Note strip:କାଗଜ ଟଙ୍କା ଭିତରେ କ’ଣ ପାଇଁ ଥାଏ ସୂତା ? ଜାଣନ୍ତୁ ଏହା ପଛରେ କାହାଣୀ

Note strip:

ଆମ ସମସ୍ତେ ପ୍ରତିଦିନ ଆମ ହାତରେ ଟଙ୍କା ନୋଟ୍ ଧରିଥା’ନ୍ତି । ସେଥିରେ ସାମଗ୍ରି କିଣନ୍ତି । ଆପଣ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବରେ ଧ୍ୟାନ ଦେଇଥିବେ ଯେ ନୋଟ୍ ଭିତରେ ଏକ ସୂତା ଥାଏ । ଏହି ସୂତା ସେଠାରେ କାହିଁକି ଅଛି ? ଯଦି ଆପଣ ଏହାକୁ ବାହାର କରିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି, ତେବେ ଏହା ବାହାରକୁ ଆସିବ ନା ନାହିଁ । ସୂତା ନୋଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ସ୍ଥାନିତ ହେବାର କାରଣ କ’ଣ? ଏହା କେବଳ ଭାରତୀୟ ଟଙ୍କା ନୁହେଁ ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ସମସ୍ତ ନୋଟରେ ଏହା ବ୍ୟବହୃତ ।

ନୋଟଗୁଡ଼ିକ ମଧ୍ୟରେ ଆପଣ ନିଶ୍ଚୟ ଦେଖିଥିବେ ଯେ ଏହି ସୂତା ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ସୂତା ଏବଂ ଏହା ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାବରେ ତିଆରି ହୋଇଛି । ଆଉ ଏହି ସୂତା ନୋଟ୍ ଅସଲି ନା ନକଲି ତାହା ଯାଞ୍ଚ କରିବାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ । ଏହି ସୂତ୍ରଟି ଧାତବ ସୂତ୍ର ଅଟେଏହାର ଅଭ୍ୟାସ ଏକ ସୁରକ୍ଷା ମାନକ ଭାବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା | 

ବାସ୍ତବରେ, ନୋଟ୍ ରେ ମେଟାଲିକ ସୂତା ରଖିବାର କଳ୍ପନା ୧୯୪୮ ମସିହାରେ ଇଂଲଣ୍ଡରେ ଆସିଥିଲା । କିନ୍ତୁ ପ୍ରାୟ୧୦୦ ବର୍ଷ ପରେ ଏହା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଲା । ନକଲି ନୋଟ୍ ଛପା ରୋକିବା ପାଇଁ ଏହା କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ଏହା କୁହାଯିବ ଯେ ନୋଟ୍ ମଧ୍ୟରେ ମେଟାଲିକ୍ ସୂତା ଭର୍ତ୍ତି ହେବାର 7୫ ବର୍ଷ ପୂରଣ ହେଉଛି ।

" ଦ ଇଣ୍ଟରନ୍ୟାସନାଲ ବ୍ୟାଙ୍କ ନୋଟ୍ ସୋସାଇଟି" ଅର୍ଥାତ୍ ଆଇବିଏନ୍ଏସ୍ ଅନୁଯାୟୀ, ନୋଟ ମଧ୍ୟରେ ଏକ ଧାତୁ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ରଖିବା ଦୁନିଆରେ ପ୍ରଥମେ ୧୯୪୮ ମସିହାରେ "ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ" ଦ୍ୱାରା କରାଯାଇଥିଲା। ଯେତେବେଳେ ନୋଟ୍ ଆଲୋକରେ ରଖାଗଲା, ଏହାର ମଝିରେ ଏକ କଳା ଧାଡ଼ି ଦେଖାଗଲା । ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା ଯେ, ଏପରି କରିବା ଦ୍ୱାରା ଅପରାଧୀମାନେ ନକଲି ନୋଟ୍ ତିଆରି କଲେ ମଧ୍ୟ ସେମାନେ ମେଟାଲ୍ ଥ୍ରେଡ୍ ତିଆରି କରିପାରିବେ ନାହିଁ । ଅବଶ୍ୟ, ପରେ ଠକମାନେ କେବଳ ନୋଟ୍ ଭିତରେ ଏକ ସରଳ କଳା ରେଖା ଆଙ୍କୁଥିଲେ ଏବଂ ଲୋକମାନେ ଠକାମୀର ଶିକାର ହେଉଥିଲେ ।

୧୯୮୪ ରେ, ବ୍ୟାଙ୍କ ଅଫ୍ ଇଂଲଣ୍ଡ ୨୦ ପାଉଣ୍ଡ ନୋଟରେ ଭଙ୍ଗା ଧାତୁ ସୂତା ଭର୍ତ୍ତି କଲା, ଅର୍ଥାତ୍ ନୋଟ୍ ଭିତରେ ଥିବା ଏହି ଧାତୁ ସୂତା ଅନେକ ଲମ୍ବା ଖଣ୍ଡକୁ ଯୋଡ଼ିଲା ପରି ଦେଖାଗଲା । ତା’ପରେ ବିଶ୍ୱାସ କରାଯାଉଥିଲା ଯେ ଅପରାଧୀମାନେ ଏହାକୁ ଆଦୌ ଭାଙ୍ଗି ପାରିବେ ନାହିଁ। କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସୁପର ଗ୍ଲୁ ସହ ଭଙ୍ଗା ଆଲୁମିନିୟମ ସୂତା ବ୍ୟବହାର କରିବା ଆରମ୍ଭ କଲେ । ଅଧିକାଂଶ ନୋଟ୍ ନେଉଥିବା ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ନକଲି ଅସଲି ମଧ୍ୟରେ ପାର୍ଥକ୍ୟ କରିବା କଷ୍ଟ ଥିଲା ।

ତେବେ ନକଲି ନୋଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତକାରୀଙ୍କ ସାମ୍ନାରେ ସୁରକ୍ଷା ସୂତା ତିଆରି କରିବାରେ ସରକାର ମଧ୍ୟ ହାର ମାନିନଥିଲେ। ବରଂ, ସେ ଏପରି ଏକ ସିଷ୍ଟମ ବିକଶିତ କରିଥିଲେ ଯେଉଁଥିରେ ଧାତୁ ବଦଳରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଉଥିଲା । 1990 ରେ, ଅନେକ ଦେଶର ସରକାରଙ୍କ ସହ ଜଡିତ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ନୋଟରେ ସୁରକ୍ଷା କୋଡ୍ ଭାବରେ ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ସୂତା ବ୍ୟବହାର କରିଥିଲେ । କିଛି ମୁଦ୍ରିତ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ସୂତାରେ ବ୍ୟବହୃତ ହେବା ଆରମ୍ଭ ହେଲା । ଯାହା ବର୍ତ୍ତମାନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ କେହି ନକଲ କରି ପାରିଲେ ନାହିଁ ।

ଅକ୍ଟୋବର ୨୦୦୦ରେ, ଭାରତରେ ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ବାରା ଜାରି ହୋଇଥିବା ୧୦୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ଏକ ସୂତା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା ଯେଉଁଥିରେ ଭାରତ, ୧୦୦୦ ଏବଂ ଆରବିଆଇ ହିନ୍ଦୀରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା। ୨୦୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ଭଙ୍ଗା ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ବ୍ୟବହାର ହେଲା ଯେଉଁଥିରେ ଆରବିଆଇ ଇଂରାଜୀରେ ଏବଂ ଭାରତ ହିନ୍ଦୀରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା । ଏହା ସବୁ ଓଲଟା ଲେଖାଯାଇଥାଏ । ଏହିପରି ୫୦୦ ଏବଂ୧୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ ।

୫, ୧୦, ୨୦ ଏବଂ ୫୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ମଧ୍ୟ ସମାନ ସୂତା ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ସୂତା ଗାନ୍ଧିଜୀଙ୍କ ଚିତ୍ରର ବାମ ପାର୍ଶ୍ୱରେ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହାପୂର୍ବରୁ, ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ସାଧା ଥିଲା, ଏଥିରେ କିଛି ଲେଖା ନଥିଲା । ସାଧାରଣତଃ ବ୍ୟାଙ୍କଗୁଡିକ ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ବହୁତ ପତଳା, ଏହା ସାଧାରଣତଃ M କିମ୍ବା ଆଲୁମିନିୟମ୍ କିମ୍ବା ପ୍ଲାଷ୍ଟିକ୍ ରେ ଥାଏ ।

ଯଦିଓ ଭାରତରେ, ମୁଦ୍ରା ନୋଟରେ ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ବ୍ୟବହାର ବହୁତ ବିଳମ୍ବରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଆମ ଦେଶର ମୁଦ୍ରା ନୋଟରେ ଏହି ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଦୁଇଟି ରଙ୍ଗରେ ଦେଖାଯିବ । ଛୋଟ ନୋଟ୍ ଉପରେ ଏହା ସୁବର୍ଣ୍ଣ ଚକଚକିଆ ରହିଥାଏ ଯେତେବେଳେ ୨୦୦୦ ଏବଂ ୫୦୦ ଟଙ୍କିଆ ନୋଟରେ ଭଙ୍ଗା ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ସବୁଜ ରଙ୍ଗର ଅଟେ । ତଥାପି, କେତେକ ଦେଶର ନୋଟରେ ଏହି ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ର ରଙ୍ଗ ମଧ୍ୟ ଲାଲ୍ । ଭାରତୀୟ ବଡ ନୋଟରେ ବ୍ୟବହୃତ ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ରୂପା ଅଟେ । ଏହି ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ କୁ ଏକ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର କୌଶଳ ଦ୍ବାରା ନୋଟ୍ ଭିତରେ ଚାପି ଦିଆଯାଏ । ସେଗୁଡ଼ିକୁ ଆଲୋକରେ ଦେଖିଲେ ରେଖାଗୁଡ଼ିକ ଉଜ୍ଜ୍ୱଳ ଦେଖାଯିବ ।

ସାଧାରଣତଃ ଦୁନିଆର ଅଳ୍ପ କିଛି କମ୍ପାନୀ ଏହି ପ୍ରକାରର ଧାତବ ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ ଉତ୍ପାଦନ କରନ୍ତି । ତେବେ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ଏହି ଷ୍ଟ୍ରିପ୍ କୁ ଆମଦାନୀ କରେ ।