उभे असताना चक्कर येण्यामागे `ही` आहेत 7 कारणे, लगेच करा ‘हे’ उपाय

Dizziness : मेंदूला होणार्‍या रक्तपुरवठ्यामध्ये अडथळा निर्माण झाल्यास चक्कर येणे, भोवळ येणे अशाप्रकारचा त्रास होतो. चक्कर येण्यामागे इतरही अनेक कारणं असू शकतात. पण अशावेळेस काही उपचार तात्काळ मिळणे गरजेचे आहे. सध्याच्या धावपळीच्या जीवनशैलीमध्ये आरोग्याच्या अनेक समस्या उद्भवताना दिसत आहेत. मात्र, सततच्या कामाच्या व्यापामध्ये आपण अनेक समस्यांकडे दुर्लक्ष करतो. पण काही वेळा त्यामागे अनेक गंभीर आजार असतात, ज्यांचा वेळीच शोध घेऊन उपचार करणे आवश्यक असते.

खरं तर, ऑर्थोस्टॅटिक आणि पोस्ट्चरल हायपोटेन्शनमुळे अचानक चक्कर येऊ शकते जी कमी रक्तदाबाची स्थिती आहे. काहीवेळा हे तुमच्या मुद्रा बदलामुळे देखील होऊ शकते. दरम्यान काही सेकंदांपेक्षा जास्त काळ चक्कर येणे हे गंभीर आजाराचे लक्षण असू शकते. व्हर्टिगो कोणालाही होऊ शकतो, परंतु 65 वर्षांपेक्षा जास्त वयाच्या लोकांमध्ये हे सामान्य आहे कारण वयाबरोबर रक्तवाहिन्या कमकुवत होतात. कमकुवत रक्तवाहिन्या म्हणजे तुमच्या मेंदूच्या पेशींना पुरेसा ऑक्सिजन मिळत नाही आणि या स्थितीमुळे चक्कर येणे आणि बेशुध्द होऊ शकते.

येथे आम्ही तुम्हाला उभे असताना चक्कर येण्याची सात कारणे सांगत आहोत. तसेच कोणत्या परिस्थितीत तुम्ही डॉक्टरांचा सल्ला घ्यावा याचीही माहिती देऊ.

1. पटकण उभे राहणे

जेव्हा तुम्ही अचानक उभे राहतात तेव्हा डोळ्यावर भुरळ येते. खरं तर, जेव्हा तुम्ही होमिओस्टॅसिस राखण्यासाठी स्थिती बदलता तेव्हा तुमचा रक्तदाब नैसर्गिकरित्या बदलतो. होमिओस्टॅसिस ही शरीरातील समतोल स्थिती आहे जी तुमच्या शरीराच्या प्रणालींना योग्यरित्या कार्य करण्यास मदत करते. जेव्हा तुमचे शरीर एका विशिष्ट स्थितीत काम करत असते, तेव्हा स्थितीत अचानक बदल झालेला असतो. तो झालेला बदल म्हणजेच डोळ्यावर भुरळ येणे असतो.  

काहीवेळा या पटकण उभे राहिल्याने तुमच्या मेंदूला क्षणभर रक्त मिळू शकत नाही आणि तुम्ही उभे राहिल्यावर तुमच्या शरीराच्या खालच्या भागात रक्त जमा होते आणि इथे स्थिर होण्यासाठी काही सेकंद लागतात. एक मिनिट घ्या जोपर्यंत तुमचे रक्त तुमच्या उर्वरित शरीरात वाहू लागत नाही, तोपर्यंत तुमच्या रक्तदाबात चढ-उतार होत राहतो ज्यामुळे तुम्हाला चक्कर येते.

तुम्ही ताबडतोब पलंग सोडला असेल तर उभे राहिल्यावर तुम्हाला काही क्षण चक्कर येऊ शकते कारण इथेही तुमच्या शरीराला जुळवून घेण्यास वेळ लागतो.

जर तुम्हालाही अनेकदा उभे राहिल्यावर चक्कर येत असेल तर अशा परिस्थितीत शरीराचा समतोल राखण्यासाठी थोडा वेळ द्या. भिंतीचा आधार घ्या किंवा कुठेतरी बसा. रक्त प्रवाह सामान्य करण्यासाठी आपण आपले डोके आणि हात वर आणि खाली हलवू शकता. याशिवाय अंथरुणावरून खाली उतरण्यापूर्वी एक ग्लास पेय प्या जेणेकरून तुमच्या शरीरात अन्नाचा प्रवाह चांगला होईल. कुठेतरी बराच वेळ उभे राहण्यापूर्वीही तुम्ही हे करू शकता. तथापि, रक्त साचणे आणि पायांना सूज येणे टाळण्यासाठी, जास्त वेळ उभे राहणे टाळावे.

2. जास्त उष्णतेचं वातावरण

जर तुम्ही पुरेसे पाणी पीत नाही. विशेषत: जेव्हा पाणी खूप गरम असते तेव्हा तुमचे शरीर देखील गरम होते. जेव्हा तुमच्या सभोवतालच्या वातावरणाचे तापमान वाढते तेव्हा तुमचा रक्तदाब नैसर्गिकरित्या कमी होतो. परिणामी तुम्हाला चक्कर येते. हायड्रेटेड राहिल्याने तुमचा रक्तदाब नियंत्रित राहण्यास मदत होते आणि चक्कर येण्याची शक्यताही कमी होते.

3.मद्य सेवन

अल्कोहोल तुमच्या रक्तवाहिन्यांचे नुकसान करते आणि त्यांना अरुंद करते. याचा रक्तप्रवाहावरही परिणाम होतो आणि रक्तदाब सामान्य ठेवण्यासाठी तुमच्या शरीराला जास्त मेहनत करावी लागते. परिणामी, तुम्हाला उभे राहताना थोडी चक्कर येऊ शकते. कॉफी पिऊन तुम्ही या समस्येवर मात करू शकता. त्याच वेळी, जर तुमच्यासोबत असे वारंवार होत असेल. तर रिकाम्या पोटी दारू न पिण्याचा प्रयत्न करा. कारण त्याचा तुमच्या शरीरावर वाईट परिणाम होऊ शकतो. जर तुम्ही अल्कोहोलचे प्रमाण कमी केले किंवा ते अजिबात सोडले तर तुम्ही ही परिस्थिती टाळू शकता.

4. कसरत

जसजसे तुम्ही व्यायाम सुरू करता तस तस हृदयात रक्त प्रवाहाला गती देतात. जेव्हा तुम्ही थोडा वेळ थांबता तेव्हा तुमचे रक्त तुमच्या जागी परत येण्याचा प्रयत्न करू लागते. यामुळे तुमच्या फुफ्फुसांवर दबाव पडतो आणि उभे राहून किंवा व्यायाम केल्यावर तुम्हाला थोडी चक्कर येऊ शकते. खूप कठोर व्यायाम केल्याने चक्कर येणे, मळमळ किंवा डोळ्यांसमोर अंधुक दिसणे यासारख्या समस्या उद्भवू शकतात. या स्थितीत तुम्ही काही वेळ कुठेतरी बसून तुमच्या हृदयाचे ठोके सामान्य होऊ द्या. व्यायाम करण्यापूर्वी भरपूर पाणी प्या आणि मध्येच थोडे पाणी प्या.

5. औषधे

उभे राहिल्यावर चक्कर येण्यामागे अति प्रमाणात औषधे घेत असल्याने येऊ शकते. औषधांमुळे तुमचा रक्तदाब बदलतात. यामध्ये लघुशंकेचे प्रमाण वाढवणारे औषध, हृदय व रक्तवाहिन्यांच्या आजारांसाठी वापरले जाणारे बीटा ब्लॉकर्स, रक्तदाब नियंत्रित करण्यासाठी वापरले जाणारे एसीई इनहिबिटर यांचा समावेश आहे. उभे राहून चक्कर येणे हे तुम्ही घेत असलेल्या औषधामुळे होत आहे असे तुम्हाला वाटत असल्यास लगेच तुमच्या डॉक्टरांशी बोला पण जोपर्यंत तुमचे डॉक्टर तुम्हाला ते थांबवण्यास सांगत नाहीत तोपर्यंत ते घेत राहा. आजार झाल्यास, औषधांचे सेवन अचानक बंद केल्याने शरीराला हानी पोहोचते. 

याशिवाय, हृदय, थायरॉईड, मधुमेह, स्मृतिभ्रंश, पार्किन्सन्स रोग यासारख्या आजारांमध्ये उभे राहूनही चक्कर येऊ शकते कारण या आजारांमध्ये रक्तदाब कमी होतो. या परिस्थितीत आपण आपल्या डॉक्टरांशी संपर्क साधावा.

अशा परिस्थितीत डॉक्टरकडे जा

अमेरिकेतील मिशिगन येथील इअर इन्स्टिट्यूटच्या एमी सरो म्हणतात, "जर तुम्हाला बराच वेळ उभे राहिल्यानंतर चक्कर येत असेल आणि त्याचा तुमच्या आरोग्यावर किंवा दैनंदिन जीवनावर परिणाम होत असेल, तर तुम्ही डॉक्टरांशी संपर्क साधावा. त्याच वेळी, तुम्ही तुमच्या डॉक्टरांना कोणत्याही आजार किंवा औषधांनंतर चक्कर आल्याबद्दल देखील सांगावे. तुमची कोणतीही आरोग्य स्थिती नसेल परंतु उभे राहिल्यानंतर मूर्च्छा येत असेल, डोकेदुखी होत असेल किंवा तुम्हाला नेहमी भिंतीला किंवा वस्तूला टेकावे लागत असेल, तर तुम्ही ते हलके न घेता ताबडतोब डॉक्टरांकडे जावे.

या व्यतिरिक्त, या स्थितीत तुम्ही नेहमी भरपूर पाणी आणि संतुलित आहार घ्यावा ज्यामध्ये भरपूर फळे, भाज्या आणि संपूर्ण धान्य यांचा समावेश आहे. तसेच, तुम्ही दिवसातून किमान 15 मिनिटे चालणे, धावणे किंवा कोणताही व्यायाम करू शकता. यामुळे तुमचा रक्तप्रवाह सुधारेल आणि वारंवार चक्कर येण्याच्या समस्येपासूनही आराम मिळेल.