સોનાના ભંડાર પર બેઠું છે ગુજરાતનું આ ગામ! ખોદકામ કર્યું તો સોનાથી પણ બેશકિંમતી ખજાનો મળ્યો

તમને ભરોસો નહીં થાય પણ ગુજરાતના કચ્છમાં એક પ્રાચીન સભ્યતા મળી આવી છે. જેનું મૂલ્ય સોના કરતાં પણ અનેકગણું વધારે છે. અહીં કેટલાક લોકો સોનાની શોધમાં ખોદકામ કરી રહ્યા હતા, સોનાને બદલે તેમને જૂની વસાહત મળી આવી છે. પુરાતત્વવિદોના મતે આ વસાહત હડપ્પન યુગની છે. હાલ પુરાતત્વવિદોએ આ સ્થળે વિગતવાર કામ કરવાની માંગ કરી રહ્યાં છે.

એવી માન્યતા છે કે અહીં સોનાના ભંડારો છૂપાયેલા છે. કેટલાક લોકો સોનું શોધવા ખોદકામ કરવા લાગ્યા હતા. પણ અહીંથી સોના કરતાં પણ કિંમતી વસ્તુઓનો ભંડાર મળ્યો હતો. જેની કોઈ કિંમત આંકી શકાય તેમ નથી. એવી દંતકથા છે કે કચ્છના ધોળાવીરાની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઇટથી 51 કિલોમીટર દૂર આવેલી લોદરાણી, દાટેલા સોના પર બેઠી છે. દંતકથાઓને સાચી માનીને, કેટલાક સાહસિક રહેવાસીઓએ લગભગ પાંચ વર્ષ પહેલાં ભેગા મળીને કરોડપતિ બનવાના સપનાં સાથે અહીં ખોદકામ શરૂ કર્યું હતું. 

હડપ્પન યુગની મળી વસાહત
સોનાની શોધમાં ખોદકામ કરતી વખતે આ લોકોએ એવું શોધી કાઢ્યું જેનો હડપ્પન સંસ્કૃતિ સાથે વારસો જોડાયેલો છે. પુરાતત્વવિદોને માહિતી મળી અને પછી નિષ્ણાતોએ અહીં ખોદકામ શરૂ કર્યું. હવે ખબર પડી કે તે હડપ્પન યુગની કિલ્લેબંધી વસાહત હતી. આમ સોનાને શોધવા માટે ખોદકામ કર્યું પણ કંઈક અલગ જ બેશકિંમતી ખજાનો તેમને હાથ લાગ્યો હતો. 

કેવી છે અહીંની વાસ્તુકલા
ઓક્સફોર્ડની સ્કૂલ ઓફ આર્કિયોલોજીમાં પ્રોફેસર ડેમિયન રોબિન્સન સાથે કામ કરતા અજય યાદવ આ શોધના મુખ્ય પુરાતત્વવિદ્ છે. તેમણે કહ્યું કે નવી સાઇટ પરની સ્થાપત્ય વિગતો ધોળાવીરા જેવી જ છે.

ગ્રામજનોનું માનવું છે કે અહીં દટાયેલો છે ખજાનો 
અજય યાદવે જણાવ્યું હતું કે આ સ્થળને અગાઉ પથ્થરથી બાંધેલી મોટી વસાહત તરીકે જોવામાં આવે છે. ગામલોકોનું માનવું હતું કે ત્યાં મધ્યયુગીન કિલ્લો અને ખજાનો દફનાવવામાં આવ્યો હતો. પરંતુ જ્યારે અમે સ્થળની તપાસ કરી તો અમને હડપ્પાની વસાહત મળી. લગભગ 4,500 વર્ષ પહેલાં અહીં જીવન સમૃદ્ધ હતું.

આ નામ આપવામાં આવ્યું
જાન્યુઆરીમાં ઔપચારિક રીતે એકાએક મળી આવેલી આ જગ્યાને મોરોધારો નામ આપવામાં આવ્યું છે. અજય યાદવના જણાવ્યા અનુસાર તેમાં હડપ્પન માટીના વાસણોનો મોટો જથ્થો મળી આવ્યો હતો, જે ધોળાવીરામાં મળી આવ્યો હતો. વસાહત પરિપક્વ (2,600-1,900 BCE) થી અંતમાં (1,900-1,300 BCE) હડપ્પન સુધીની હોવાનું જણાય છે. પુરાતત્વવિદોએ જણાવ્યું હતું કે વિગતવાર તપાસ અને ખોદકામથી વધુ વિગતો બહાર આવશે.

એક સમયે રણમાં હતી વસતી
અજય યાદવે કહ્યું કે અમારું સૌથી મહત્ત્વનું અવલોકન એ છે કે આ સ્થળ અને ધોળાવીરા બંને સમુદ્ર પર નિર્ભર હતા. તે રણની ખૂબ નજીક હોવાથી, તે સુરક્ષિત રીતે માની શકાય છે કે જે પાછળથી રણ બન્યું તે તે સમયે રહેવા માટેનું યોગ્ય સ્થળ હશે.

સોનું શોધવામાં બેશકિંમતી ખજાનો મળ્યો
લોદ્રાણીનો પુરાતત્વીય ખ્યાતિનો દાવો અગાઉની ખોટી શરૂઆત પછી આવે છે. પુરાતત્વવિદ્ જે.પી. જોશીએ 1967-68માં એક સર્વે હાથ ધર્યો હતો. તેમણે લોદ્રાણી ખાતે હડપ્પન કાળની સંસ્કૃતિ ધરબાયેલી હોવાનો દાવો કર્યો હતો પરંતુ ત્યારબાદ કોઈ નક્કર પુરાવા મળ્યા ન હતા. 1989 અને 2005 ની વચ્ચે ધોળાવીરા ખોદકામ દરમિયાન, નિષ્ણાતોએ લોદ્રાણીની મુલાકાત લીધી હતી પરંતુ તેઓ પ્રભાવિત થયા ન હતા. જો નાની વસાહતના રહેવાસીઓએ ખજાનો શોધવાનું શરૂ ન કર્યું હોત, તો ભારતની પ્રાચીનતાનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ દટાયેલો રહી ગયો હોત.