Knowledge: `હું ધારકને 100 રૂપિયા આપવાનું વચન આપું છું` ચલણી નોટ પર આવું કેમ લખેલું હોય છે? જાણો

ઝી બ્યૂરો, અમદાવાદઃ ઘણી વખત આપણે તે વસ્તુઓથી ખૂબ જ અજાણ હોઈએ છીએ, જે ખૂબ સામાન્ય છે અથવા આપણી આસપાસ છે. દરરોજ આપણે બજારમાં કંઈકને  બીજું ખરીદવા માટે ચલણી નોટોની આપ -લે કરીએ છીએ. દરેક નોટની પોતાની કિંમત હોય છે અને તેના બદલામાં દુકાનદાર અથવા ગ્રાહક નોટોની આપ-લે કરે છે. દેશમાં હાજર નોટોની કિંમત માટે RBI ગવર્નર જવાબદાર છે. RBIના ગવર્નરની સહી એટલે કે 'ભારતીય રિઝર્વ બેંક' એક રૂપિયાની નોટ સિવાય દરેક નોટ પર હોય છે, કારણ કે એક રૂપિયાની નોટ પર ભારતના નાણા સચિવની સહી હોય છે.

1935માં RBIની થઈ હતી સ્થાપના:
તમને જણાવી દઈએ કે વર્ષ 1935 પહેલા ચલણી નોટ છાપવાની જવાબદારી ભારત સરકારની હતી. આ પછી, 1 એપ્રિલ 1935ના રોજ, ભારતીય રિઝર્વ બેંકની સ્થાપના થઈ. RBIનું મુખ્ય મથક મુંબઈમાં આવેલું છે અને RBIને ભારતીય રિઝર્વ બેંક અધિનિયમ, 1934ના આધારે ચલણ વ્યવસ્થાપનની ભૂમિકા આપવામાં આવી હતી. સૌથી અગત્યનું, ભારતીય રિઝર્વ બેંક અધિનિયમની કલમ 22 અંતર્ગત રિઝર્વ બેંકને નોટો છાપવાની સત્તા આપવામાં આવી છે.

નોટ પર કેમ લખ્યુ છે, હું ધારકને...
તમે 10, 20, 100, 500, 2000 ની નોટો પર 'હું ધારકને 100 રૂપિયા આપવાનું વચન આપું છું' જોયું હશે. આ સાથે નોટ પર આરબીઆઈ ગવર્નરની સહી પણ છે. હવે એ જાણવું અગત્યનું છે કે નોટ પર આ રીતે કેમ લખ્યું છે. ભારતમાં નોટોનું પ્રિન્ટિંગ મિનિમમ રિઝર્વ સિસ્ટમના આધારે કરવામાં આવે છે.

RBIના નિયમો શું છે?
RBI ધારકને ખાતરી આપવા માટે નિવેદન લખે છે કે જો તમારી પાસે બસો રૂપિયાની નોટ છે, તો તેનો અર્થ એ છે કે રિઝર્વ બેંક પાસે તમારા બસો રૂપિયાના સોનાનો ભંડાર છે. આવું જ કંઈક અન્ય નોટો પર લખવામાં આવ્યું છે એટલે કે આરબીઆઈ પાસે તમારી નોટોની કિંમત જેટલું સોનું સુરક્ષિત છે. એટલે કે, એક ગેરંટી છે કે 100 અથવા 200 રૂપિયાની નોટ માટે, ધારક 100 અથવા 200 રૂપિયાની જવાબદારી ધરાવે છે. આ નોટોના મુલ્ય માટે આરબીઆઈની પ્રતિબદ્ધતા છે.