ଏଜ୍‍ମା ଓ ଫିମି ସଭାପତିଙ୍କ ନାଁରେ ଖଣିଜ ନିୟମ ଉଲ୍ଲଂଘନ ଅଭିଯୋଗ

ଭୁବନେଶ୍ୱର:  ରାଜ୍ୟର ଖଣିଜ କାରବାର ଓ ଖଣି ଆବଣ୍ଟନରେ ନିୟମର ଉଲ୍ଲଂଘନ ଗୋଟିକ ପରେ ଗୋଟିଏ ସାମ୍ନାକୁ ଆସୁଛି। ଏଥର ଅଭିଯୋଗ ପୂର୍ବାଞ୍ଚଳ ଖଣି ସଂଗଠନ ବା ଏଜ୍‍ମା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ଖଣିଜ ସଂଘ (ଫିମି)ର ସଭାପତି ତଥା ରାଜ୍ୟର ଜଣେ ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଖଣି ବ୍ୟବସାୟୀ ରାଜୀବ ଲୋଚନ ମହାନ୍ତିଙ୍କ ନାଁରେ। ନିଜ ପଦବୀ, ସଂଗଠନ ଓ ପ୍ରଭାବକୁ ବିସ୍ତାର କରି ସେ  ବେଆଇନ ଉପାୟ ଆପଣାଇଥିବା ଅଭିଯୋଗ ହୋଇଛି।  ଏହି ଉପାୟରେ ସେ କୋଇଡା ଖଣି ସର୍କଲର ଦୁଇଟି ଖଣି ସନ୍ ଆଲୟେଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ଼ ଓ ଏମ୍ ଜି ମହାନ୍ତି ଖଣିରେ ଖଣିଜ ରିହାତି ନିୟମ ୧୯୬୦ର ଧାରା-୩୭, ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ରିହାତି ନିୟମ- ୨୦୧୬ର ଧାରା ୨୪ ଓ ୬୧ର ବ୍ୟାପକ ଉଲଂଘନ କରିଥିବା କୁହାଯାଇଛି। ପୁଣି ଏହି ବେଆଇନ କାରବାର ନିର୍ବାଚନ ଘୋଷଣା ଦିନ ହିଁ ଘଟିଛି। 

କୋଇଡ଼ା ଖଣି ସର୍କଲରେ ଥିବା ପାଟମୁଣ୍ଡା ଖଣିକୁ ସନ୍ ଆଲୟେଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ଼ ନାମକ ମାଙ୍ଗାନିଜ ଖଣି ଲିଜଧାରୀ ଚଞ୍ଚକତାପୂର୍ଣ୍ଣଭାବେ ନିୟମ ଉଲଂଘନ କରି ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଲିଜ୍ ପଟ୍ଟା ୫୦ ବର୍ଷ ପାଇଁ ନବୀକରଣ ତାରିଖ ଘୋଷଣା ଦିନ ହିଁ ହାସଲ କରିଥିବା ଚର୍ଚ୍ଚା ହେଉଛି। ନିର୍ବାଚନ ଘୋଷଣା ଦିନ ଏପରି ଏକ ଲିଜ୍ ନବୀକରଣ କରାଯିବା ଦୁର୍ନୀତି ଓ ବ୍ୟାପକ ଅର୍ଥ କାରବାରକୁ ଇଙ୍ଗିତ କରୁଛି।  ରିହାତି ନିୟମ, ୧୯୬୦ର ଧାରା ୩୭ ଅନୁଯାୟୀ, ଲିଜଧାରୀଙ୍କୁ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କଦ୍ୱାରା ‘ଅର୍ଥ’ ପ୍ରଦାନ କରିବାକୁ ବାରଣ କରାଯାଇଛି ଏବଂ ଏହାଦ୍ୱାରା ସେମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ ହେବାର ଆଶଙ୍କା ରହିଛି। ଏହି ସର୍ତ୍ତର ଉଲଂଘନ କଲେ ଖଣି ଲିଜକୁ ରଦ୍ଦ କରାଯିବ, କେବଳ ଖଣି ଆଇନ ନୁହେଁ, ଖଣିଜ ରିହାତି ନିୟମ, ୧୯୬୦ର ଧାରା-୩୭ ଅନୁଯାୟୀ ଖଣି ଲିଜ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଉଥିବା ଫର୍ମ କେ (ଖଣି ଲିଜର ମଡେଲ୍ ଫର୍ମ)ର ଧାରା ୧୭ରେ ମଧ୍ୟ ଉପରୋକ୍ତ ସର୍ତ୍ତକୁ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଛି। ଏହାପରେ ଖଣିଜ ପଦାର୍ଥ ରିହାତି ନିୟମ, ୨୦୧୬ ଧାରା-୨୪କୁ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରାଯାଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ଉପରୋକ୍ତ ସର୍ତ୍ତକୁ ମଧ୍ୟ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ କରାଯାଇଥିଲା ଯେ ରିହାତିଧାରୀଙ୍କୁ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କିମ୍ବା ବ୍ୟକ୍ତିବିଶେଷଙ୍କଠାରୁ ଅର୍ଥ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟଭାବେ ବାରଣ କରାଯାଇଛି। ରିହାତି ନିୟମ, ୨୦୧୬ର ଧାରା-୨୪ରେ ନିଲାମ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇନଥିବା ସମସ୍ତ ଖଣି ଲିଜକୁ ରଦ୍ଦ କରିବା ପାଇଁ ସର୍ତ୍ତ ଧାର୍ଯ୍ୟ କରାଯାଇଛି। ଓଡ଼ିଶାର ଅନ୍ୟ ଖଣିମାଲିକଙ୍କ ଭଳି ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡକୁ ମଧ୍ୟ କମନ୍ କଜ୍ ମାମଲାରେ ଦଣ୍ଡିତ କରାଯାଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ମେସର୍ସ ଏମ୍ ଜି ମହାନ୍ତି ପାର୍ଟନରସିପ୍ ଫାର୍ମ, ୨୬.୧୨.୨୦୧୭ରେ ମେସର୍ସ ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍ ତରଫରୁ ଓଡ଼ିଶା ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କୁ ୨,୦୩,୦୦,୮୪୯.୦୦/- ଟଙ୍କାର ସମୁଦାୟ ରାଶି ‘କ୍ଷତିପୂରଣ ଶୁଳ୍କ’ ଭାବରେ ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲା। ମେସର୍ସ ଏମ୍ ଜି ମହାନ୍ତି ପାର୍ଟନରସିପ୍ ଫାର୍ମର ଆକାଉଣ୍ଟ ବୁକରେ ଉକ୍ତ ଚାର୍ଜକୁ 'ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ୍ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍'କୁ ଅଗ୍ରୀମ ବୋଲି ଦର୍ଶାଯାଇଛି। ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ ଏଭଳି କାରବାର ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ କୌଣସି ଅନୁମତି ନିଆଯାଇନଥିଲା। ଏଭଳି କାରବାର ପାଇଁ ସରକାରଙ୍କଠାରୁ ଅନୁମତି ନ ନେଇ ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍ କେବଳ ଖଣିଜ ରିହାତି ନିୟମ ନୁହେଁ, ବରଂ ଏହାକୁ ଦିଆଯାଇଥିବା ଖଣି ଲିଜର ସର୍ଭାବଳୀର ମଧ୍ୟ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଉଲଂଘନ କରୁଛି। ତେଣୁ ଏହି ଉଲଂଘନ ଫଳରେ ଖଣିଜ ରିହାତି ନିୟମ, ୨୦୧୬ର ଧାରା ୨୪ ଅନୁଯାୟୀ ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡର ଖଣି ଲିଜକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ରଦ୍ଦ କରିପାରିବେ। 

କେବଳ ସେତିକି ନୁହେଁ ଏହି ଖଣିଟି ୨୦୧୬-୧୭ରୁ ଅଦ୍ୟାବଧି କାର୍ଯ୍ୟକ୍ଷମ ନ ଥିବାରୁ ସରକାର ରୟାଲ୍‍ଟି ପାଇବାରୁ ବଞ୍ଚିତ ହେଉଛନ୍ତି। ଏ ବାବଦରେ ସରକାର ଅଦ୍ୟାବଧି ୫କୋଟିରୁ ଅଧିକ ରାଜସ୍ଵ ହରାଇ ସାରିଲେଣି। ନିୟମ ଅନୁସାରେ ଯେଉଁ ଖଣି ଦୁଇବର୍ଷରୁ ଅଧିକ ସମୟ ବନ୍ଦ ରହିବ ତାର ଲିଜ ବାତିଲ ହେବା ସହିତ ସେହି ଖଣିକୁ ନିଲାମ କରାଯିବା କଥା। କିନ୍ତୁ ଖଣି ବିଭାଗର ଅଧିକାରୀମାନେ ଅହେତୁକ କାରଣରୁ ପଦକ୍ଷେପ ନେବାକୁ ପଛଘୁଞ୍ଚା ଦେଉଛନ୍ତି। ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ ଲିମିଟେଡ୍ ଅନୁଶୀଳନ କଲେ ଏଥିରେ ଆହୁରି କିଛି ଅନିୟମିତତା ରହିଛି। କମ୍ପାନୀର ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୬୦% ରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଧନଧାରୀ ଏବଂ ସଂଖ୍ୟା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ୭୦%ରୁ ଅଧିକ ଅଂଶଧନ ସରକାରଙ୍କ ବିନା ଅନୁମତିରେ ରାଜୀବ ଲୋଚନ ମହାନ୍ତିଙ୍କୁ ମାଲିକାନା ନିୟନ୍ତ୍ରଣ (ଅଂଶଧନର ୭୫%) ହସ୍ତାନ୍ତର କରିଛନ୍ତି । ମୂଳ କମ୍ପାନୀ ଆଜି ସେହି କମ୍ପାନୀ ନୁହେଁ ଯାହାକୁ ପ୍ରସ୍ପେଟିଂ ଲାଇସେନ୍ସ ଏବଂ ମାଇନିଂ ଲିଜ୍ ପ୍ରଦାନ କରାଯାଇଥିଲା। ଖଣି ଆଇନକୁ ଉଲଂଘନ କରି କମ୍ପାନୀ ବେଆଇନଭାବେ ଖଣି ଲିଜ୍ ରଖିଛି। ଏହାର ଆଉ ଦୁଇଟି ଖଣି ଲିଜ୍ ଆବେଦନ ବିଚାରାଧୀନ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ୨୦ ନିୟୁତ ଟନରୁ ଅଧିକ ଲୁହାପଥର ଜମା ରହିଛି, ଯାହାର ମୋଟ ମୂଲ୍ୟ ୧୦ ହଜାର କୋଟି ଟଙ୍କା ହେବ। ଉଭୟ ଖଣି ଲିଜ୍ ଆବେଦନ ବାତିଲ ହେବା ଆବଶ୍ୟକ। ଏହି ରାଜ୍ୟବାସୀଙ୍କ ସ୍ୱାର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଅସାଧୁ ସରକାରୀ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ଧନୀ ଓ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଖଣି ଲବି ମେଣ୍ଟରୁ ଏହି ରାଜ୍ୟର ଖଣିଜ ସମ୍ପଦକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ଏକ ଉଚ୍ଚସ୍ତରୀୟ ନ୍ୟାୟିକ ତଦନ୍ତ କରାଯିବା ଉଚିତ।

ସନ୍ ଆଲଏଜ୍ ଆଣ୍ଡ ମିନେରାଲ୍ସ କମ୍ପାନୀ ଚଳାଉଥିବା ମେସର୍ସ ଏମ୍ ଜି ମହାନ୍ତି କମ୍ପାନୀ ମଧ୍ୟ ଖଣି ଆଇନର ଘୋର ଉଲଂଘନ କରି ମ୍ୟାନେଜିଂ ପାର୍ଟନରଭାବେ ସେହି ରାଜୀବ ଲୋଚନ ମହାନ୍ତି ବେଆଇନଭାବେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଖଣି ପରିଚାଳନା କରିବାକୁ ରାଜ୍ୟ ସରକାର ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି। କମ୍ପାନୀର କିଛି ଅଂଶୀଦାରଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ଉଠାଯାଇଥିବା ହ୍ୱିସଲ ବ୍ଲେଅର ଅଭିଯୋଗକୁ କେବଳ ପାରିବାରିକ ବିବାଦ ଭାବରେ ଖଣି ବିଭାଗ ପ୍ରତ୍ୟାଖ୍ୟାନ କରିବାକୁ ପସନ୍ଦ କରିଛନ୍ତି, ଯାହାକି ରାଜ୍ୟର ସ୍ୱାର୍ଥ ସହ ଆପୋଷ ବୁଝାମଣା କରୁଛି ଏବଂ କମ୍ପାନୀର ଅଂଶୀଦାରମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖଣି ଏବଂ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆଇନଉଲଂଘନ ପ୍ରମାଣକୁ ଖଣି ବିଭାଗ ଜାଣିଶୁଣି ଅଣଦେଖା କରୁଛି । ଖଣି ବିଭାଗର କତିପୟ ଅଧିକାରୀ ନିଜର କ୍ଷୁଦ୍ର ଫାଇଦା ପାଇଁ ଅସାଧୁ ଲୋକମାନଙ୍କଦ୍ୱାରା ଖଣି ଓ ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ଆଇନର ଖୋଲାଖୋଲି ଉଲଂଘନ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେଇଛନ୍ତି। ଯାହା ଫଳରେ ରାଜ୍ୟ ସରକାରଙ୍କର କୋଟି କୋଟି ଟଙ୍କାର ରାଜସ୍ୱ ହାନୀ ହେଉଛି।