डॉल्फिनच्या संवर्धन आणि संरक्षणासाठी सरकार नवा प्रकल्प

नवी दिल्ली : स्वातंत्र्य दिनाच्या निमित्ताने पंतप्रधान नरेंद्र मोदींनी लाल किल्ल्यावरून देशाला संबोधित करत असताना डॉल्फिन प्रकल्प सुरू करण्याची घोषणा केली होती. पंतप्रधान मोदी म्हणाले होते की, 'आम्ही नदी आणि समुद्र या दोन्हींमधील डॉल्फिनवर लक्ष केंद्रित करत आहोत. हे जैवविविधता मजबूत करेल, रोजगाराच्या संधी निर्माण करेल. यामुळे पर्यटकांना आकर्षित करण्यातही मदत होईल. पंतप्रधान मोदींच्या या घोषणेपूर्वीपासूनच पर्यावरण मंत्रालय आपल्या तयारीत व्यस्त असल्याचे सांगण्यात येत आहे. यासंदर्भात राज्य सरकारकडे संपूर्ण तपशील मागविण्यात आला आहे.

पर्यावरण, वन आणि हवामान बदल मंत्रालय वेगाने घसरणाऱ्या प्रजातींचे संवर्धन आणि संरक्षण करण्यास प्रोत्साहित करण्यासाठी 10 वर्षांचा "प्रोजेक्ट गँगेटिक डॉल्फिन" लाँच करणार आहे. या प्रकल्पात वैज्ञानिक संरक्षण पद्धतींद्वारे नदी प्रदूषण कमी करण्यासाठी आणि शाश्वत मत्स्यव्यवसायावर भर देण्यात येणार आहे. याचा फायदा नदीवर अवलंबून असलेल्या लोकसंख्येला होईल.

पर्यावरण मंत्री प्रकाश जावडेकर यांनी ट्विट केले की, 'पंतप्रधान मोदींनी 15 ऑगस्ट रोजी घोषणा केली. ती लक्षात घेता येत्या 15 दिवसांत डॉल्फिन प्रकल्प सुरू होईल.

गंगा नदीच्या गोड्या पाण्यात आढळणारी डॉल्फिन ही समुद्री डॉल्फिनचीच एक जात आहे. जी प्रामुख्याने गंगा, ब्रह्मपुत्र नद्या आणि भारत, नेपाळ आणि बांगलादेशमधील त्यांच्या उपनद्यांमध्ये आढळते. सध्या गंगेचे डॉल्फिन देशातील राज्ये किंवा तेथून जाणाऱ्या नद्यांमध्ये, आसाम, बिहार, झारखंड, मध्य प्रदेश, राजस्थान, उत्तर प्रदेश आणि पश्चिम बंगालमध्ये आढळतात. या प्रकल्पांतर्गत येत्या दहा वर्षांत डॉल्फिन्सच्या संरक्षणासाठी देशात एक मोहीम राबविण्यात येणार आहे.

वर्ल्ड वाइल्डलाइफ फंडच्या माहितीनुसार गंगा नदीत सापडलेले डॉल्फिन अधिकृतपणे 1801 मध्ये सापडले होते. सस्तन प्राण्यांपैकी असलेला डॉल्फिन केवळ ताज्या पाण्यातच जगू शकतो. ते दृश्यमान नाहीत. प्रचंड कंपनसंख्या असलेल्या (ध्वनिलहरी) ध्वनींच्या उत्सर्जनाद्वारे ते लहान माश्यांची शिकार करतात. गंगा नदीत डॉल्फिन मुबलक प्रमाणात आढळून आले, परंतु शिकार व प्रदूषणामुळे त्यांची संख्या कमी होत आहे.