Mahatma Phule Jayanti 2023:છોકરીઓ માટે ખોલી પ્રથમ શાળા, પત્નીને બનાવી શિક્ષિકા; જાણો કોણ હતા મહાત્મા જ્યોતિબા ફૂલે

Mahatma Phule Jayanti Special: મહાત્મા જોતિરાવ ગોવિંદરાવ ફૂલેની જન્મજયંતિ દર વર્ષે 11મી એપ્રિલે ઉજવવામાં આવે છે. તેમનો જન્મ 11 એપ્રિલ 1827ના રોજ મહારાષ્ટ્રના સતારામાં એક માળી પરિવારમાં થયો હતો. પરિવાર પુણે આવ્યો અને ફૂલોને લગતો વ્યવસાય કરવા લાગ્યો, તેથી તેમના માટે 'ફૂલે' અટકનો ઉપયોગ કરવામાં આવ્યો.

જ્યોતિરાવ ફુલેને 'જ્યોતિબા ફૂલે' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. સમાજના દલિત, વંચિત અને અનુસૂચિત જાતિના વર્ગો માટેના તેમના નોંધપાત્ર કાર્યને ધ્યાનમાં રાખીને, 1888 માં, મુંબઈમાં એક વિશાળ જાહેર સભામાં, તે સમયના જાણીતા સામાજિક કાર્યકર રાવ બહાદુર વિઠ્ઠલરાવ કૃષ્ણજી વાંદેકરે તેમને 'મહાત્મા'નું બિરુદ આપ્યું હતું. ત્યારથી તેમના નામ સાથે મહાત્મા ઉમેરવામાં આવ્યું.

ભારતમાં, મહાત્મા ફૂલેને સમાજ સુધારક, વિચારક, લેખક, દાર્શનિક અને ક્રાંતિકારી કાર્યકર તરીકે ખૂબ જ આદર સાથે ઓળખવામાં આવે છે. 24 સપ્ટેમ્બર 1873ના રોજ, મહાત્મા જ્યોતિબા ફુલેએ 'સત્ય શોધક સમાજ' નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી, જેનો ઉદ્દેશ્ય નીચી અને અસ્પૃશ્ય જાતિઓના ઉત્થાન માટે કામ કરવાનો હતો. બાબાસાહેબ ભીમરાવ આંબેડકર પણ મહાત્મા ફુલેના વિચારોથી પ્રભાવિત હતા.

આ પણ વાંચો:
શું હવે ખરેખર કમોસમી વરસાદે વિદાય લીધી? જાણી લો આગામી 10 દિવસનું અપડેટ
રાશિફળ 11 એપ્રિલ: આ રાશિઓનું ભવિષ્ય ચમકશે, મહત્ત્વપૂર્ણ ડીલ થવાની શક્યતા
ગ્રહોના રાજા સૂર્ય 14 એપ્રિલના કરી રહ્યા છે ગોચર, આ 5 રાશિઓના ખૂલી જશે સુતેલું ભાગ્ય

જ્યોતિબા ફૂલેનું જીવન
જ્યોતિબા માત્ર એક વર્ષના હતા ત્યારે તેમની માતાનું અવસાન થયું. તેનો ઉછેર એક મહિલા(બાઈ)ની દેખરેખ હેઠળ થયો હતો. તેમનું પ્રારંભિક શિક્ષણ મરાઠીમાં થયું હતું. સંજોગોને કારણે અભ્યાસમાં ગાબડું પડ્યું. આ પછી, 21 વર્ષની ઉંમરે, તેણે અંગ્રેજી માધ્યમમાંથી સાતમું ધોરણ પૂરું કર્યું. જ્યોતિબા ફુલેના લગ્ન 1840માં સાવિત્રીબાઈ સાથે થયા હતા.

1848 માં, જ્યોતિબા ફૂલે એક બ્રાહ્મણ મિત્રના લગ્નમાં ગયા, જ્યાં કેટલાક લોકોએ તેમની જાતિના કારણે તેમનું અપમાન કર્યું. આ વર્તન જોઈને, જ્યોતિબા ફુલેએ સમાજમાંથી અસમાનતાને જડમૂળથી દૂર કરવાની પ્રતિજ્ઞા લીધી હતી.

મહાત્મા ફુલેનું આખું જીવન સામાજિક કાર્યોમાં વીત્યું. અસ્પૃશ્યતા અને ભેદભાવ પર પ્રહાર કરવાની સાથે તેમણે ખેડૂતો અને મજૂરોના અધિકારો માટે પણ કામ કર્યું. તેમણે મહિલાઓના ઉત્થાન માટે આગવું કામ કર્યું. તે છોકરીઓને શિક્ષિત કરવા, બાળ લગ્ન રોકવા અને વિધવાઓના લગ્ન કરાવવાના પક્ષમાં હતા.

છોકરીઓ માટે પ્રથમ શાળા ખોલી, પત્નીને શિક્ષિકા બનાવી
જ્યોતિબા ફૂલે માનતા હતા કે સમાજ અને દેશ ત્યારે જ પ્રગતિ કરી શકે છે જ્યારે મહિલાઓ પણ શિક્ષિત હોય. જ્યારે દેશમાં છોકરીઓ અને મહિલાઓના શિક્ષણ માટે કોઈ શાળા વ્યવસ્થા ન હતી, ત્યારે 1848 માં તેમણે મહારાષ્ટ્રના પુણેમાં પ્રથમ કન્યા શાળા ખોલી. શાળા ખોલવામાં આવી હતી પરંતુ સમસ્યા એ હતી કે તેમાં ભણાવવા માટે કોઈ શિક્ષક ઉપલબ્ધ ન હતા. પછી ફૂલેએ તેમની પત્ની સાવિત્રીબાઈને પોતે ભણાવી અને તેમને શિક્ષિકા બનાવી. આ પછી સાવિત્રીબાઈએ છોકરીઓ માટે શરૂ કરેલી શાળામાં ભણાવવાનું શરૂ કર્યું.

સમાજના કેટલાક લોકોએ તેના કામમાં પણ અવરોધ ઉભો કર્યો હતો. તેના પરિવાર પર દબાણ હતું. પરિણામ એ આવ્યું કે જ્યોતિબા ફૂલેને પરિવાર છોડવો પડ્યો. આ કારણે થોડા સમય માટે છોકરીઓ માટે શરૂ કરવામાં આવેલ શિક્ષણનું કાર્ય વિક્ષેપિત થયું હતું, પરંતુ ટૂંક સમયમાં જ ફૂલે દંપતીએ તમામ અવરોધોને દૂર કરીને છોકરીઓ માટે વધુ ત્રણ શાળાઓ ખોલી.