Bail: ଜାମିନ କିମ୍ବା ବେଲ୍ କ’ଣ, ଏହା କେତେ ପ୍ରକାରର ଓ କିପରି କରାଯାଏ ଆବେଦନ?
Bail: ଅପରାଧର ଗମ୍ଭୀରତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏପରି ଅନେକ ଅପରାଧ ଅଛି, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଆଇନରେ ଜାମିନ ଦେବା ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ତବେ ବେଲ୍ ବା ଜାମିନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ, ଜାମିନ କେତେ ପ୍ରକାର ଓ ଜାମିନ ପାଇବାର କ`ଣ ସବୁ ନିୟମ ରହିଛି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ।
What is Bail: ଆଜିର ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଅପରାଧୀମାନେ ଅପରାଧ କରିବା ପାଇଁ ହାଇ-ଟେକ୍ ପଦ୍ଧତି ଗ୍ରହଣ କରୁଛନ୍ତି । ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଦେଶରେ ଅପରାଧର ଗ୍ରାଫ୍ କ୍ରମାଗତ ଭାବେ ବୃଦ୍ଧି ପାଉଛି । ଯଦିଓ ସ୍ୱାଭାବିକ ଭାବରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଘଟଣା ପ୍ରତ୍ୟେକ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ଜୀବନରେ ଘଟୁଛି । ବେଳେବେଳେ ଜାଣିଶୁଣି ହେଉ କିମ୍ବା ଅଜାଣତରେ ଅପରାଧ ହୋଇ ଯାଇଥାଏ, କିନ୍ତୁ ଅନେକ ଲୋକ ପାରସ୍ପରିକ ଶତ୍ରୁତା ଯୋଗୁଁ ଅନ୍ୟ ଜଣଙ୍କୁ ମିଥ୍ୟା ମାମଲାରେ ଫସାଇ ଦିଅନ୍ତି । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଉକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଅପରାଧ ନକରି ଥିଲେ ମଧ୍ୟ ପୋଲିସ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରିଥାଏ ।
ତେବେ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଏପରି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କ ପାଇଁ ଜାମିନ ଦେବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଦାନ କରିଛି । ଏହି ଅଧିକାରକୁ ବ୍ୟବହାର କରି ସେହି ବ୍ୟକ୍ତି କୋର୍ଟରୁ ନିଜ ବେଲ୍ କିମ୍ବା ଜାମିନ ନେଇପାରିବେ । କିନ୍ତୁ ଅପରାଧର ଗମ୍ଭୀରତାକୁ ଦୃଷ୍ଟିରେ ରଖି ଏପରି ଅନେକ ଅପରାଧ ଅଛି, ଯେଉଁଥିପାଇଁ ଆଇନରେ ଜାମିନ ଦେବା ପାଇଁ କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ । ତବେ ବେଲ୍ ବା ଜାମିନ କାହାକୁ କୁହାଯାଏ, ଜାମିନ କେତେ ପ୍ରକାର ଓ ଜାମିନ ପାଇବାର କ'ଣ ସବୁ ନିୟମ ରହିଛି ଆମେ ଆପଣଙ୍କୁ ଏଠାରେ ବିସ୍ତୃତ ଭାବରେ କହିବାକୁ ଯାଉଛୁ ।
ଯେତେବେଳେ କୌଣସି ବ୍ୟକ୍ତି କୌଣସି ଅପରାଧ କିମ୍ବା ଅପରାଧରେ ଜଡିତ ଥିବା ଜଣାପଡିଥାଏ, ତେବେ ପୋଲିସ ତାଙ୍କୁ ଜେଲରେ ପୂରାଇ ଦିଅନ୍ତି । ତେବେ ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜେଲରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ କୋର୍ଟରୁ ଏକ ଆଦେଶ ନେବାକୁ ପଡିଥାଏ, ଅର୍ଥାତ ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ଜେଲରୁ ମୁକ୍ତ କରିବା ପାଇଁ କୋର୍ଟରେ ସମ୍ପତ୍ତିର କାଗଜ ପତ୍ର ବନ୍ଧକ ରଖାଯାଏ ବା ତାଙ୍କର ସତ୍ୟପାଠ କରାଯାଏ, ଯାହାକୁ ଜାମିନ କୁହାଯାଏ । କୋର୍ଟରେ ଜାମିନ ଜମା କରିବା ପରେ କୋର୍ଟ ନିଶ୍ଚିତ ହୁଅନ୍ତି ଯେ ଅଭିଯୁକ୍ତ ଶୁଣାଣି ପାଇଁ ଧାର୍ଯ୍ୟ ତାରିଖରେ ହାଜର ହେବେ । ଜାମିନ ନେବା ପରେ ଯଦି ଅଭିଯୁକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତି ଶୁଣାଣି ପାଇଁ କୋର୍ଟରେ ହାଜର ନ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ଜମା ହୋଇଥିବା ସମ୍ପତ୍ତିକୁ ଜବତ କରାଯାଇଥାଏ । ଆପଣଙ୍କ ସୂଚନା ପାଇଁ କହିରଖୁଛୁ ଯେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାର ଅପରାଧ ପାଇଁ ଜାମିନ ପ୍ରଦାନ କରିବାର କୌଣସି ବ୍ୟବସ୍ଥା ନାହିଁ ।
ଜାମିନ ବା ବେଲ୍ କେତେ ପ୍ରକାର (Types of Bail)
ଅଗ୍ରିମ ଜାମିନ (Anticipatory Bail)
ଅନ୍ତରୀଣ ଜାମିନ (Interim Bail)
ଅଗ୍ରିମ ଜାମିନ (Anticipatory Bail)
ଅଗ୍ରିମ ଜାମିନର ଅର୍ଥ ହେଉଛି ଗିରଫ ହେବା ପୂର୍ବରୁ କୋର୍ଟରୁ ଜାମିନ ନେବା । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ବ୍ୟକ୍ତି ଆଗରୁ ଜାଣିଥିବେ ଯେ ଏକ ମାମଲାରେ ଦୋଷୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୋଇ ତାଙ୍କୁ ଗିରଫ କରାଯାଇପାରେ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପୋଲିସ ଗିରଫଦାରୀକୁ ଏଡାଇବା ପାଇଁ କୋର୍ଟରେ ଅଗ୍ରିମ ଜାମିନ ଆବେଦନ କରି ଜାମିନ ପାଇପାରିବ । CrPC ଅର୍ଥାତ୍ ଅପରାଧିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଧାରା ୪୩୮ ରେ ଅଗ୍ରିମ ଜାମିନର ବ୍ୟବସ୍ଥା ଉଲ୍ଲେଖ କରାଯାଇଛି । ଯଦି ଉକ୍ତ ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ କୋର୍ଟ ଜାମିନ ପ୍ରଦାନ କରିନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ସେହି ମାମଲାରେ ପୋଲିସ ଗିରଫ କରିପାରିବ ନାହିଁ ।
ଅନ୍ତରୀଣ ଜାମିନ (Interim Bail)
ଅପରାଧିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ସଂହିତା (CrPC) ର ଧାରା ୪୩୯ ଅନ୍ତରୀଣ ଜାମିନ ପ୍ରଦାନ କରିଥାଏ । ଯେତେବେଳେ ଜଣେ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କ ବିରୋଧରେ ମାମଲା ଟ୍ରାଏଲ କୋର୍ଟରେ ବିଚାରାଧୀନ ଥାଏ, ଏହି ସମୟ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଅନ୍ତରୀଣ ଜାମିନ ପାଇଁ ଆବେଦନ କରିପାରିବେ । ଏଭଳି ପରିସ୍ଥିତିରେ ନିମ୍ନ ଅଦାଲତ କିମ୍ବା ହାଇକୋର୍ଟ ମାମଲାର ଗମ୍ଭୀରତା ଓ ପରିସ୍ଥିତିକୁ ବିଚାର କରି ଏହାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ଦିଅନ୍ତି । ଅନ୍ତରୀଣ ଜାମିନ ପାଇଁ ଅଭିଯୁକ୍ତଙ୍କ ପାଇଁ କୋର୍ଟ ଏକ ବଣ୍ଡ (Bond) ପ୍ରସ୍ତୁତ କରନ୍ତି । ତେବେ ଜାମିନ ପାଇବା ପରେ ତାଙ୍କୁ କୋର୍ଟ ଦେଇଥିବା ସମସ୍ତ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ପାଳନ କରିବାକୁ ପଡେ ।
କିପରି ମିଳିଥାଏ ଜାମିନ (How to Get Bail)
ଯେକୌଣସି କ୍ଷେତ୍ରରେ କୋର୍ଟରୁ ଜାମିନ କିମ୍ବା ବେଲ ପାଇବା ଅତ୍ୟନ୍ତ ଜଟିଳ କାର୍ଯ୍ୟ । ଯଦି ଆପଣ ଜଣେ ଭଲ ଓକିଲ ନିଯୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି, ତେବେ ସମସ୍ତ ତଥ୍ୟକୁ ଭଲ ଭାବରେ ଦେଖିବା ପରେ ଆପଣ କୋର୍ଟରେ ଜାମିନ ଆବେଦନ କରି କୋର୍ଟ ଜାମିନ ପାଇପାରିବେ । ଏହା ବ୍ୟତୀତ ଅନ୍ୟ କେତେକ ପରିସ୍ଥିତିରେ ଜାମିନ ମଧ୍ୟ ମିଳିପାରିଥାଏ ।