तुम्ही कधी असा विचार केलाय का? माणूस म्हातारा का होतो? या मागील सायन्स काय आहे?

मुंबई : आपण आयुष्यात अनेक टप्पे पाहतो. लहानपणापासून तारुण्यापर्यंत, मध्यम वयात आणि म्हातारपणापर्यंत. पण आपण कधी विचार केला आहे? की आपण म्हातारे का होतो? आपलं शरीर म्हातारं का होतं? तर आज आम्ही तुम्हाला यामागचं साइंटिफिक उत्तर देणार आहोत.

आपण वृद्ध का होतो याची अचूक व्याख्या देणे तसे कठीण आहे. परंतु शास्त्रज्ञांच्या मते, जेव्हा मानवी शरीर बाह्य घटक, धूळ, माती, प्रदूषण इत्यादींच्या संपर्कात येते, तेव्हा शरीराच्या गुणवत्तेमध्ये घसरण होते. शास्त्रज्ञांनी वृद्धत्वाबद्दल अशी काही तथ्ये सांगितली आहेत, जी मानवी शरीराच्या वृद्धत्वाचे भाग आहेत.

पहिले कारण - माइटोकॉन्ड्रिया

माइटोकॉन्ड्रियाला शरीराचे पॉवर हाऊस म्हटले जाते, ते त्यांच्यासह इतर पेशींची क्रिया नियंत्रित करतात. जर या माइटोकॉन्ड्रियाच्या प्रणालीमध्ये घट झाली असेल तर शरीराच्या अनेक कार्यांमध्ये घट होते. त्यामुळे जसजसे आपलं वय वाढतं याचं प्रमाण आपल्या शरीरात कमी होत जाते ज्यामुळे माणूस म्हातारा किंवा वृद्ध दिसू लागतो.

दुसरे कारण - टेलोमेयरमध्ये घट

आपल्या शरीरात नवीन पेशी बनवण्याचे काम सुरू असते, ज्यामुळे शरीर तरुण राहते. पण या पेशी सुरक्षितपणे वेगळे करण्यात क्रोमोसोमचा मोठा हात असतो. पेशीच्या डीएनएच्या आत सापडलेल्या क्रोमोसोमच्या टोकाला टेलोमेयर नावाची एक संरक्षक ढाल असते. परंतु सतत पेशी विभाजनामुळे, या टेलोमरचे प्रमाण कमी होऊ लागते. ज्यामुळे शरीर म्हातारे होऊ लागते.

टेलोमेयरचे भाग किंवा विभाजण होण्याचा परिणाम असा होतो की, पेशी त्याच्या प्रतिकृती बनवतात किंवा नवीन पेशी बनवतात, परंतु ते व्यक्तीचे वय वाढत गेले की त्या पेशी नष्ट होतात. परिणामी, त्वचेवर सुरकुत्या दिसतात, केस गळतात, दृष्टी कमी होते किंवा ऐकू येत नाही.

तिसरे कारण - स्टेम सेल्सच्या प्रतिकृतीमध्ये घट

स्टेम सेल्स अशा पेशी असतात, ज्यात वेगवेगळ्या प्रकारच्या पेशींमध्ये विभाजीत होण्याची क्षमता असते. ते शरीरात दुरुस्ती यंत्रणा म्हणून काम करतात. त्यात प्रामुख्याने दोन प्रकार आहेत, भ्रूण स्टेम सेल आणि प्रौढ स्टेम सेल.

स्टेम सेल्स शरीराच्या अनेक भागांमध्ये आढळतात, परंतु कालांतराने त्यांची प्रतिकृती हळूहळू कमी होते. यामुळे शरीराचे अवयव पूर्वीप्रमाणे काम करू शकत नाहीत आणि समस्या उद्भवतात. जसे गुडघेदुखी इत्यादी

चौथे कारण- स्टेम सेल नष्ट होणे

निरोगी जीवनशैलीचा अवलंब करून, मानव त्यांच्या स्टेम पेशींना लवकर नष्ट होण्यापासून वाचवू शकतो. कारण शरीराची जीवनशैली जितकी खराब असेल तितकीच या पेशींना रोगांशी लढण्यासाठी अधिक मेहनत घ्यावी लागेल. परिणामी त्यांचा लवकर विनाश होतो.

पाचवे कारण - पेशींचे प्रथिने गुणवत्ता नियंत्रण

पेशींचे कार्य कालांतराने कमी होते आणि नंतर ते पूर्वीप्रमाणे प्रथिने शोधण्यात सक्षम नसतात. परिणामी विषारी किंवा खराब प्रथिने, शरीरात प्रवेश करतात.
यामुळे, चयापचय क्रिया अधिक वेगवान होते जे या पेशींसाठी ते घातक असते. अकाली वृद्धत्व, केस गळणे, थकवा जाणवणे, विस्मरण, दृष्टी कमी होणे इत्यादी लक्षणे शरीर जास्त काम करत असल्याचे दर्शवतात.

जर वरील तथ्ये लक्षात ठेवली गेली तर याचा हा निष्कर्षावर निघतो की, आपल्या लहान सवयी सुधारून आपण आपल्या शरीराला दीर्घ आयुष्य देऊ शकता. मानवी शरीर जतन करणे आणि पुन्हा जीवन देणे यासारख्या शोधात शास्त्रज्ञ सतत गुंतलेले असतात, दुसरीकडे, आपण सुद्धा आपल्या शरीराला काही चांगल्या सवयी लावू शकतो जेणे करुन आपण लवकर म्हातारे दिसणार नाही.