Lok Sabha Election: ਅੱਤਵਾਦ ਦਾ ਕਾਲਾ ਦੌਰ, ਪੰਜ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਕੇ ਵੋਟ ਦੀ ਕੀਮਤ ਚੁਕਾਈ
Lok Sabha Election: ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਕਾਲੇ ਦੌਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 19 ਫਰਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਕਈ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਹੀਂ ਉਤਾਰੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ ਚੋਣ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਲੜੀ ਸੀ।
Lok Sabha Election(Manoj Joshi): ਅੱਜ ਦੇ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਚੋਣ ਕਮਿਸ਼ਨ ਵੱਲੋਂ ਇੱਕ-ਇੱਕ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਲਈ ਮੁਹਿੰਮ ਚਲਾਈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਕੋਈ ਵੀ ਵਿਅਕਤੀ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਉਣ ਤੋਂ ਵਾਂਝਾ ਨਾ ਰਹਿ ਜਾਵੇ। ਕਿਉਂਕਿ ਇੱਕ ਵੋਟ ਕਾਰਨ ਅਟਲ ਬਿਹਾਰੀ ਵਾਜਪਾਈ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਡਿੱਗੀ ਗਈ ਅਤੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਜਿੱਤ ਹੋਈ ਹਾਰ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੁਝ ਵੋਟਾਂ ਨਾਲ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਹਰ ਵੋਟ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
ਪੰਜਾਬ ਵਿਚ ਅੱਤਵਾਦ ਦੇ ਕਾਲੇ ਦੌਰ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 19 ਫਰਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਚੋਣਾਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਅਤੇ ਵਿਧਾਨ ਸਭਾ ਚੋਣਾਂ ਇੱਕੋ ਸਮੇਂ ਹੋਈਆਂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੇ ਡਰ ਕਾਰਨ ਕਈ ਸਿਆਸੀ ਪਾਰਟੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਉਮੀਦਵਾਰ ਨਹੀਂ ਉਤਾਰੇ ਸਨ, ਪਰ ਇਹ ਚੋਣ ਕਾਂਗਰਸ ਅਤੇ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਨੇ ਲੜੀ ਸੀ।
ਇਸ ਚੋਣ ਦੌਰਾਨ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਨੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਵੋਟ ਨਾ ਪਾਉਣ ਲਈ ਵੀ ਕਿਹਾ ਸੀ ਅਤੇ ਜਨਤਕ ਥਾਵਾਂ 'ਤੇ ਚੇਤਾਵਨੀ ਨੋਟ ਵੀ ਲਗਾਏ ਗਏ ਸਨ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਆਪਣੀ ਵੋਟ ਪਾਉਂਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਨੂੰ ਮਾਰ ਦਿੱਤਾ ਜਾਵੇਗਾ।
ਪੰਜਾਬ ਦੇ 14 ਫੀਸਦੀ ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰਕੇ ਆਪਣੇ ਵੋਟ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਰੋਪੜ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ (ਹੁਣ ਮੋਹਾਲੀ) ਦੇ ਪਿੰਡ ਦੁਵਾਲੀ ਦੇ ਪੰਜ ਚਚੇਰੇ ਭਰਾਵਾਂ ਨੇ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦੀਆਂ ਧਮਕੀਆਂ ਦੀ ਪ੍ਰਵਾਹ ਨਾ ਕਰਦਿਆਂ ਵੋਟ ਪਾਈ ਸੀ। 23 ਸਾਲਾ ਜਸਮੇਰ ਸਿੰਘ, ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਉਮਰ 22 ਸਾਲ, ਚੰਬਾ ਸਿੰਘ ਉਮਰ 19 ਸਾਲ, ਹਰਜਿੰਦਰ ਸਿੰਘ ਉਮਰ 19 ਸਾਲ ਅਤੇ ਜਸਵੀਰ ਸਿੰਘ ਉਮਰ 19 ਸਾਲ ਵੋਟਾਂ ਪਾ ਕੇ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ।
ਮ੍ਰਿਤਕ ਦੇ ਭਰਾ ਉਜਾਗਰ ਸਿੰਘ ਦੁਵਾਲੀ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਉਸ ਦਾ ਭਰਾ ਬਹੁਜਨ ਸਮਾਜ ਪਾਰਟੀ ਦਾ ਵਰਕਰ ਸੀ ਪਰ ਉਸ ਨੇ 23 ਫਰਵਰੀ 1992 ਨੂੰ ਸ਼ਾਮ 7 ਵਜੇ ਉਸ ਨੂੰ ਘਰੋਂ ਚੁੱਕ ਕੇ ਗੋਲੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਇਨ੍ਹਾਂ ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਚੰਡੀਗੜ੍ਹ-ਖਰੜ ਰੋਡ ’ਤੇ ਸ਼ਹੀਦੀ ਯਾਦਗਾਰ ਬਣਾਈ ਗਈ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ 23 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਸਮਾਗਮ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਸ਼ਹੀਦ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਦੀ ਮਾਤਾ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ 23 ਫਰਵਰੀ 1992 ਦੀ ਸ਼ਾਮ ਨੂੰ 7 ਵਜੇ ਦੇ ਕਰੀਬ ਦੋ ਨੌਜਵਾਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਆਏ ਅਤੇ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਣ ਲੱਗੇ। ਸਰਦੀ ਦਾ ਮੌਸਮ ਸੀ ਅਤੇ ਹਨੇਰਾ ਜਲਦੀ ਹੋ ਗਿਆ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਨੇ ਖੇਸੀ ਲਈ ਹੋਈ ਸੀ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰ ਰੱਖੇ ਹੋਏ ਸਨ। ਉਹ ਖੇਸੀ ਲਾਹ ਕੇ ਹਥਿਆਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਦਿਖਾ ਰਹੇ ਸਨ। ਉਹ ਬਾਰ ਬਾਰ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਲਈ ਕਹਿ ਰਹੇ ਸਨ। ਐਨੇ ਵਿਚ ਛੋਟਾ ਪੁੱਤਰ ਬਾਹਰ ਆਇਆ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਸਨੂੰ ਦੀ ਪੱਗ ਤੋਂ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਬੁਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਖਿੱਚਿਆ। ਐਨੇ ਵਿੱਚ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਵੀ ਭੱਜ ਕੇ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਫੜ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਨਾਲ ਲੈ ਗਏ। ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਪਿੱਛੇ ਗਈ ਤਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਪਿੱਛ ਹਟਣ ਲਈ ਧਮਕਾਇਆ। ਥੋੜ੍ਹੀ ਦੇਰ ਬਾਅਦ ਕੁੱਝ ਗੋਲੀਆਂ ਦੀ ਅਵਾਜ਼ ਸੁਣਾਈ ਦਿੱਤੀ। ਪੰਜਾਂ ਭਰਾਵਾਂ ਨੂੰ ਪਿੰਡ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰੇ ਦੇ ਪਿੱਛੇ ਸ਼ਹੀਦ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦੱਸਿਆ ਕਿ ਅੱਤਵਾਦੀਆਂ ਦਾ ਡਰ ਇੰਨਾ ਜ਼ਿਆਦਾ ਸੀ ਕਿ ਜਦੋਂ ਪੁਲਿਸ ਨੇ ਲਾਸ਼ਾਂ ਚੁੱਕਣ ਲਈ ਦੂਜੇ ਦਿਨ ਘਟਨਾ ਵਾਲੀ ਥਾਂ 'ਤੇ ਪਹੁੰਚੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਆਗੂ ਮਾਨ ਸਿੰਘ ਮਨਹੇੜਾ ਦੀ ਅਗਵਾਈ 'ਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਬਾਬੂ ਕਾਂਸ਼ੀ ਰਾਮ ਵੱਲੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਗ੍ਰਹਿ ਵਿਖੇ ਆਏ ਅਤੇ ਪਰਿਵਾਰ ਨੂੰ 10 ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ ਦਿੱਤੇ। ਮੁੱਖ ਮੰਤਰੀ ਬੇਅੰਤ ਸਿੰਘ ਵੱਲੋਂ ਛੋਟੇ ਭਰਾ ਨੂੰ ਨੌਕਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ।