નવી દિલ્લીઃ હિન્દુ ધર્મના સૌથી મોટા ધાર્મિક તહેવારોમાંનો એક મહાશિવરાત્રી છે. ભારત સિવાય પણ એવા ઘણા દેશો છે, જ્યાં ભગવાન શિવના આવા ઐતિહાસિક મંદિરો છે, જેનો ઇતિહાસ સદીઓ જૂનો છે. આવો અમે તમને એક એવા શિવ મંદિરની કહાની જણાવીએ, જેને પોતાની મર્યાદામાં રાખવા માટે બે દેશો એકબીજા સાથે ટકરાયા હતા. બંને દેશો એટલે કે કંબોડિયા અને થાઈલેન્ડ વચ્ચેની આ લડાઈ એટલી ગંભીર બની ગઈ હતી કે ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસમાં તેનો નિર્ણય લેવામાં આવ્યો હતો. આવો જાણીએ ક્યાં છે આ મંદિર અને કયા દેશે આ લડાઈ કોર્ટમાંથી જીતી હતી.


COMMERCIAL BREAK
SCROLL TO CONTINUE READING

ડાંગરેક પર્વતમાળામાં ખ્મેર વંશના રાજાઓએ બનાવ્યું છે મંદિર -
પ્રીહ વિહાર નામનું આ શિવ મંદિર 6ઠ્ઠી સદીમાં ડાંગરેક પર્વતમાળામાં ખ્મેર વંશના રાજાઓએ બનાવ્યું હતું. આ પર્વતમાળાને પ્રાચીન સમયથી કંબોડિયા અને થાઈલેન્ડ વચ્ચેની કુદરતી સીમા માનવામાં આવતી હતી. પ્રાચીન અને મધ્યકાલીન સમય સુધી આ મંદિરને લઈને કોઈ વિવાદ નહોતો કારણ કે આધુનિક યુગમાં જે રીતે દેશોની સીમાઓ નક્કી કરવામાં આવી હતી તેમ ન હતું...


આ મંદિર 19મી સદીના અંતમાં પુનઃ શોધાયું -
એક કારણ એ પણ હતું કે ઘણા સમયથી લોકોને ખબર પણ ન હતી કે આ મંદિર આ પર્વતમાળામાં છે. વાસ્તવમાં આ મંદિર સુધી પહોંચવાનો રસ્તો ખૂબ જ ખરાબ હતો અને લોકો માટે અહીં પહોંચવું ખૂબ જ મુશ્કેલ હતું, આ પણ એક કારણ છે કે લોકો આ જગ્યા વિશે ઓછું જાણવા લાગ્યા. 19મી સદીના ઉત્તરાર્ધમાં, એક વિદેશીએ આ મંદિરની પુનઃ શોધ કરી. અને આ પછી, ભાવનાત્મક કારણોસર થાઈલેન્ડ અને કંબોડિયામાં મંદિરને લઈને વિવાદ શરૂ થયો.


નકશો ફ્રેન્ચ અધિકારીઓએ બનાવ્યો હતો, થાઈલેન્ડે સ્વીકાર્યો હતો, છતાં વિવાદ ચાલુ રહ્યો હતો -
1904 માં, સિયામ (થાઇલેન્ડનું ભૂતપૂર્વ નામ) અને ફ્રેન્ચ શાસિત કંબોડિયાએ ડાંગરેક પર્વતમાળા પર બંને દેશો વચ્ચેની સીમાઓ નક્કી કરવા માટે સંયુક્ત કમિશનની રચના કરી. આ માટે સર્વેનું કામ વર્ષ 1907માં શરૂ થયું હતું. ફ્રેન્ચ સત્તાવાળાઓએ આ બોર્ડર ડિવિઝનનો નકશો એવી રીતે બનાવ્યો કે પ્રીહ વિહાર વિસ્તારના તમામ મંદિરો કંબોડિયામાં ગયા. સિયામ એટલે કે થાઈલેન્ડ તે સમયે ખાલી હાથે જ હતું. પરંતુ આ મંદિરો અંગે વિવાદ ચાલુ રહ્યો.


1954 માં થાઇલેન્ડે હુમલો કર્યો અને કબજે કર્યો -
1954 માં, જ્યારે ફ્રેન્ચ દળોએ કંબોડિયા છોડ્યું, ત્યારે થાઇલેન્ડે હુમલો કર્યો અને મંદિર પર કબજો કર્યો. નવા આઝાદ થયેલા કંબોડિયનોએ આ બાબતે વિરોધ કર્યો અને ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસને ન્યાય કરવા કહ્યું. મંદિર કબજાનો આ મુદ્દો એટલો ગંભીર બની ગયો હતો કે તે બંને દેશોમાં મોટો રાજકીય મુદ્દો બની ગયો હતો. બંને દેશો વચ્ચેના રાજદ્વારી સંબંધો બગડી ગયા હતા. બંને સરકારો તરફથી બળપ્રયોગની ધમકીઓ આપવામાં આવી રહી હતી.


ઇન્ટરનેશનલ કોર્ટમાં હિયરિંગમાં શું થયું -
રસપ્રદ વાત એ છે કે જ્યારે આ મામલો ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટમાં શરૂ થયો ત્યારે કોર્ટે મંદિરના સાંસ્કૃતિક વારસાની સુનાવણી કરી ન હતી. કોર્ટનું ધ્યાન માત્ર એ વાત પર હતું કે સિયામ એટલે કે થાઈલેન્ડ 1907માં બનેલા નકશાને લાંબા સમયથી સ્વીકારી રહ્યું હતું. તો પછી આ અચાનક હુમલાની શું જરૂર હતી?


કંબોડિયાની તરફેણમાં નિર્ણય આવ્યો -
આ કેસમાં ભૂતપૂર્વ બ્રિટિશ એટર્ની જનરલ સર ફ્રેન્ક સોસ્કીકે થાઈલેન્ડ અને ડીન એકસન, કંબોડિયા માટે ભૂતપૂર્વ યુએસ સેક્રેટરી ઑફ સ્ટેટ માટે હાજર થયા હતા. ઈન્ટરનેશનલ કોર્ટ ઓફ જસ્ટિસમાં બંને દિગ્ગજો વચ્ચે લાંબી દલીલ થઈ હતી. આ કેસમાં નિર્ણય વર્ષ 1962માં આવ્યો હતો. નિર્ણય સ્પષ્ટપણે કંબોડિયાની તરફેણમાં આવ્યો. આ સાથે થાઈલેન્ડને લૂંટાયેલી તમામ સંપત્તિ પરત કરવાનો આદેશ આપવામાં આવ્યો હતો.


આ મંદિર વિશ્વ ધરોહર છે -
કંબોડિયાના પ્રીહ વિહાર પ્રાંતનું નામ આ મંદિર પરથી પડ્યું છે. આ મંદિર ભલે થાઈલેન્ડની નજીક હોય, પરંતુ હવે થાઈ લોકો કંબોડિયાના વિઝા લઈને જ અહીં જઈ શકે છે. 7 જુલાઈ 2008ના રોજ આ મંદિરને વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટ જાહેર કરવામાં આવ્યું હતું. આ મંદિર યુનેસ્કોની વર્લ્ડ હેરિટેજ સાઈટનો ભાગ છે.