दुध किती प्रक्रियेनंतर तुमच्यापर्यंत पोहोचतं? हे सगळं कसं केलं जातं तुम्हाला माहितीय?

मुंबई : दुध हा आपल्या आरोग्यासाठी महत्वाचा घटक आहे. चहा, दही, ताक, मिठाई सगळ्याच गोष्टीसाठी आपल्या दुधाची गरज भासते. त्यामुळे डेअरी मिल्क प्रोडक्ट आपल्या घरातील सर्वात मोठा भाग आहे. आपल्या सगळ्यांच्याच घरी सकाळी दुध येतं. काही लोकांच्या घरी पॅकेट वालं दुध येतं, तर काही लोकं सुट्टं दुध घेतात. काहीजण गायीचं दुध घेतात, तर काहीजण म्हशीचं. परंतु तुम्ही कधी विचार केलाय का की ते तुमच्यापर्यंत कसं पोहोचतं?

दुध हा असा पदार्थ आहे, जो काही काळ बाहेर राहिला किंवा त्याला कसलाही हात लागला तर ते खराब होतं. मग आपल्यापर्यंत हे दुध पोहोचतं तरी कसं?

खरेतर दूधावर तुमच्या जवळच्या दुग्धशाळेत येण्यापूर्वी किंवा तुमच्या घरी येण्यापूर्वी अनेक प्रक्रिया पार पाडल्या जातात.

अशा स्थितीत आज आम्ही तुम्हाला डेअरी कंपन्या पशु मालकांकडून दूध कसे गोळा करतात आणि मग ते दूध खराब होण्यापासून कसे वाचवले जाते. त्याची बाजार विक्रीपर्यंत सगळ्या गोष्टी सांगणार आहोत.

दूध घरी येण्याची प्रक्रिया काय आहे?
सर्व प्रथम, खेड्यापाड्यातून आणि लहान शहरांमधून दूध गोळा केले जाते. प्रत्येक गावात एकाच ठिकाणाहून पशुपालकांकडून दूध संकलित केले जाते. येथे दूध गोळा करण्यापूर्वी त्यांची फॅट वगैरे तपासली जाते आणि त्या फॅटच्या आधारे त्यांना पैसे दिले जातात. यात सहकारी संस्थेचेही महत्त्वाचे योगदान आहे. यानंतर हे दूध खराब होऊ नये म्हणून थंड केले जाते.

ते एका तापमानापर्यंत थंड केले जाते आणि नंतर हे थंड दूध टँकरमध्ये भरले जाते, जे नियमितपणे दूध गोळा करण्यासाठी जातात.

अमूलने दिलेल्या माहितीनुसार, हे दूध डेअरी प्लांटमध्ये आणले जाते. थंड केलेले दूध आणले जाणारे ट्रक उभे करण्याची विशेष व्यवस्था आहे. त्यानंतर ट्रकमधून दुधाचे नमुने घेऊन ते प्रयोगशाळेत पाठवले जातात.

त्यानंतर दुधाच्या नमुन्याची नोंद ठेवली जाते आणि त्यात किती दूध कोणत्या सोसायटीतून आले आणि त्याचा दर्जा काय याची नोंद ठेवली जाते.

नमुना पास केल्यानंतर, टँकर अनलोडिंग स्टेशनशी जोडला जातो. यानंतर ते पुन्हा एका विशिष्ट तापमानात ठेवले जाते. यानंतर दुधाला या प्लांटमधून अनेक प्रक्रियांमधून जावे लागते. सर्वप्रथम दुधाचे बॅक्टेरिया इत्यादी नष्ट करून दूध स्वच्छ केले जाते. यानंतर दुधाचे पाश्चराइज्ड केले जाते, जे तुम्ही दुधाच्या पॅकेटवर लिहिलेले देखील पाहायला मिळते.

या प्रक्रियेत ते प्रथम गरम केले जाते, नंतर थंड केले जाते आणि लक्षणीयरीत्या थंड केले जाते. प्रथम, ते 72.5 डिग्री सेल्सियस पर्यंत गरम केले जाते आणि पूर्णपणे थंड केले जाते. याव्यतिरिक्त, ते homunization प्रक्रियेतून पार केले जाते. यासह अंतिम रेणूंची विल्हेवाट लावली जाते.

त्यानंतर याच्या पॅकिंगचे काम केले जाते. त्यांचे पॅकिंगही खास पद्धतीने केले जाते. यामध्ये पॅकिंगसाठी प्रथम प्लास्टिकचा रोल लावला जातो आणि स्वयंचलित मशीनद्वारे दूध पॅकिंग केले जाते. 
या मशिन्सच्या मदतीने दूध कॅरेटमध्ये पॅक केले जाते आणि एका मिनिटात सुमारे 100 पॅकेट पॅक होतात. मग ते स्टोअरमध्ये ठेवले जातात. येथेही तापमान 5 अंशांपेक्षा कमी ठेवले जाते. त्यानंतर दुधाला सप्लाय दरम्यान बाहेर काढले जाते, ज्यानंतर दुध आपल्यापर्यंत पोहोचते.