દેશનો તે વિસ્તાર, જ્યાં શિફ્ટોમાં કામ કરે છે ખેડૂત, ગળામાં પહેરવું પડે છે આઇકાર્ડ

Frontier Farm: ભારતમાં ઘણી એવી જગ્યાઓ છે જ્યાં ખેડૂતોને તેમના ખેતરોમાં પાળીમાં કામ કરવું પડે છે. તેઓ કયો પાક ઉગાડશે તેનો પણ તેમને અધિકાર નથી.

ભારત-પાકિસ્તાનની સરહદ પર સ્થાયી થયેલા ખેડૂતો આ પ્રતિબંધો વચ્ચે ખેતી કરવા મજબૂર છે. તેમના ખેતરો ભારતની સરહદ પર છે પરંતુ સુરક્ષા દળો દ્વારા તૈયાર કરાયેલી વાડની આજુબાજુ છે. રાષ્ટ્રીય સુરક્ષાને ધ્યાનમાં રાખીને, ખેડૂતોને સૂચના આપવામાં આવે છે કે તેઓ તેમના ખેતરોમાં 3 ફૂટથી વધુ ઉંચાઈનો પાક ન ઉગાડે. જ્યારે પણ તેઓ તેમના ખેતરમાં જાય છે ત્યારે તેમને સુરક્ષા દળો દ્વારા આપવામાં આવેલ આઈડી કાર્ડ પહેરવાનું હોય છે.

રોજ એક નવું યુદ્ધ લડવા માટે મજબૂર છે ખેડૂત
પંજાબ (Punjab) માં ભારત અને પાકિસ્તાન (India-Pakistan) ની સરહદ પર યુદ્ધનો ખતરો છે. ગોળી ગમે ત્યારે નીકળી જાય છે. આ પડકારોનો સામનો કરવા માટે સેના દરેક સમયે સરહદ પર તૈનાત છે. પરંતુ ભારત-પાકિસ્તાન બોર્ડર પર રહેતા લોકો દરરોજ એક અલગ જ યુદ્ધ લડી રહ્યા છે. આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પર આવેલા આ ગામોમાં હજારો ખેડૂતો રહે છે, જેમના ખેતરો સરહદની પેલે પાર આવેલા છે.

પુરાવા બતાવીને ખેતરોમાં મળે છે પ્રવેશ
તેઓ પોતાના ખેતરમાં જવા માટે દરરોજ પુરાવા આપીને જ એન્ટ્રી મેળવે છે. આ એવા ક્ષેત્રો છે કે જેમાં કયો પાક ઉગાડશે, તે નિયમ પણ કાયદો નક્કી કરે છે. આ ગામોના રહેવાસીઓની સમસ્યાઓ દેશનો દરેક વ્યક્તિ, દરેક ખેડૂતથી અલગ છે. આ ખેડૂતોના પ્રશ્નો માટે કોઈ ખેડૂત આંદોલન નથી.

પરિસ્થિતિ વણસે ત્યારે ઘર છોડવું પડે છે
ક્યારેક ડ્રોનની ઘૂસણખોરી, ક્યારેક ડ્રગ્સની તો ક્યારેક આતંકવાદીઓની ઘૂસણખોરીને રોકવા માટે સરહદ પર કાંટાળા તારની વાડ છે. આ કાંટાળા વાયરો સરહદની સુરક્ષા માટે છે, પરંતુ ભારત-પાકિસ્તાન બોર્ડર પર આવેલા અટારીના રહેવાસીઓને આ વાયરો સતત ખૂંચે છે. ગામડાઓમાં રહેતા શીખો કહે છે કે જો પરિસ્થિતિ વધુ વણસી તો તેમને ઘર છોડીને પાછા જવું પડે છે. ડ્રગ્સના કેસમાં નામ આવે તો કાર્ડ ન બને. સરહદ પારના ગામમાં કોઈ આવતું નથી.

પાકિસ્તાનને અડીને આવેલા પંજાબના 6 જિલ્લાઓ
પંજાબની 553 કિમીની સરહદ છે, જે પાકિસ્તાન (Pakistan) ને અડીને છે. પંજાબના ફિરોઝપુર, તરનતારન, અમૃતસર, ગુરદાસપુર, પઠાણકોટ અને ફાઝિલ્કા નામના 6 જિલ્લાઓમાં એવા ઘણા ગામો છે જ્યાં ઘણા ખેડૂતોના ખેતરો સરહદ પર એટલે કે આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પર છે. શૂન્ય રેખા એટલે કે પાકિસ્તાનને અડીને આવેલા આ ક્ષેત્રોમાં કામ કરવા માટેની રૂલ બુક ખૂબ લાંબી છે.

સરહદના ખેતરોની રૂલ બુક મુજબ, ખેડૂતોને ખેતરોમાં જવા માટે બીએસએફ પાસેથી આઈડી કાર્ડ મળે છે. આ કાર્ડ દર ત્રણ વર્ષે રિન્યુ કરાવવાનું હોય છે. જ્યારે મિલકત કાગળમાં હોય ત્યારે આ કાર્ડ બનાવવામાં આવે છે. આ કાર્ડ ત્યારે જ બનાવવામાં આવે છે જો ખેડૂતનો કોઈ ગુનાહિત રેકોર્ડ ન હોય.

ધુમ્મસ હોય ત્યારે ખેતરોમાં જઈ શકતા નથી
ખેતરોમાં કામ કરવાનો સમય નિશ્ચિત છે અને તે સવારે 9 થી સાંજના 5 વાગ્યા સુધીનો છે. સામાન્ય રીતે તેઓને અઠવાડિયામાં માત્ર ત્રણ દિવસ જ ખેતરોમાં જવા દેવામાં આવે છે. જો ધુમ્મસ હોય, તો તમે ખેતરમાં જઈ શકતા નથી. 3 ફૂટથી વધુ ઉંચાઈનો પાક સરહદી ખેતરમાં ઉગાડી શકાતો નથી જેથી દુશ્મનને સંતાવાની તક ન મળે. દરેક કૃષિ વસ્તુઓ અને કાર્ડ ધારક ખેડૂતો અને મજૂરોની દરરોજ તપાસ કરવામાં આવે છે. જો કંઇ ખોટું થાય તો તેની જવાબદારી ખેડૂતની છે. આ સરહદી ખેતરોમાં ખેતી બીએસએફ (BSF) ના જવાનોની દેખરેખ હેઠળ થાય છે.

સર્ચ ઓપરેશનમાં પાકનો નાશ
ખેડૂતો પાકિસ્તાન (Pakistan) ના બોમ્બ અને ગ્રેનેડથી ડરતા નથી. દુશ્મન દેશના ડ્રોન નવી સમસ્યા બની ગયા છે. ડ્રોનને શોધવાના પ્રયાસમાં જે કોમ્બિંગ ઓપરેશન ( combing operation) થાય છે તેમાં ખેતરો બરબાદ થઈ ગયા છે. પંજાબથી 553 કિ.મી. લાંબી આંતરરાષ્ટ્રીય સરહદ પર દાણચોરોની ગતિવિધિઓ વધી છે. પાકિસ્તાની ડ્રોન બે વર્ષમાં 50 થી વધુ વખત આવી ચુક્યા છે. જેના દ્વારા પંજાબમાં ડ્રગ્સ સપ્લાય કરવામાં આવી રહ્યું છે.

છેલ્લા 3 વર્ષથી વળતરની રાહ જોઈ રહ્યા છે
સરહદ પર ખેતર હોવાને કારણે થયેલા નુકસાનની ભરપાઈ કરવા માટે સરકાર તરફથી પ્રતિ એકર 10 હજારનું વળતર દર વર્ષે આપવામાં આવે છે. જો કે છેલ્લા ત્રણ વર્ષથી ખેડૂતો વળતરની રાહ જોઈ રહ્યા છે.

ક્યારે આવશે સમસ્યાનું સમાધાન?
બંને દેશો વચ્ચેનો રેલ સંપર્ક તૂટી જતાં અટારીનું રેલવે સ્ટેશન હાલમાં નિર્જન છે. તે એક સમયે બંને દેશો વચ્ચે વેપાર અને સંબંધોનું માધ્યમ હતું, પરંતુ હવે પરિસ્થિતિ બદલાઈ ગઈ છે. સ્ટેશન પર પીર બાબાની કબર બનેલી છે. અહીં દરેક ધર્મની પૂજા કરવામાં આવે છે, પરંતુ અહીંના બાબાનું માનવું છે કે જવાનો (BSF) સરહદને બચાવી રહ્યા છે, પરંતુ બેરોજગારી અને ડ્રગ્સના કારણે પંજાબની સીમમાં બનેલા આ ગામોને સરકાર કે ઉચ્ચ અધિકારીઓ બચાવી શક્યા નથી.