નવી દિલ્લીઃ એક વર્ષમાં કુલ 12 સંક્રાંતિ આવે છે, જેમાંથી મકરસંક્રાંતિનું વિશેષ મહત્વ છે. સૂર્યના એક રાશિમાંથી બીજી રાશિમાં પ્રવેશને સંક્રાંતિ કહેવાય છે અને સૂર્યના મકર રાશિમાં પ્રવેશને મકરસંક્રાંતિ કહેવાય છે. જ્યોતિષ શાસ્ત્ર અનુસાર, જ્યારે ભગવાન સૂર્ય ધનુરાશિમાંથી શનિની મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે ત્યારે આ સંક્રાતિને સૌથી મહત્વપૂર્ણ માનવામાં આવે છે. મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્ય ઉત્તરાયણ કરે છે. આ દિવસે પૂજા અને દાન કરવાનું વિશેષ મહત્વ છે. એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે દાન કરવાથી તેનું ફળ અનેકગણું થાય છે. પૌરાણિક માન્યતા અનુસાર મકરસંક્રાંતિ પર આ ઉપાય કરવાથી સુખ અને સૌભાગ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે. શાસ્ત્રો અનુસાર મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્યોદય પહેલા સ્નાન કરવું જોઈએ. આમ કરવાથી દસ હજાર ગાયોનું દાન કરવાનું ફળ મળે છે. આમ તો કોઈપણ તીર્થ, નદી અને સમુદ્રમાં સ્નાન કરીને દાન કરવાથી કષ્ટોમાંથી મુક્તિ મળી શકે છે, પરંતુ પ્રયાગરાજ સંગમમાં સ્નાન કરવાથી મોક્ષ મળે છે. મકરસંક્રાંતિના દિવસે, ગંગાજી શિવના વાળમાંથી બહાર આવ્યા અને ઋષિ ભગીરથની પાછળ ગયા અને કપિલ મુનિના આશ્રમ પાસેથી પસાર થઈને સમુદ્રમાં ભળ્યા. તેથી આ દિવસે ગંગાસાગર અને ગંગા સ્નાનનું પણ ઘણું મહત્વ છે. પરંતુ જો કોરોનાને કારણે નદીઓમાં સ્નાન કરવું શક્ય ન હોય તો ઘરમાં ન્હાવાના પાણીમાં ગંગાજળના થોડા ટીપા નાંખીને સ્નાન કરવું જોઈએ.

સૂર્યદેવને નમસ્કાર- સ્નાન કર્યા પછી તાંબાના વાસણમાં શુદ્ધ જળ રેડી, લાલ ફૂલ, લાલ ચંદન, તલ વગેરે ચઢાવી, 'ઓમ ઘૃણિ સૂર્યાય નમઃ' મંત્રનો જાપ કરતાં સૂર્યને અર્ઘ્ય ચઢાવો. અર્ઘ્ય અર્પણ કરતી વખતે તમારી નજર નીચે પડતા પાણીમાં પ્રતિબિંબિત થતા સૂર્યના કિરણો પર હોવી જોઈએ. ભવિષ્ય પુરાણ અનુસાર, જે વ્યક્તિ સૂર્યનારાયણની પૂજા કરે છે તે ચિરંજીવી બને છે. જે જ્ઞાન, બુદ્ધિ અને તમામ સમૃદ્ધિથી સંપન્ન થાય છે. જો વ્યક્તિ સૂર્યની માનસિક ઉપાસના કરે છે તો પણ તે સુખી જીવન જીવે છે, તમામ રોગોથી મુક્ત રહે છે. વ્યક્તિએ પોતાના કલ્યાણ માટે મકરસંક્રાંતિના દિવસે સૂર્યદેવની પૂજા કરવી જોઈએ. પુણ્ય માટે દાન કરો- પદ્મ પુરાણ અનુસાર, ઉત્તરાયણ અથવા દક્ષિણાયણના પ્રારંભના દિવસે કરવામાં આવતા પુણ્ય કાર્યો અખૂટ છે. આ સમયે કરવામાં આવેલ તર્પણ, દાન અને ભગવાનની પૂજા અક્ષય છે. આ દિવસે ઊની વસ્ત્રો, ધાબળા, તલ અને ગોળથી બનેલી વાનગીઓ અને ખીચડીનું દાન કરવાથી સૂર્ય નારાયણ અને શનિદેવની કૃપા પ્રાપ્ત થાય છે. આ દિવસે ચૌદ વસ્તુઓનું દાન કરવાનું ધાર્મિક મહત્વ પણ છે. જો શક્ય હોય તો, મંદિર અથવા ગરીબ લોકોને ચૌદ વસ્તુઓનું દાન કરો. તલ અને ગોળનું સેવન કરો- પુરાણો અનુસાર, મકરસંક્રાંતિના દિવસે, સૂર્ય ભગવાન ધનુરાશિ છોડીને મકર રાશિમાં પ્રવેશ કરે છે અને મકર રાશિના સ્વામી શનિદેવ છે, જે સૂર્ય ભગવાનના પુત્ર હોવા છતાં, તેમના પિતા સૂર્યને નફરત કરે છે. શનિદેવના ઘરમાં સૂર્યની ઉપસ્થિતિ દરમિયાન શનિ તેમને કષ્ટ ન આપે, એટલા માટે મકરસંક્રાતિન દિવસે તલનું દાન અને સેવન કરવામાં આવે છે. એટલા માટે મકરસંક્રાંતિના દિવસે એક અથવા બીજા સ્વરૂપે તલ અને ગોળથી બનેલા ખાદ્યપદાર્થોનું સેવન કરે છે. આમ કરવાથી ભગવાન સૂર્યદેવ અને શનિની કૃપા જળવાઈ રહેશે.