'पतंजली'चे मालक स्वामी बाबा रामदेव आणि आचार्य बालकृष्ण सामाजिक उद्योजकतेला का देत आहेत नवा आकार?

पतंजलीचे उद्दिष्ट स्पष्ट होते (फाइल फोटो)

Redefining Social Entrepreneurship: बाबा रामदेव आणि आचार्य बालकृष्ण यांनी भारतातील प्राचीन पारंपारिक ज्ञान आणि आजच्या व्यवसाय पद्धतींची सांगड घालून सामाजिक उद्योजकतेचे असे मॉडेल विकसित केले आहे ज्यामुळे समाजाचे कल्याण होईल आणि नफाही होईल. त्यांच्या कामामुळे भारतीय बाजारपेठेत मोठ्या परदेशी कंपन्यांना केवळ कठीण स्पर्धेला तोंड द्यावं लागणार आहे असं नाही तर गावांची आर्थिक स्थिती सुधारून लाखो लोकांना स्वावलंबी होण्याची संधीही मिळाली आहे.

1995 मध्ये दिव्य योग मंदिर ट्रस्टची स्थापना करून स्वामी रामदेव यांनी प्रत्येक घरात योगाचा प्रसार करण्यास सुरुवात केली. हे काम केवळ व्यायामापुरते मर्यादित नव्हते, तर त्यात 'निरोगी राहण्यासोबतच स्वावलंबी होण्याचा' संदेशही होता. त्यानंतर 2006 मध्ये आचार्य बालकृष्ण यांच्या नेतृत्वाखाली पतंजली आयुर्वेद सुरू झाले. ज्याने या विचाराला व्यवसायाच्या उंचीवर नेले. पतंजलीचे उद्दिष्ट स्पष्ट होते, विज्ञानासोबतच भारतीय आयुर्वेदाला जगभरात मान्यता देणे आणि स्वदेशी उत्पादनांना प्रोत्साहन देणे. चला तर मग जाणून घेऊया की स्वामी बाबा रामदेव आणि आचार्य बालकृष्ण सामाजिक उद्योजकतेला कशापद्धतीने एक नवीन रूप देत आहेत याबद्दल...

शेतकऱ्यांचे जीवन सुधारले

गावातील अर्थव्यवस्था सुधारण्यासाठी पतंजलीने 'फार्म टू फार्मसी' मॉडेल स्वीकारले. येथे औषधी वनस्पती थेट शेतकऱ्यांकडून खरेदी केल्या जातात. ज्यासाठी त्यांना योग्य किंमत मिळते आणि सेंद्रिय शेतीला प्रोत्साहन मिळते. या उपक्रमामुळे हजारो शेतकऱ्यांनी रासायनिक खतांचा त्याग करून नैसर्गिक शेती सुरू केली, ज्यामुळे त्यांचा खर्च कमी झाला आणि त्यांचे उत्पन्न वाढले.

लघू आणि मध्यम उद्योग (MSME) क्षेत्राला पाठिंबा

याशिवाय, पतंजलीने सूक्ष्म, लघू आणि मध्यम उद्योग (MSME) क्षेत्राला पाठिंबा देऊन लघू उद्योगांना एक मोठे व्यासपीठ दिले आहे. स्थानिक उत्पादकांना तंत्रज्ञान समर्थन, ब्रँडिंग आणि वितरण नेटवर्क प्रदान केल्याने त्यांना बाजारात स्पर्धा करण्यास सक्षम केले आहे. आज 2 लाखांहून अधिक लोक पतंजलीशी थेट जोडले गेले आहेत आणि 10 लाखांहून अधिक लोकांना त्याचा फायदा झाला आहे आणि त्यांना नोकऱ्या किंवा काम मिळाले आहे.

शिक्षण क्षेत्रात बदल

बाबा रामदेव आणि आचार्य बालकृष्ण यांनी पतंजली योगपीठ, आचार्यकुलम आणि पतंजली विद्यापीठ यांसारख्या संस्थांच्या माध्यमातून शिक्षण क्षेत्रात मोठा बदल घडवून आणला आहे. येथे योग, आयुर्वेद आणि प्राचीन वैदिक ज्ञान आजच्या अभ्यास पद्धतींशी जोडून शिकवले जाते. मोफत आयोजित केलेल्या योग शिबिरांमुळे लाखो लोकांना आरोग्य लाभ मिळालाच, शिवाय त्यांना रोजगाराच्या संधीही मिळाल्या.

(Disclaimer - This article is part of India Dotcom Pvt Lt’s consumer connect initiative, a paid publication program IDPL claims no editorial involvement and assumes no responsibility or liability for any errors or omissions in the content of the article.)