Maharaja Ranjit Singh Birthday: ਜਾਣੋ ਕੌਣ ਹਨ `ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ` ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ? ਰਾਜ ਦੌਰਾਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਪੰਜਾਬ `ਤੇ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕੇ ਕਬਜ਼ਾ
Maharaja Ranjit Singh Birthday: ਭਾਵੇਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਾ ਰਾਜ 200 ਸਾਲ ਚੱਲਿਆ ਪਰ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਨਿੱਖੜਵਾਂ ਅੰਗ ਪੰਜਾਬ ਸੂਬਾ ਪਿਛਲੇ ਦਿਨੀਂ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਰਾਜ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ। ਜਿਸ ਦਾ ਮੁੱਖ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ। ਜਿਸ ਨੇ ਇਸ ਦੀ ਨੀਂਹ ਰੱਖੀ ਸੀ। ਪਹਿਲਾ ਖਾਲਸਾ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਨੇੜੇ ਹੋਣ ਦਿੱਤਾ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਹੋ ਗਿਆ।
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਜਨਮ 13 ਨਵੰਬਰ, 1780 ਨੂੰ ਗੁਜਰਾਂਵਾਲਾ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਮਾਤਾ ਰਾਜ ਕੌਰ ਅਤੇ ਪਿਤਾ ਮਹਾ ਸਿੰਘ ਦੇ ਘਰ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਮਹਾ ਸਿੰਘ ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਬਹਾਦਰ ਜਰਨੈਲ ਸੀ ਅਤੇ ਉਸ ਦੀ ਮਾਤਾ ਇੱਕ ਧਾਰਮਿਕ ਔਰਤ ਸੀ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖ ਮਿਸਲਾਂ ਦਾ ਰਾਜ ਸੀ ਜੋ ਆਪਸ ਵਿੱਚ ਲੜਦੇ ਰਹਿੰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਪੰਜਾਬ ਇੱਕ ਬਹਾਦਰ, ਦੂਰਅੰਦੇਸ਼ੀ ਅਤੇ ਕੁਸ਼ਲ ਲੀਡਰਸ਼ਿਪ ਦੀ ਭਾਲ ਵਿੱਚ ਸੀ ਜੋ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਸ਼ਾਸਕ ਬਣਨ 'ਤੇ ਪੂਰੀ ਹੋਈ।
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਤੋਂ ਬਹਾਦਰੀ ਸਿੱਖੀ ਅਤੇ 1801 ਵਿੱਚ ਆਪਣੇ ਪਿਤਾ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਸਨੇ ਸ਼ੁਕਰਚਕੀਆ ਮਿਸਲ ਦਾ ਕੰਮ ਦਾ ਬੋਝ ਸੰਭਾਲ ਲਿਆ ਅਤੇ ਸਾਰੀਆਂ ਮਿਸਲਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਅਧੀਨ ਕਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਆਪ ਨੂੰ ਮਹਾਰਾਜਾ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਹੌਲੀ-ਹੌਲੀ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ 'ਤੇ ਆਪਣੀ ਪਕੜ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਲਈ ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਸਰਕਾਰ ਵੀ ਘਬਰਾ ਗਈ ਅਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪੰਜਾਬ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਾਮਰਾਜ ਵਿਚ ਰਲਾਉਣ ਦੀਆਂ ਸਾਰੀਆਂ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਨਾਕਾਮ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।
ਆਪਣੀ ਸਿਆਣਪ ਸਦਕਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨਾਲ ਆਪਸੀ ਸੰਧੀਆਂ ਕੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਵੀ ਉਸ ਤੋਂ ਪ੍ਰਭਾਵਿਤ ਹੋਏ ਬਿਨਾਂ ਨਾ ਰਹਿ ਸਕੇ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਘੋੜ-ਸਵਾਰ, ਪੈਦਲ, ਤੋਪਖਾਨਾ ਆਦਿ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ ਅਤੇ ਹਰੀ ਸਿੰਘ ਨਲਵਾ ਵਰਗੇ ਬਹਾਦਰ ਕਮਾਂਡਰ ਵੀ ਉਸ ਦੀ ਬੇਮਿਸਾਲ ਫੌਜ ਦਾ ਅਹਿਮ ਹਿੱਸਾ ਸਨ। ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਬਲਬੂਤੇ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਲਾਹੌਰ, ਮੁਲਤਾਨ, ਅਟਕ, ਪਿਸ਼ਾਵਰ, ਸਿੰਧ, ਸਮੇਤ ਕਈ ਲੜਾਈਆਂ ਜਿੱਤੀਆਂ। ਕਸ਼ਮੀਰ , ਕਾਬੁਲ , ਕੰਧਾਰ ਆਦਿ ਇਸਨੇ ਲਗਾਤਾਰ ਜਿੱਤੇ ਅਤੇ ਉਸਦਾ ਸਾਮਰਾਜ ਦੂਰ-ਦੂਰ ਤੱਕ ਫੈਲ ਗਿਆ ।
ਸਾਮਰਾਜ ਦਾ ਵਿਸਥਾਰ ਕਰਨ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਵਧੀਆ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਪ੍ਰਬੰਧ ਵੀ ਕੀਤੇ। ਉਸ ਦੇ ਮੰਤਰੀਆਂ ਵਿੱਚ ਫਕੀਰ ਅਜ਼ੀਜ਼ੂਦੀਨ, ਦੀਵਾਨ ਦੀਨਾਨਾਥ ਅਤੇ ਰਾਜਾ ਧਿਆਨ ਸਿੰਘ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸਨ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਾਰਾਜੇ ਨੂੰ ਕਈ ਵੱਡੇ ਫੈਸਲਿਆਂ ਬਾਰੇ ਸਲਾਹ ਦਿੱਤੀ ਸੀ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ‘ਸ਼ੇਰੇ ਪੰਜਾਬ’ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨੇ ਕਈ ਲੋਕ ਪੱਖੀ ਕੰਮ ਕੀਤੇ।
ਸਾਰੇ ਧਰਮਾਂ ਅਤੇ ਸੰਪਰਦਾਵਾਂ ਦਾ ਸਤਿਕਾਰ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਵੀ ਮਹਾਰਾਜਾ ਦੀ ਨੀਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪਹਿਲੂ ਸੀ। ਉਸਨੇ ਜਲੰਧਰ ਨੂੰ ਦੁਆਬੇ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ, ਮਾਲਵੇ ਦਾ ਪਟਿਆਲਾ ਅਤੇ ਮਾਝੇ ਦਾ ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਅਤੇ ਲਾਹੌਰ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ ਦੀ ਰਾਜਧਾਨੀ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ। ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਨੂੰ ਸੋਨੇ ਨਾਲ ਸਜਾਇਆ ਗਿਆ। ਜਲੰਧਰ, ਪਟਿਆਲਾ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਹਿੰਦੂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਥਾਨਾਂ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਸਭ ਨੂੰ ਇਨਸਾਫ਼ ਦਿਵਾਇਆ।
ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੇ ਪਹਿਲਾ ਵਿਆਹ ਮਹਿਤਾਬ ਕੌਰ ਨਾਲ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਰਾਜ ਕੌਰ, ਰਤਨ ਕੌਰ ਅਤੇ ਮਹਾਰਾਣੀ ਜ਼ਿੰਦਾ ਵੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਪਤਨੀਆਂ ਸਨ।
ਉਸ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਦੋ ਪੁੱਤਰ ਖੜਕ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਦਲੀਪ ਸਿੰਘ ਬਣੇ, ਜੋ ਅਯੋਗ ਸਾਬਤ ਹੋਏ।
ਮਹਾਰਾਜੇ ਦੀ ਮੌਤ 27 ਜੂਨ, 1839 ਨੂੰ ਲਾਹੌਰ ਕਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਹੋਈ। ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਅਰਾਜਕਤਾ ਫੈਲ ਗਈ ਅਤੇ ਸਿੱਖਾਂ ਅਤੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦਰਮਿਆਨ ਦੋ ਵੱਡੀਆਂ ਜੰਗਾਂ ਹੋਈਆਂ। ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਨੇ ਸਿੱਖ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲੀ ਅਰਾਜਕਤਾ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਇਆ ਅਤੇ ਇਹਨਾਂ ਜੰਗਾਂ ਵਿੱਚ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਮਿਲੀ ਕਰਾਰੀ ਹਾਰ ਕਾਰਨ ਪੰਜਾਬ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਅਧੀਨ ਆ ਗਿਆ।
ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਬੀ.ਬੀ.ਸੀ. ਲੰਡਨ ਦੀ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਰਿਪੋਰਟ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਜਾ ਰਣਜੀਤ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਪਿਛਲੇ 500 ਸਾਲਾਂ ਵਿੱਚ ਦੁਨੀਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਕੁਸ਼ਲ ਸ਼ਾਸਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।