10+2 ને બાય-બાય! નવી સ્કૂલિંગ સિસ્ટમમાં આ 4 સ્ટેજ હશે જરૂરી, પ્રેક્ટિકલ નોલેજને પ્રોત્સાહન મળશે

નવી દિલ્હીઃ New Education Policy: નેશનલ એજ્યુકેશન પોલીસી હેઠળ શાળા શિક્ષણ અંગે મોટા ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે. શિક્ષણનું માળખું જે પહેલા 10+2 હતું, તે હવે ચાર તબક્કા પ્રમાણે ચાલશે. શિક્ષણ નીતિમાં ફેરફાર કરીને 5+3+3+4નું માળખું તૈયાર કરવામાં આવ્યું છે.

સરકાર તરફથી શિક્ષણ નીતિને લાગૂ કરવા માટે સ્કૂલી શિક્ષણને બદલવાની વાત કહેવામાં આવી હતી. તેમાં કહેવામાં આવ્યું હતું કે બાળકોને હવે રોટે લર્નિંગને બદલે પ્રાયોગિક શિક્ષણ દ્વારા શિક્ષણ આપવામાં આવશે.

5+3+3+4 ફોરનું સ્ટ્રક્ચર
તે એક નવું માળખું બનાવવા વિશે વાત કરે છે, જે 3 વર્ષથી 18 વર્ષની વયના બાળકો માટે ચાર તબક્કાનું (5+3+3+4) માળખું છે. આમાં 5 એટલે પાયાનું વર્ષ. આ પણ 2 ભાગોમાં વહેંચાયેલું છે.

5 એટલે કે પ્રથમ તબક્કો જે 3 વર્ષ આંગણવાડી અથવા પૂર્વશાળાનો છે, જ્યારે બાકીના બે વર્ષ પ્રાથમિક શાળામાં રહેશે. તેમાં 5 પછી 3 છે. 3 જેમાં એક સાથે 1 થી 2 ગ્રેડનો સમાવેશ થશે. આગામી 3 વિશે વાત કરતી વખતે, તે ગ્રેડ 3 થી 5 માં વહેંચાયેલું છે. આ પછી ફરીથી તેમાં 3 એટલે કે ધોરણ 6 થી 8 નો સમાવેશ કરવામાં આવ્યો છે. પછી છેલ્લો 4 છે. 4 વર્ષ જે ગ્રેડ 9 થી 12 માં વિભાજિત છે.

ફાઉન્ડેશન સ્ટેજ
આ એક મૂળભૂત તબક્કો છે. આમાં, બાળક પૂર્વ-પ્રાથમિકને આવરી લેતા ધોરણ 2 સુધી પહોંચશે. રમત-ગમત દ્વારા બાળકને રીતભાત, વ્યક્તિગત અને જાહેર સ્વચ્છતા શીખવવામાં આવશે.

પ્રીપેટરી સ્ટેજ
આ તબક્કામાં વર્ગ 3 થી 5 આવરી લેવામાં આવશે. હવે રમત આધારિત શિક્ષણમાં પરિવર્તન આવશે. જેમાં વાંચન, લેખનની સાથે સાથે કલા, ભાષા, વિજ્ઞાન અને ગણિત જેવા વિષયોમાં બાળકને તૈયાર કરવામાં આવશે.

મિડલ સ્ટેજ
આ તબક્કામાં ધોરણ 6 થી 8 આવરી લેવામાં આવશે. બાળકને વિજ્ઞાનની સાથે સાથે સામાજિક વિજ્ઞાન અને માનવતા જેવા વિષયો પણ શીખવવામાં આવશે.

સેકેન્ડરી સ્ટેજ
છેલ્લું સ્ટેજ હોવા સાથે, આ સ્ટેજમાં બાળકોને વિષય પસંદ કરવાનો વિકલ્પ મળશે. આ સાથે બાળકોના પ્રોફેશનલ નોલેજ પર પણ ધ્યાન આપવામાં આવશે.

પ્રીપરેટ્રી અને મિડલ સ્ટેજમાં 40 મિનિટનો પીરિયડ
તેમાં પ્રીપરેટ્રી અને મિડલ સ્ટેજમાં દર સપ્તાહની શરૂઆત 25 મિનિટની એસેમ્બલીની સાથે થવી જોઈએ. તો એક પીરિયડ 40 મિનિટનો રહેશે. ત્યારબાદ એક વિષયથી બીજા ક્લાસમાં અભ્યાસની તૈયારી માટે 5 મિનિટનો ટ્રાન્ઝિશન ટાઇમ પણ મળશે. ટાઇમટેબલમાં 15 મિનિટનો સ્નેકર બ્રેક અને 45 મિનિટનો લંચ બ્રેક પણ રાખવામાં આવશે. આ સિવાય શનિવારે એસેમ્બલી થશે નહીં. 

વિદ્યાર્થીને ધોરણ 6 થી વ્યાવસાયિક જ્ઞાન મળશે
નવી શિક્ષણ નીતિ હેઠળ છઠ્ઠા ધોરણથી જ વિદ્યાર્થીઓના કૌશલ્ય પર ધ્યાન આપવામાં આવશે. જેમાં બાળકોને વ્યાવસાયિક જ્ઞાન સાથે વ્યાવસાયિક શિક્ષણ આપવામાં આવશે. આ સાથે બાળકો માટે ઈન્ટર્નશીપ પણ કરવામાં આવશે.

સેકેન્ડરીમાં એડિશનલ અનરિચમેન્ટ પીરિયડ પણ સામેલ
બીજી બાજુ, જો આપણે ધોરણ 9 પછી વાત કરીએ, તો ત્યાં 25 મિનિટની એસેમ્બલી હશે, જ્યારે 50 મિનિટનો સમયગાળો હશે, જો આપણે તેમાં બ્લોક પીરિયડ ઉમેરીશું, તો તેનો સમય 100 મિનિટ થશે. ગૌણ તબક્કામાં લંચ બ્રેકનો સમય વધારીને 55 મિનિટ કરવામાં આવશે. આ સાથે, વધારાના સંવર્ધન સમયગાળાનો પણ સમાવેશ કરવામાં આવશે, જેના માટે શાળાના દિવસો લંબાવવામાં આવ્યા છે.

ધોરણ 9 થી 12 સુધીના વિષયોને 8 જૂથોમાં વહેંચવામાં આવ્યા
છેલ્લા 4 વર્ષ પણ બાળકો માટે ખૂબ જ ખાસ રહેશે. કારણ કે આમાં બાળકોને મનપસંદ વિષય પસંદ કરવાનો વિકલ્પ મળશે. જેને 8 ગ્રુપમાં વહેંચવામાં આવ્યા છે. જેમાં માનવતા, ગણિત-કમ્પ્યુટિંગ, વ્યવસાયિક શિક્ષણ, કલા, શારીરિક શિક્ષણ, વિજ્ઞાન, સામાજિક વિજ્ઞાન અને આંતર-શિસ્ત વિષયોનો સમાવેશ થાય છે.

પાઠયક્રમને ફ્લેક્સિબલ બનાવવાનો પ્રયાસ
સરકાર તરફથી આ નવા ફોર્મ્યૂલાના આધાર પર શિક્ષણ સિસ્ટમમાં લચીલાપણ લાવવાનો પ્રયાસ કરવામાં આવ્યો છે. આ ફેરફારો પછી, અભ્યાસક્રમ સુગમતા પર આધારિત હશે, જેમાં વિદ્યાર્થીઓ શક્ય તેટલી વહેલી તકે નવી વસ્તુઓ શીખી શકશે, સાથે જ તેમને કાર્યક્રમો શીખવાની તક પણ મળશે.

1986માં તૈયાર કરવામાં આવી હતી વર્તમાન શિક્ષણ નીતિ
હાલમાં જે શિક્ષણ નીતિ ચાલી રહી છે તેને વર્ષ 1986માં તૈયાર કરવામાં આવી હતી અને તેને વર્ષ 1992માં સંશોધિત કરવામાં આવી હતી. ત્યારબાદ 2014ની લોકસભા ચૂંટણી પહેલાં ભારતીય જનતા પાર્ટી તરફથી આ મુદ્દાને ઘોષણાપત્રમાં સામેલ કરવામાં આવ્યો. નોંધનીય છે કે આ પહેલાં સરકારી સ્કૂલોમાં પ્રી-સ્કૂલિંગ નહોતું. ક્લાસ એકથી લઈને 10 સુધી સામાન્ય અભ્યાસ હતો જ્યારે ક્લાસ 11માં આવીને વિદ્યાર્થીઓ પાસે વિષય પસંદ કરવાનો વિકલ્પ રહેતો હતો.