RBIએ 500ની નોટો ગાયબ થવાના સમાચાર પર કરી સ્પષ્ટતા, કહ્યું કે RTI નું કરાયું ખોટું અર્થઘટન

RBI BANK: રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ 500 રૂપિયાની નોટો મામલે મોટી સ્પષ્ટતા કરી છે. આરબીઆઈએ કહ્યું છેેકે, પ્રવર્તમાન સ્થિતિમાં 500 રૂપિયાની નોટને લઈ જે સમાચારો વહેતા થયા છે તેનું અર્થઘટન ખોટી રીતે કરવામાં આવ્યું છે. હાલમાં જ આરટીઆઈ દ્વારા એક માહિતી સામે આવી છે, જે અંતર્ગત પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી મોકલવા અને રિઝર્વ બેંક સુધી પહોંચવાની વચ્ચે 500ની લગભગ 176 કરોડ નોટો ગાયબ થવાના સમાચાર વહેતા થયા હતા. હવે આ અંગે રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા દ્વારા સ્પષ્ટતા જારી કરવામાં આવી છે.

બેંકે 500 રૂપિયાની નોટો ગુમ થવાના અહેવાલોને નકારી કાઢ્યા છે અને કહ્યું છે કે તમામ નોટોનો સંપૂર્ણ હિસાબ રાખવામાં આવ્યો છે. પ્રિન્ટિંગ બાદ રિઝર્વ બેંકને નોટો મોકલવાની અને મેચ કરવાની મજબૂત વ્યવસ્થા છે. આ સાથે એવું પણ કહેવામાં આવ્યું છે કે આરટીઆઈ દ્વારા માંગવામાં આવેલી માહિતીમાં કેટલીક પ્રિન્ટિંગ પ્રેસે માત્ર નવી નોટોની જ માહિતી આપી છે, જ્યારે કેટલીક જૂની નોટોની પણ માહિતી મોકલી છે.

રિઝર્વ બેંકે શું કહ્યું?
બેંકે તેના સ્પષ્ટીકરણમાં કહ્યું છે- 'રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયા (RBI)ને કેટલાક મીડિયામાં પ્રસારિત થઈ રહેલા સમાચાર વિશે જાણવા મળ્યું છે, જેમાં આરોપ લગાવવામાં આવ્યો છે કે પ્રિન્ટિંગ પ્રેસ દ્વારા છાપવામાં આવેલી બેંક નોટો ગુમ થઈ ગઈ છે. આરબીઆઈનું કહેવું છે કે આ અહેવાલો સાચા નથી.

આ અહેવાલો માહિતી અધિકાર અધિનિયમ, 2005 હેઠળ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાંથી લેવામાં આવેલી માહિતીને ખોટી રીતે રજૂ કરે છે. અહીં એ નોંધવું જરૂરી છે કે પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી આરબીઆઈને મોકલવામાં આવેલી તમામ બેંક નોટોનો યોગ્ય હિસાબ કરવામાં આવે છે. એ પણ જાણ કરવામાં આવે છે કે પ્રેસમાં છપાયેલી અને રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાને મોકલવામાં આવેલી બેંકનોટોના સમાધાન માટે મજબૂત સિસ્ટમો છે, જેમાં બેંકનોટના પ્રિન્ટિંગ, હેન્ડલિંગ અને વિતરણ પર દેખરેખ રાખવા માટેના પ્રોટોકોલનો સમાવેશ થાય છે.

આવી સ્થિતિમાં, જનતાના સભ્યોને વિનંતી કરવામાં આવે છે કે તેઓ આવી બાબતોમાં RBI દ્વારા સમય-સમય પર પ્રકાશિત કરવામાં આવતી માહિતી પર જ વિશ્વાસ કરે. રિઝર્વ બેંકે એમ પણ કહ્યું છે કે બેંક નોટ છાપવાને લઈને આરટીઆઈ દ્વારા માંગવામાં આવેલી માહિતી અલગ-અલગ પ્રેસમાંથી લેવામાં આવી છે. આવી સ્થિતિમાં, કેટલીક પ્રિન્ટિંગ પ્રેસે માત્ર નવી સિરીઝની નોટોની જ માહિતી આપી છે, તો કેટલાકે નવી અને જૂની બંને સિરીઝની માહિતી એકસાથે આપી છે. RTI લાગુ કરનાર વ્યક્તિએ સમગ્ર આંકડાઓને નવી શ્રેણીની નોંધો સમજી લીધી છે. આ પછી, પ્રિન્ટિંગ પ્રેસમાંથી મળેલી માહિતીની તુલના ભારતીય રિઝર્વ બેંક દ્વારા પ્રકાશિત ડેટા સાથે કરવામાં આવી હતી, જે ફક્ત નવી શ્રેણીની નોટો હતી. તેથી તેમની ગણતરીઓ ખોટી છે, પ્રશ્નો ખોટા છે અને જે ધારણાઓ કરવામાં આવી રહી છે તે પણ ખોટી છે.

88,000 કરોડની નોટો ગુમ થવાના સમાચાર હતા-
સામાજિક કાર્યકર્તા મનોરંજન રોયને RTI દ્વારા જાણવા મળ્યું કે તમામ પ્રિન્ટિંગ પ્રેસે 500 રૂપિયાની 8810.65 મિલિયન નોટો છાપી હતી, પરંતુ માત્ર 7260 મિલિયન નોટો જ રિઝર્વ બેંક સુધી પહોંચી હતી. લગભગ 1550 મિલિયન 500 રૂપિયાની નોટો રિઝર્વ બેંક સુધી પહોંચી નથી. જ્યારે, એપ્રિલ 2015 અને માર્ચ 2016 વચ્ચે, કરન્સી નોટ પ્રેસ, નાસિક દ્વારા 210 મિલિયન રૂ. 500ની નોટો છાપવામાં આવી હતી, જે રિઝર્વ બેંક સુધી પહોંચી ન હતી. આ પછી સવાલો ઉઠવા લાગ્યા કે શું લગભગ 1760 મિલિયન એટલે કે લગભગ 176 કરોડ 500 રૂપિયાની આ બધી નોટો રસ્તામાંથી ગાયબ થઈ ગઈ? જો આ નોટોની કિંમત કાઢવામાં આવે તો અંદાજે 88 હજાર કરોડ રૂપિયા થાય છે.

જ્યારથી બેંક નોટો ગાયબ થવાના સમાચાર સામે આવ્યા છે ત્યારથી સરકાર પર સતત સવાલો ઉઠી રહ્યા છે. વિપક્ષના તમામ નેતાઓએ પણ મોદી સરકાર પર સવાલો ઉઠાવવાનું શરૂ કરી દીધું હતું. RTI દ્વારા મળેલી માહિતી સોશિયલ મીડિયા પર પણ ઝડપથી ફેલાઈ અને સવાલો ઉભા થવા લાગ્યા. આવી સ્થિતિમાં આરટીઆઈથી મળેલી માહિતી પર ખુદ રિઝર્વ બેંક ઓફ ઈન્ડિયાએ આગળ આવીને પોતાની સ્પષ્ટતા આપવી પડી હતી.