Bank Locker Rules: લાખોના દાગીના અને રૂપિયા મૂકનાર આ નિયમ જાણી લેજો નહીં તો પસ્તાશો

Bank Locker Charges: હાલમાં બેંકના લોકર એ સામાન્ય બાબત છે. આ સમાચાર નોઈડાથી આવ્યા છે. નોઈડાના રહેવાસી રિતિક સિંઘલનું HDFC બેંક, સેક્ટર 121 બ્રાન્ચમાં ખાતું છે. જ્યાં તેમણે લોકર પણ લીધું છે. આ લોકરમાં તેમની પત્નીના લગભગ 30 લાખ રૂપિયાના દાગીના રાખવામાં આવ્યા હતા. છેલ્લે ફેબ્રુઆરી 2020માં કોરોના લોકડાઉન પહેલા લોકર ઓપરેટ કર્યું હતું. ત્યારબાદ તેઓ ઓસ્ટ્રેલિયા ગયા હતા. ત્યાંથી પાછા આવ્યા બાદ જ્યારે તેમણે બ્રાન્ચમાં જઈને લોકર ખોલ્યું તો તે ચોંકી ગયા હતા. લોકરમાંથી દાગીના ગાયબ હતા. બ્રાન્ચ મેનેજરે આ ઘટના બાબતે અજાણ હોવાનું જણાવતાં તેમણે પોલીસમાં FIR કરાવી હતી.

હૃતિક સિંઘલ સાથે જે થયું તે તમારી સાથે પણ થઈ શકે છે. અહીં સવાલ એ થાય છે કે જ્યારે બેંકના લોકરમાંથી દાગીના ગુમ થાય છે ત્યારે બેંકની કેટલી જવાબદારી છે? જો બેંકના લોકરમાંથી દાગીના ગુમ થઈ જાય, તો નુકસાન તમારું છે કે બેંકનું? અમે તમને આ પ્રશ્નોના જવાબો જણાવીએ છીએ.

રિતિક સિંઘલ સાથે શું થયું
નોઈડાના રહેવાસી રિતિક સિંઘલનું HDFC બેંક, સેક્ટર 121 બ્રાન્ચમાં ખાતું છે. સાથે જ તેમણે લોકર પણ ભાડે રાખ્યું છે. આ લોકરમાં તેમની પત્નીના લગભગ 30 લાખ રૂપિયાના દાગીના રાખવામાં આવ્યા હતા. 

લોકરનો ઉપયોગ વધી રહ્યો છે
પહેલા સામાન્ય માણસ પાસે બેંકમાં લોકર નહોતું. માત્ર શ્રીમંત અને મધ્યમ વર્ગ જ તેની સેવા લેતો હતો. પરંતુ હવે સામાન્ય માણસ પણ તેનો ઉપયોગ કરવા લાગ્યો છે. કોઈપણ રીતે, ચોરીની વધતી ઘટનાઓને ધ્યાનમાં રાખીને, લોકો બેંક લોકર ભાડે લે છે અને તેમાં તેમના ઘરેણાં અને કિંમતી વસ્તુઓ રાખે છે. પરંતુ જો બેંકના લોકરમાંથી પણ તમારો કિંમતી સામાન ચોરાઈ જાય છે, તો નિયમો અનુસાર તેના માટે બેંક જવાબદાર નથી. કારણ કે તે બેંક લોકરમાં રાખેલા સામાન માટે સંપૂર્ણ રીતે જવાબદાર નથી. ચોક્કસ સંજોગોમાં, બેંક તમારા સામાનના નુકશાન માટે વળતર આપે છે. આવો જાણીએ લોકરમાં રાખેલા સામાનને લઈને બેંકનો શું નિયમ છે?

લોકર એટલે ભાડાનું ઘર
જ્યારે તમે બેંકમાંથી લોકર લો છો, ત્યારે તમારી અને બેંક વચ્ચે બેંક અને ગ્રાહકનો કોઈ સંબંધ નથી હોતો. આ સંબંધ મકાનમાલિક અને ભાડૂઆત જેવો છે. જે રીતે મકાનમાલિક પોતાનું મકાન ભાડે આપે છે, પરંતુ ભાડુઆતના સામાનની કોઈ જવાબદારી નથી. એ જ રીતે, બેંક પોતાનું લોકર ભાડે આપે છે, પરંતુ તેમાં રાખેલો સામાન માટે બેંક જવાબદારી નથી.

બેંક લોકર લેનાર સાથે કરાર કરે છે
જો તમે બેંકમાંથી લોકર લો છો તો બેંક અને લોકર લેનાર વ્યક્તિ વચ્ચે કરાર થાય છે. તે સ્પષ્ટપણે જણાવે છે કે વરસાદ, આગ, ધરતીકંપ, પૂર, વીજળી પડવી, નાગરિક બબાલ, યુદ્ધ, રમખાણો વગેરે અથવા બેંકના નિયંત્રણ બહારના અન્ય કોઈપણ કારણોસર બેંક તમારા લોકરમાં રાખેલા સામાન માટે જવાબદાર રહેશે નહીં. આ કરારમાં એવું પણ લખવામાં આવ્યું છે કે બેંક તમારા સામાનની સલામતી માટે ખૂબ કાળજી લેશે અને વધુ સારી વ્યવસ્થા કરશે, પરંતુ લોકરમાં રાખવામાં આવેલા સામાન માટે બેંક જવાબદાર રહેશે નહીં.

શું કહે છે રિઝર્વ બેંકનો નિયમ
બેંક લોકરમાં રહેલા સામાનની સુરક્ષાને લઈને ઘણા સમાચાર છે. આ મામલો રિઝર્વ બેંક સુધી પણ પહોંચ્યો છે. આ પછી આરબીઆઈએ આ અંગે કેટલાક નિયમો બનાવ્યા છે. આ નિયમો જાન્યુઆરી 2022થી અમલમાં આવ્યા છે. આ નિયમ અનુસાર, બેંકો એમ કહી શકતી નથી કે તેઓ લોકરની સામગ્રી માટે જવાબદાર નથી. ચોરી, છેતરપિંડી, આગ કે મકાન ધરાશાયી થવાના કિસ્સામાં બેંકની જવાબદારી લોકરના વાર્ષિક ભાડાના 100 ગણા સુધીની રહેશે. આ સિવાય બેંકે લોકરની સુરક્ષા માટે તમામ જરૂરી પગલાં લેવા પડશે. જ્યારે પણ ગ્રાહક તેના લોકરને એક્સેસ કરશે ત્યારે ગ્રાહકને બેંક દ્વારા ઈ-મેલ અને SMS દ્વારા એલર્ટ કરવામાં આવશે. હવે લોકર રૂમમાં આવતા-જતા લોકો પર સીસીટીવી દ્વારા નજર રાખવાની જરૂર છે. તેમજ સીસીટીવી ફૂટેજ 180 દિવસ સુધી રાખવાના રહેશે. જો કોઈ ઘટનામાં એવું સાબિત થાય છે કે લોકરની સામગ્રીની ખોટ બેંક સ્ટાફની મિલીભગત અથવા સુરક્ષા વ્યવસ્થાની બેદરકારીને કારણે થઈ છે, તો તેના માટે બેંક જવાબદાર છે.