा दुष्परिणाम टाळता येत नाहीत.

दिवसाला किती कप चहा प्यावा?

नियमित दिनचर्या असणाऱ्यांनी दिवसाला फक्त दोन किंवा तीन कपांपर्यंत मर्यादित राहावे. जास्त सेवनाने शरीरात असंतुलन निर्माण होते. सकाळी रिकाम्या पोटी चहा टाळा; त्याऐवजी फळे किंवा पौष्टिक नाश्ता घ्या. दुपारी चारनंतर चहा घेणे झोपेच्या चक्राला बाधा आणते, ज्यामुळे दुसऱ्या दिवशी थकवा आणि तणाव वाढतो. जेवणाच्या ऐवजी चहा पिणे पोषक तत्वांच्या कमतरतेला आमंत्रण देते, असे  पोषणतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर सांगतात.

FAQ

१. दिवसातून किती कप चहा पिणे योग्य आहे आणि जास्त झाल्यास काय होऊ शकते?

पोषणतज्ज्ञ ऋजुता दिवेकर यांच्या मते, नियमित दिनचर्या असणाऱ्यांनी दिवसाला फक्त दोन किंवा तीन कपांपर्यंत चहा घ्यावा. तीन-चारपेक्षा जास्त कप घेतल्यास शरीरात असंतुलन निर्माण होते, पोषक तत्वांची कमतरता येते आणि दीर्घकाळात आरोग्यावर विपरीत परिणाम होतो. हिमालयातील वृद्ध महिलेच्या उदाहरणासारखी असामान्य सहनशक्ती नसल्यास प्रमाण ठेवणे आवश्यक आहे.

२. सकाळी रिकाम्या पोटी चहा पिण्याचे दुष्परिणाम काय आहेत?

आश्लेषा जोशी यांच्या अनुसार, रिकाम्या पोटी चहा घेतल्यास टॅनिन आणि कॅफिनमुळे पोटातील आम्लता वाढते, पचनक्रिया बिघडते. तात्पुरती ऊर्जा मिळते पण नंतर थकवा येतो. दीर्घकाळात लोह शोषणात अडथळा येऊन अॅनिमिया होऊ शकतो. त्याऐवजी फळे किंवा पौष्टिक नाश्ता घेऊन दिवसाची सुरुवात करावी; फळांचा रस किंवा मसाले टाळावेत.

३. दुपारी चारनंतर चहा घेतल्याने काय होते आणि सवय कशी सुधारावी?

चहातील कॅफिन मेलाटोनिन हार्मोनला विलंब करून झोपेच्या चक्रात अडथळा आणते. संध्याकाळी चहा घेतल्यास रात्री निद्रा बिघडते, सकाळी थकवा, स्मरणशक्ती कमी आणि तणाव वाढतो. जेवणाच्या ऐवजी चहा टाळा. सवय सुधारण्यासाठी सकाळी हर्बल इन्फ्युजन किंवा लिंबू पाणी, चहाबरोबर प्रथिने-चरबी युक्त स्नॅक्स घ्या किंवा दूध-पाणी जास्त मिसळून कॅफिन कमी करा. आयुर्वेदिक हर्बल चहा (अश्वगंधा, दालचिनी) निवडा.