world famous rathyatra: ଜାଣନ୍ତୁ କେବେ ଓ କିଏ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ ପୁରୀରେ ରଥଯାତ୍ରା ?
History of Rathayatra: ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ୧୨ ମାସରେ ୧୩ ପର୍ବ ନୀତି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ପାଳନ କରାଯାଇ ଥାଏ। ଏଥିମଧ୍ଯରୁ ବିଶ୍ଵ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା ପର୍ବ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଟେ। ତେବେ ଜାଣନ୍ତୁ ବିଶ୍ବ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା କେବେ ଏବଂ କିଏ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ?
Rathyatra 2024 : ମହାପ୍ରଭୁଙ୍କ ୧୨ ମାସରେ ୧୩ ପର୍ବ ନୀତି ନିୟମ ଅନୁଯାୟୀ ପାଳନ କରାଯାଇ ଥାଏ। ଏଥିମଧ୍ଯରୁ ବିଶ୍ଵ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା ପର୍ବ ବିଶିଷ୍ଟ ଅଟେ। ତେବେ ଆପଣ ଜାଣିଛନ୍ତି କି ଏହି ବିଶ୍ବ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରଥଯାତ୍ରା କେବେ ଏବଂ କିଏ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ?
ସ୍ନାନ ପୂର୍ଣ୍ଣିମା ଓ ରଥଯାତ୍ରା ଏହି ଦୁଇଟି ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ପର୍ବ ସ୍କନ୍ଦ ପୁରାଣର ପୁରୁଷୋତ୍ତମ ଖଣ୍ଡ (ଚତୁର୍ଦ୍ଦଶ ଶତାବ୍ଦୀ) ରେ ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି । ୧୬-୧୭ ଶତାବ୍ଦୀର ଶେଷ ଭାଗରେ ଥିବା ନୀଳଦ୍ରୀ ମହୋଦୟ, ଭମଦେବସହିଂତା, ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଦୁଇଟି ସଂସ୍କୃତ ଗ୍ରନ୍ଥ ଏବଂ ପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ଗୁପ୍ତ ରୀତିନୀତି ସମ୍ବନ୍ଧୀୟ ଏକ ପାଠ ମଧ୍ୟ ଜ୍ୟେଷ୍ଠୀ ଏବଂ ରଥଯାତ୍ରା ମଧ୍ୟରେ ପ୍ରଥା ସହିତ ଜଡିତ ।
ଐତିହାସିକମାନେ ମତ ଦିଅନ୍ତି ଯେ, ୧୨୩୦ ଦଶକରେ ଜଗନ୍ନାଥ ତ୍ରିମୂର୍ତ୍ତି ପୁରୀ ମନ୍ଦିରରେ ସ୍ଥାପିତ ହୋଇଥିଲା ଏବଂ ସେବେଠାରୁ ଏହି ରଥଯାତ୍ରା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥଲା । ବିଦ୍ୟମାନ ପ୍ରମାଣ ଆଧାରରେ ଐତିହାସିକମାନେ ଯୁକ୍ତି କରନ୍ତି ଯେ, ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥ, ବଳଭଦ୍ର ଏବଂ ସୁଭଦ୍ରଙ୍କ ତ୍ରିଶକ୍ତି ପୂର୍ବରୁ ପୁରୁଷତ୍ତୋମ ଏବଂ ଲକ୍ଷ୍ମୀଙ୍କୁ ପୂଜା କରାଯାଇଥିଲା।
ତାଙ୍କ କହିବା ଅନୁସାରେ, ବଳଭଦ୍ର ଶିବଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରନ୍ତି, ସୁଭଦ୍ରା ମା ଦୁର୍ଗାଙ୍କୁ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରନ୍ତି ଏବଂ ପୁରୁଷତ୍ତୋମଙ୍କୁ ମହାପ୍ରଭୁ ଜଗନ୍ନାଥ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ବ କରନ୍ତି।
ଅନେକ ଐତିହାସିକ କହିଛନ୍ତି ଯେ, ଜଗନ୍ନାଥ ସଂସ୍କୃତି ବୌଦ୍ଧ ଧର୍ମରୁ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟରୁ ଆସିଛି ଏବଂ ସେମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ରଥଯାତ୍ରା ଅନ୍ୟତମ। ବାସ୍ତବରେ, ପୁରୀର ଜଗନ୍ନାଥ ମନ୍ଦିରର ଜଗମୋହନ ଏବଂ ସିଂହ ଦ୍ୱାରରେ ଥିବା ଦଶାବତାର ଚିତ୍ରରେ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ ନବମ ସ୍ଥାନରେ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ଅବତାର ଭାବରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ । ଗୁପ୍ତଙ୍କ ସମୟରେ ଭାରତକୁ ଆସିଥିବା ଚୀନ୍ ତୀର୍ଥଯାତ୍ରୀ ଫା-ହସିନ୍ ବୁଦ୍ଧଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରାକୁ ସୂଚାଇ ଥିଲେ।
ପୁରୀର ରଥଯାତ୍ରା ଉତ୍ସବ କୃଷ୍ଣ ପରମ୍ପରା ସହ ଜଡିତ। ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କର ଗପଳାମନ୍ତ୍ରରେ ପୂଜା କରାଯାଏ ଏବଂ ସାରଳା ଦାସଙ୍କ ମହାଭାରତ ମଧ୍ୟ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହ ଯୋଡିଥାଏ। ରାମାନୁଜ ଠାରୁ ରାମାନନ୍ଦ, କବୀର, ଓ ଚୈତନ୍ୟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବହୁ ଭକ୍ତ ସାଧୁ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କୁ କୃଷ୍ଣ-ବିଷ୍ଣୁଙ୍କ ସହ ଜଡିତ କରନ୍ତି, ତେଣୁ ଭଗବାନ ଜଗନ୍ନାଥଙ୍କ ରଥଯାତ୍ରା ଭଗବାନ କୃଷ୍ଣଙ୍କ ସହ ଜଡିତ ହେବା ଆଶ୍ଚର୍ଯ୍ୟଜନକ ନୁହେଁ।