દહેજ હત્યા માટે માત્ર પુરૂષો જ નહીં પરંતુ મહિલાઓ પણ એટલી જ દોષિત, કોર્ટનો મોટો ચૂકાદો

HC on Dowry Deaths: દિલ્હી હાઈકોર્ટે પત્નીની આત્મહત્યા માટે દોષિત ઠેરવવા અને સજાનો વિરોધ મામલે સતપાલ સિંહ નામના વ્યક્તિ દ્વારા દાખલ કરવામાં આવેલી અરજી પર સુનાવણી કરતાં જણાવ્યું છે કે ઘણા દહેજ સંબંધિત મૃત્યુ માત્ર પુરૂષોના વર્ચસ્વ અને તે એક લિંગ પ્રત્યે દુશ્મનાવટ વિશે નથી. આવા કિસ્સાઓમાં મહિલાઓ પણ મહિલાઓ વિરુદ્ધના ગુનાઓમાં સંડોવાયેલી રહે છે. આ મુદ્દા પર પ્રકાશ પાડતા દિલ્હી હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે, "દહેજથી થતા મૃત્યુની ચિંતાજનક પેટર્નએ સાબિત કર્યું છે કે મહિલાઓને હજુ પણ આર્થિક બોજ તરીકે જોવામાં આવે છે.

કોર્ટે કહ્યું કે, આવા મામલાઓને જોતા એવું લાગે છે કે દહેજ માટે ઉત્પીડન અને મૃત્યુ માત્ર પુરુષોના કારણે નથી થતા. આવા ઘણા કિસ્સાઓ છે જેમાં મહિલાઓ મહત્વની ભૂમિકા ભજવે છે અને અત્યાચારનું વાતાવરણ ઊભું કરે છે. કોર્ટે કહ્યું કે આ પ્રકારની ઘટનાઓ દર્શાવે છે કે મહિલાઓ હજુ પણ દહેજના બોજ હેઠળ છે અને લાખો મહિલાઓના અધિકારો છીનવાઈ રહ્યા છે. તેમનું શિક્ષણ અને નોકરી પણ ખોરવાઈ ગઈ છે.

કોર્ટે કહ્યું કે દહેજના નામે મહિલાઓનું માનસિક શોષણ થાય છે. તેઓને યાતનાઓ આપવામાં આવે છે અને આ રીતે તેમને શારીરિક યાતનાઓ કરતાં વધુ યાતના આપવામાં આવે છે. ન્યાયાધીશે કહ્યું કે ઘણા કિસ્સાઓમાં, લગ્ન પછી મહિલા પર તેના પિયરના ઘરેથી પૈસા અથવા સામાન લાવવા માટે સતત દબાણ કરવામાં આવે છે. યુવતીના પરિવાર પર દબાણ કરીને પૈસા પડાવવામાં આવે છે. યુવતીના ભલાનો વિચાર કરીને સાસરિયાઓ દરેક માંગ પૂરી કરવાનો પ્રયાસ કરે છે. જો તેઓ આમ ન કરી શકે તો તેમને અપમાનિત થવું પડે છે અથવા તો છોકરીનો જીવ જોખમમાં મૂકાય છે.

કોર્ટે કહ્યું કે કેટલીકવાર એટલો બધો માનસિક ત્રાસ હોય છે કે મહિલા આત્મહત્યા જેવું પગલું ભરે છે. તમને જણાવી દઈએ કે કોર્ટ સતપાલ સિંહ નામના વ્યક્તિની અરજી પર સુનાવણી કરી રહી હતી. વર્ષ 2000માં તેમની પત્નીએ આત્મહત્યા કરી હતી. આ પછી વર્ષ 2009માં સેશન્સ કોર્ટે તેને 10 વર્ષની કેદની સજા ફટકારી હતી. આરોપ એવો હતો કે સતપાલના પરિવારે તેની પત્નીને તેના માતા-પિતા સાથે વાત પણ કરવા દીધી ન હતી. આ સિવાય તેની જરૂરિયાતો પણ પૂરી થતી ન હતી. ચુકાદો આપતી વખતે કોર્ટે કહ્યું કે દોષિત 2009થી જામીન પર છે, તેથી હવે તેણે બાકીની સજા પૂરી કરવા માટે ત્રીસ દિવસમાં આત્મસમર્પણ કરવું જોઈએ.

એપ્રિલ 2009માં ટ્રાયલ કોર્ટે સિંહને કલમ 498A (પત્ની પ્રત્યે ક્રૂરતા) હેઠળ દોષિત ઠેરવ્યા હતા અને ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 304B (દહેજ મૃત્યુ) અને તેણીને 10 વર્ષની સખત કેદની સજા ફટકારી હતી. કોર્ટે કહ્યું કે મહિલાઓ માટે આઘાત એટલો ગંભીર હોઈ શકે છે કે દહેજની માંગને કારણે થતી સતત પીડા કરતાં મૃત્યુ તેમને ઓછી પીડા જેવું લાગે છે. જસ્ટિસ શર્માએ આ કેસ પર વિચાર કર્યો અને કહ્યું કે મૃતક મહિલાને સતત પીડા સહન કરવી પડી હતી અને તેને તેના માતા-પિતાને બોલાવવાની કે મળવાની પણ મંજૂરી નહોતી.

કોર્ટે કહ્યું કે મહિલાના તેના માતા-પિતાને ફોન કોલ્સ મર્યાદિત હતા અને તે ખોરાક અને કપડાં જેવી મૂળભૂત જરૂરિયાતોથી પણ વંચિત હતી. હાઈકોર્ટે કહ્યું હતું કે, “માત્ર તેના વૈવાહિક દરજ્જાના કારણે સ્ત્રીને ગુલામ જેવું જીવન જીવવું એ ઘોર અન્યાય છે... હિંસા અથવા વંચિતતાના ખતરાનો સામનો કરીને તેણીને ક્યારેય નિશાન બનાવવી જોઈએ નહીં, માત્ર એટલા માટે કે તેના માતાપિતા તેની માંગણીઓને સંતોષી શકતા નથી.