Gujarat, Himachal elections : गुजरात आणि हिमाचल प्रदेश विधानसभा निवडणुकीचा निकाल (Gujarat and Himachal Pradesh Assembly Election Results) आज जाहीर होत आहे. या निवडणुकीत कोण बाजी मारणार याची उत्सुकता शिगेला आहे. आज (8 डिसेंबर) सकाळी 8 वाजल्यापासून पोस्टल मतपत्रिका मतमोजणी (Postal Ballot Counting) सुरू झाली आहे.  यानंतर बरोबर अर्ध्या तासात ईव्हीएमद्वारे (EVM) पडलेल्या मतांची मोजणी सुरू झाली. मतमोजणीच्या प्रत्येक फेरीनंतर निवडणूक अधिकाऱ्यांच्या स्वाक्षरीने आकडेवारी जारी केली जाते. अशा परिस्थितीत सर्वात अगोदर मतमोजणी केले जाणारे पोस्टल बॅलेटची भूमिकाही महत्त्वाची का असते? 


COMMERCIAL BREAK
SCROLL TO CONTINUE READING

गुजरात आणि हिमाचल प्रदेशातील मतमोजणीसाठी निवडणूक  (Gujarat and Himachal Pradesh Assembly Election Results)  आयोगाची तयारी पूर्ण झाली आहे. गुजरात आणि हिमाचल विधानसभांच्या निवडणुकांव्यतिरिक्त चार राज्यांतील एक लोकसभा आणि 6 विधानसभा जागांसाठीच्या पोटनिवडणुकांचे निकाल येणार आहेत. त्यासाठी गुरुवारी सकाळी 8 वाजल्यापासून मतमोजणीला सुरुवात झाली आहे. तर दुसरीकडे ईव्हीएमचे युग असताना पोस्टल बॅलेटची (Postal Ballot Counting) भूमिका का महत्त्वाची असते. याबद्दल तुम्हाला माहित आहे का?


वाचा: Election Results च्या दिवशी पेट्रोल-डिझेल दराबाबत मोठी बातमी, पाहा आजचे नवे दर  


पोस्टल बॅलेट म्हणजे काय?


पोस्टल मतपत्र हे पोस्टल मतपत्र (Postal Ballot) आहे. हे 1980 च्या दशकातील पेपर बॅलेट पेपरसारखेच आहे. जे लोक त्यांच्या नोकरीमुळे त्यांच्या मतदारसंघात मतदान करू शकत नाहीत त्यांच्याद्वारे निवडणुकीत याचा वापर केला जातो. जेव्हा हे लोक टपालाच्या मदतीने मतदान करतात तेव्हा त्यांना सर्व्हिस व्होटर किंवा गैरहजर मतदार असेही म्हणतात. निवडणूक आयोगाने पोस्टल बॅलेटद्वारे मतदान करण्याचा अधिकार काही ओळखीच्या लोकांनाच दिला आहे.  


पोस्टल बॅलेटद्वारे मतदान कसे केले जाते?


निवडणूक आयोगाकडून फॉर्म 13-बी मध्ये दिलेल्या सूचनेनुसार मतदार त्यांच्या पसंतीच्या उमेदवाराच्या नावासमोर क्रॉस (X) किंवा चेक मार्क (V) लावून मतपत्रिकेवर आपले मत देतात.
चिन्हांकित मतपत्रिका नंतर लहान लिफाफ्यात ठेवली जाते आणि लिफाफ्यात बंद केली जाते. या लिफाफ्यावर फॉर्म 13-बी असे लेबल असते. पुढे, मतपत्रिकेचा अनुक्रमांक फॉर्म 13-B वर लिफाफ्यावर दिलेल्या जागेवर नोंदवला जातो, जर त्यावर आधीच छापलेला नसेल तर.


त्यानंतर, फॉर्म 13-A मध्ये दिलेली घोषणा भरली जाते आणि नियुक्त केलेल्या अधिकाऱ्याने स्वाक्षरी करून प्रमाणित केली जाते. पहिल्या बंद लहान लिफाफ्यात (फॉर्म 13-बी) आणि दुसरा फॉर्म 13-ए मधील घोषणा मोठ्या लिफाफ्यात ठेवून सीलबंद केली जाते. फॉर्म 13-C चे लेबल मोठ्या लिफाफ्यावर चिकटवले जाते आणि त्यावर स्वाक्षरी केली जाते. लिफाफा (फॉर्म 13-सी) रिटर्निंग ऑफिसरला (आरओ) उपलब्ध पोस्टल माध्यमातून परत केला जातो.   


पोस्टल मतपत्रिका कधी महत्त्वाची असते?


मतमोजणीच्या प्रत्येक फेरीनंतर निवडणूक अधिकाऱ्यांच्या स्वाक्षरीने आकडेवारी जारी केली जाईल. विजय किंवा पराभवाचे अंतर फेटाळलेल्या पोस्टल मतपत्रिकांच्या संख्येपेक्षा कमी असल्यास रिटर्निंग अधिकारी नाकारलेल्या मतपत्रिकांची पुन्हा पडताळणी करतात. अंतिम पडताळणीनंतरच निकाल जाहीर केला जातो.


 पोस्टल बॅलेटद्वारे कोणाला मतदान करता येईल?


. लष्करी, निमलष्करी दल
. निवडणूक कर्तव्यावर असलेले कर्मचारी
. देशाबाहेर काम करणारे सरकारी अधिकारी
. प्रतिबंधात्मक अटकेतील लोक (कैद्यांना मतदानाचा अधिकार नाही.)
. 80 वर्षांवरील मतदार (नोंदणी आवश्यक आहे)
. अपंग व्यक्ती (नोंदणी करावी लागेल.)
. पत्रकार (ही सुविधा यावर्षी देण्यात आली आहे. त्यांनाही नोंदणी करावी लागेल.)
. रेल्वेसह अत्यावश्यक सेवांमध्ये गुंतलेल्या इतर 11 विभागांच्या सरकारी कर्मचाऱ्यांनाही यावेळी परवानगी देण्यात आली आहे.


संपूर्ण सुरक्षा व्यवस्था


आज निवडणूक निकालाच्या पार्श्वभूमीवर प्रत्येक विधानसभा मतदारसंघासाठी एक निरीक्षक तैनात करण्यात आला आहे. याशिवाय दोन्ही राज्यात दोन विशेष निरीक्षकही मैदानावर तैनात करण्यात येणार आहेत. ईव्हीएम ठेवलेल्या स्ट्राँग रूममध्ये आणि मतदानाच्या वेळेपासून 500 मीटरच्या परिघात चोवीस तास दक्षता घेतली जात आहे.


सर्वत्र सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवले आहेत


सुरक्षा दलांसोबतच सीसीटीव्ही कॅमेरे (CCTV) देखील तैनात करण्यात आले आहे. मतमोजणी केंद्रांभोवती 500 मीटरच्या परिघात CrPC कलम 144 लागू करून समर्थकांच्या गर्दीवर नियंत्रण ठेवण्यात आले आहे. निवडणूक आयोगाने जारी केलेला पास असलेल्या अधिकृत व्यक्तींनाच मतमोजणी केंद्रात प्रवेश करता येईल.


प्रसारमाध्यमांसाठी विशेष व्यवस्था


प्रत्येक मतमोजणी केंद्रावर इंटरनेट सुविधेसह माध्यम केंद्रे उभारण्यात आली आहेत. तेथे 6000 हून अधिक मान्यताप्राप्त पत्रकारांना बातम्या, व्हिडिओ आणि फोटो आणि मतमोजणीचे सर्व अपडेट पाठविण्याची सुविधा देण्यात आली आहे. निवडणूक आयोगाच्या https://results.eci.gov.in या संकेतस्थळाव्यतिरिक्त, सर्वसामान्य नागरिकांना व्होटर हेल्पलाइन अॅपद्वारेही निकालाची सतत माहिती मिळू शकते.