અકબરે કુંભમેળા પર કેટલો ખર્ચ કર્યો હતો? મેળાથી મુઘલ સલ્તનતને કેટલી કમાણી થતી, ચોંકાવનારા છે આંકડા

Kumbh Mela 2025 : ભારતના ચાર ધાર્મિક શહેરો, હરિદ્વાર, પ્રયાગરાજ, ઉજ્જૈન અને નાસિકમાં દર 12 વર્ષે કુંભ મેળાનું આયોજન કરવામાં આવે છે. વિશ્વના સૌથી જૂના અને સૌથી મોટા ધાર્મિક કાર્યક્રમ કુંભનો ઇતિહાસ સદીઓ જૂનો છે. મુઘલ કાળમાં પણ, અકબરના સમયમાં પણ, આ કાર્યક્રમ માટે સરકારી સ્તરે ખાસ વ્યવસ્થા કરવામાં આવી હતી. આ સંદર્ભમાં ઇતિહાસના પુસ્તકોમાં અધિકૃત તથ્યો નોંધાયેલા છે.

ઈતિહાસકાર ડૉ. હેરંબ ચતુર્વેદીએ તેમના પુસ્તક 'કુંભ: ઐતિસાહિક વાંગમય' માં મુઘલ કાળ દરમિયાન કુંભના આયોજનનો ઉલ્લેખ કર્યો છે. ડૉ. હેરંબ ચતુર્વેદીએ લખ્યું છે કે ૧૫૮૯માં અકબરના શાસનકાળ દરમિયાન કુંભના જાળવણી માટે ૧૯૦૦૦ મુઘલ સિક્કા ખર્ચવામાં આવ્યા હતા.

'કુંભ: ઐતિસાહિક વાંગમય' પુસ્તકમાં પણ ઉલ્લેખ છે કે ૧૫૮૯માં મુઘલ શાસનને ૪૧૦૦૦ સિક્કાની આવક થઈ હતી. જો આપણે ખર્ચાયેલા ૧૯૦૦૦ સિક્કાઓને બાદ કરીએ, તો સલ્તનતને ૨૨૦૦૦ સિક્કાનો નફો થયો.

અકબરે કુંભ મેળાની વ્યવસ્થાની દેખરેખ માટે બે અધિકારીઓની નિમણૂંક પણ કરી હતી. એક અધિકારીને 'મીર-એ-બહાર' કહેવામાં આવતું હતું. આ અધિકારીનું કામ જમીન અને મેળામાં ઉત્પન્ન થતા કચરાનું સંચાલન કરવાનું હતું.

અકબર દ્વારા નિયુક્ત કરાયેલા બીજા અધિકારીને 'મુસદ્દી' કહેવામાં આવતું હતું. આ અધિકારીનું કામ ઘાટોની સ્વચ્છતા અને વ્યવસ્થા જોવાનું હતું.

મહાકુંભ મેળો 2025 પ્રયાગરાજમાં 13 જાન્યુઆરી, 2025 થી 26 ફેબ્રુઆરી, 2025 દરમિયાન યોજાશે. કુંભ મેળો એક એવો કાર્યક્રમ છે જેમાં ખગોળશાસ્ત્ર, જ્યોતિષ, આધ્યાત્મિકતા, ધાર્મિક પરંપરાઓ અને સામાજિક-સાંસ્કૃતિક રિવાજો અને પ્રથાઓનો સમાવેશ થાય છે.