वॉशिंग्टन : अमेरिकेच्या अध्यक्षीय निवडणुकीनंतर जो बायडेन अमेरिकेचे नवे राष्ट्राध्यक्ष झाले. त्यावेळी बायडेन प्रशासन आणि भारत यांच्यात कोणत्या प्रकारचे संबंध असतील असाही प्रश्न निर्माण झाला. ही चर्चा देखील महत्त्वाची होती कारण माजी राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प आणि भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्यात चांगली मैत्री होती. या मैत्रीचे फायदे अमेरिका आणि भारत यांच्यातील संबंधांमध्येही दिसून आले. त्यामुळे ट्रम्प यांच्या पराभवानंतर भारत-अमेरिका संबंध पूर्वीसारखे चांगले राहतील का, असा प्रश्न निर्माण होत होता.


COMMERCIAL BREAK
SCROLL TO CONTINUE READING

1- उदारीकरणानंतर भारत-अमेरिका संबंधांमध्ये मोठा बदल


देशात उदारीकरणानंतर भारत-अमेरिका संबंधांमध्ये मोठा बदल झाला आहे. म्हणजेच 1990 च्या दशकानंतर दोन्ही देशांच्या संबंधांमध्ये एक नवा आयाम जोडला गेला आहे. अमेरिका आणि भारताचे संबंध मूलतः परस्पर विश्वास आणि फायद्यांवर आधारित आहेत. बायडेन युगात, हे नाते आणखी चांगले होईल. ते म्हणाले की हे बायडेन यांनी अध्यक्षीय निवडणुकीच्या वेळीच सूचित केले होते. भारताच्या संदर्भात बिडेन हे काही बाबतीत त्यांचे पूर्ववर्ती ट्रम्प यांच्यापेक्षा अधिक उदारमतवादी आहेत. त्यांनी निवडणूक प्रचारादरम्यान हे स्पष्ट केले की ते ट्रम्प यांनी लादलेले एच -1 व्हिसाचे तात्पुरते निलंबन ते मागे घेतील. जर बायडेन निवडणूक जिंकले तर भारताशी त्यांचे संबंध सुधारत राहतील. बायडेन भारतासाठी अधिक चांगले असतील असा त्यांचा आग्रह होता.


2- ओबामांचा कार्यकाळ बायडेन यांच्यासाठी उपयुक्त


जरी राष्ट्राध्यक्ष बायडेन वैयक्तिक संबंध वाढवण्यास फार उत्सुक नसले तरी पंतप्रधान मोदींना देखील ते आवडते. बायडेन दोन्ही देशांमधील संबंधांना अधिक महत्त्व देतात. त्यांच्या दृष्टीने सरकारचे सरकारशी असलेले नाते अधिक महत्त्वाचे आहे. ते म्हणाले की, बायडेन यांना दोन वेळा उपाध्यक्ष म्हणून ओबामांसोबत काम करण्याचा अनुभव आहे. यामुळे बायडेन यांना त्याच्या सहयोगी आणि जगातील इतर देशांशी स्थिर आणि परिपक्व संबंध निर्माण करण्याची क्षमता मिळते. ओबामा यांच्या कार्यकाळात भारत आणि अमेरिका यांचे सौहार्दपूर्ण संबंध होते. त्याचा प्रभाव बायडेन यांच्या कार्यकाळात दिसू लागला आहे. ते म्हणाले की, दोन्ही नेत्यांची वैयक्तिक भेट हे सिद्ध करते की दोन्ही देशांमधील संबंध सौहार्दपूर्ण असतील. लोकशाही राजवटीत भारत-अमेरिका संबंध सौहार्दपूर्ण राहिले आहेत. अध्यक्षीय निवडणुकीच्या वेळी असेही म्हटले गेले होते की, भारताचे इतर मित्र देशांशी जवळून काम करण्याचे धोरण असलेल्या बायडेन यांच्या कार्यकाळात माजी अध्यक्ष बराक ओबामा यांच्याशी पंतप्रधान मोदींचे घनिष्ठ संबंध परराष्ट्र धोरणात महत्त्वाची भूमिका बजावू शकतात.



3- बायडेन युगातही दोन्ही देशांमधील संबंध सौहार्दपूर्ण राहतील.


अमेरिकेच्या व्हाईट हाऊसमध्ये दोन्ही नेत्यांची ज्या उबदारतेने भेट झाली आणि ज्या विषयांवरून हे सिद्ध झाले की दोन्ही देशांमधील संबंधांमध्ये सौहार्द कायम राहील. माजी राष्ट्राध्यक्ष ट्रम्प यांच्याप्रमाणेच बायडेनही भारतातील कलम 370 हटवणे, पाकिस्तान पुरस्कृत दहशतवादी कारवाया, चीन आणि सुरक्षा यासारख्या अनेक मुद्यांवर भारताच्या बाजूने उभे राहतील. बायडेन आपल्या धोरणांद्वारे सतत सूचित करत आहेत की, अमेरिका चीनच्या विरोधात भारताच्या पाठीशी उभी आहे. बायडेन यांचे चीनबाबतचे धोरण ट्रम्प यांच्यासारखे आक्रमक नाही. अशा परिस्थितीत, अशी अपेक्षा केली जाऊ शकते की बायडेन अमेरिकेच्या परराष्ट्र धोरणाच्या निश्चित तत्त्वांपासून विचलित होणार नाहीत.


4- अमेरिका पाकिस्तानमध्ये दहशतवादाची कबुली देते


अमेरिकेच्या राष्ट्राध्यक्षपदाच्या निवडणुकीदरम्यान बायडेन पाकिस्तानसोबतच्या संबंधांना नवा आयाम देऊ शकतील अशी अपेक्षा होती. पण शपथ घेतल्यापासून नऊ महिन्यांत हे दृश्य खूप बदलले आहे. अफगाणिस्तानातून अमेरिकन सैन्य माघारीनंतर पाकिस्तानने ज्या प्रकारे तालिबानला मदत केली आहे त्यामुळे पाकिस्तानचा पर्दाफाश झाला आहे. पाकिस्तानमध्ये दहशतवादाचे पोषण होत असल्याचे भारताने सिद्ध केले आहे. अशा परिस्थितीत, अशी अपेक्षा केली जाऊ शकते की बायडेन प्रशासन भारतावर दहशतवादी कारवाया थांबवण्यासाठी पाकिस्तानवर दबाव आणू शकेल. उपराष्ट्रपती कमला हॅरिस आणि मोदी यांच्यातील चर्चेत हे स्पष्टपणे दिसत असले आहे. कमला हॅरिस यांनी दहशतवादासाठी पाकिस्तानवर टीका केली आहे.


5- बायडेन यांनी दोन्ही देशांमधील संबंधांचा पाया घातला


बायडेन यांनी ज्या प्रकारे दोन्ही देशांच्या सामायिक मूल्यांवर प्रकाश टाकला आहे, त्याचे संकेत खोल आहेत. या काळात बायडेन यांनी दोन्ही देशांदरम्यान सुरू असलेल्या व्यापाराचा उल्लेख केला नाही. ते म्हणाले की, अमेरिका-भारत भागीदारी लोकशाही मूल्यांमध्ये आहे. बायडेन म्हणाले की लोकशाही मूल्ये टिकवण्यासाठी आमची संयुक्त भागीदारी आहे. ते म्हणाले की, दोन्ही देशांच्या विविधतेसाठी आमची संयुक्त बांधिलकी आणि 4 दशलक्ष इंडो-अमेरिकन लोकांच्या कौटुंबिक संबंधांमुळे अमेरिका दररोज मजबूत होत आहे.