કાયદાની વાત: શું બહુ પરેશાન કરે છે પાડોશી? આ નિયમોથી કાયમ માટે મટશે માથાકૂટ અને સીધાદોર થઈ જશે અકલમઠા

નવી દિલ્હીઃ સામાન્ય રીતે લોકો આ બધી બાબતોને નજરઅંદાજ કરે છે અથવા તો પાડોશી પોતે તેને નાની વાત કહીને ટાળે છે. કાયદાની જાણકારી ન હોવાને કારણે લોકો કાં તો પડોશીઓ સાથે ઝઘડો કરે છે અથવા તો લડે છે અથવા આગળ કંઈ કરતા નથી. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે જો આવા પાડોશીનું કોઈ કામ તમને મુશ્કેલી કે નુકસાન પહોંચાડે છે, તો તમે વળતર માટે કોર્ટનો સંપર્ક કરી શકો છો. વ્યક્તિને તેની ઈચ્છા મુજબ જીવન માણવાની સ્વતંત્રતા છે પરંતુ જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ આ અધિકારનો અયોગ્ય ઉપયોગ કરે છે જે અન્યના જીવનમાં દખલ કરે છે ત્યારે તેને ઉપદ્રવ કહેવાય છે. ઘણીવાર આપણે એવી ઘટનાઓ જોઈએ છીએ કે શેરીઓમાં લોકો તેમના પાડોશીઓથી કંટાળી ગયા છે અને તેમની હરકતોથી પરેશાન હોય છે. કોઈ વ્યક્તિ તેના પાડોશીના કૂતરાના ભસવાથી અથવા પાડોશી દ્વારા વગાડવામાં આવતા મોટા અવાજથી પરેશાન થાય છે.

આ પણ ખાસ વાંચો:  શું તમે પહેલી વખત ખરીદી રહ્યાં છો કાર, રાખો આ સાત વાતોનું ધ્યાન
આ પણ ખાસ વાંચોઃ  70 ની એવરેજવાળી બાઈક માત્ર 22 હજારમાં! ઘર ખુલ્લું રાખીને બાઈક લેવા દોડી પબ્લિક!
આ પણ ખાસ વાંચોઃ  કેમ મોટાભાગના લોકો ખરીદે છે આ જ બાઈક? જાણો બીજી કંપનીઓ આવે છે પણ કેમ નથી ચાલતી

સામાન્ય રીતે લોકો આ બધી બાબતોને નજરઅંદાજ કરે છે અથવા તો પાડોશી પોતે તેને નાની વાત કહીને ટાળે છે. કાયદાની જાણકારી ન હોવાને કારણે લોકો કાં તો પડોશીઓ સાથે ઝઘડો કરે છે અથવા તો લડે છે અથવા આગળ કંઈ કરતા નથી. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આવા પાડોશીનું કોઈપણ કૃત્ય જેનાથી તમને મુશ્કેલી કે નુકશાન થાય છે, તો તમે તેના જવાબમાં અથવા વળતર માટે કોર્ટનો સંપર્ક કરી શકો છો. ત્યાં બે પ્રકારના ઉપદ્રવ છે, જાહેર અને ખાનગી ઉપદ્રવ. જ્યારે જાહેર ઉપદ્રવ એ IPCની કલમ 268 હેઠળ ફોજદારી ગુનો છે, ખાનગી ઉપદ્રવ એ કોર્ટ કાયદા હેઠળ નાગરિક ગુનો છે.

વ્યક્તિગત ઉપદ્રવ-
જ્યારે કોઈ વ્યક્તિ એવી વ્યક્તિની ક્રિયાઓથી સીધી અસર પામે છે કે જેણે તેની અથવા તેણીની મિલકતમાં ગેરકાનૂની રીતે દખલ કરી હોય અથવા વ્યક્તિની મિલકતને નુકસાન અથવા ઈજા પહોંચાડી હોય. જ્યારે વ્યક્તિ માટે ખાનગી ઉપદ્રવનો દાવો કરવા માટે અસુવિધા ઊભી કરવી પણ પૂરતી છે. એવા કિસ્સાઓ છે કે જ્યારે લોકોએ તેમના છોડ અથવા ઝાડને તેમના પાડોશી દ્વારા નુકસાન પહોંચાડ્યું હોવા છતાં પણ ઉપદ્રવ માટે અરજી કરી છે.

રામ રાજ સિંહ વિ. બાબુલાલના કેસમાં, એક ડૉક્ટરે ઈંટ બનાવતી કંપનીમાંથી ધૂળ આવવા માટે ખાનગી ઉપદ્રવનો કેસ દાખલ કર્યો હતો, જે ડૉક્ટરના ઘરમાં ઘૂસીને ડૉક્ટર અને તેના દર્દીને અસર કરી રહી હતી. કોર્ટે આ અરજી પણ મંજૂર કરી હતી.

આ પણ ખાસ વાંચોઃ  'કાકા' જોડે હતું અંબાણી પરિવારની વહુનું લફરું! બોલો, એક જ બ્રશથી બન્ને કરતા હતા દાતણ
આ પણ ખાસ વાંચોઃ  Mukesh Ambani ની બાજુમાં કોનું ઘર છે? નામ જાણીને ચોંકી જશો કે કોણ છે અંબાણીના પડોશી?
આ પણ ખાસ વાંચો:  તમારા ઘરમાં પડેલાં ચોખા હવે તમને દર મહિને કરાવશે 50 હજારની કમાણી, જાણો કેવી રીતે

અસુવિધા નોંધપાત્ર છે કે કેમ તે નક્કી કરવા માટે નીચેના પરિબળો મહત્વપૂર્ણ છે:
ડિગ્રી અથવા તીવ્રતા;
તેનો સમયગાળો;
મિલકતનો ઉપયોગ કરવાની રીત

રાધે શ્યામ વિ ગુર પ્રસાદ શર્મા કેસમાં, આટા ચક્કી સામે લોકોની આરામને અસર કરતા મોટા અવાજ માટે કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો હતો અને કોર્ટે ચુકાદો આપ્યો હતો કે મિલ સામે કાયમી મનાઈ હુકમ જારી કરી શકાય છે.

જાહેર ઉપદ્રવ માટે શું સજા છે?

ભારતીય દંડ સંહિતાની કલમ 268માં જાહેર ઉપદ્રવને સમજાવવામાં આવ્યું છે. સાર્વજનિક ઉપદ્રવ એ છે જ્યારે તે જાહેર જનતાને મોટા પ્રમાણમાં અસર કરે છે અથવા વિસ્તારના થોડા લોકોને અસર કરે છે, જ્યાં તે અસ્વસ્થતા અને નુકસાનનું કારણ બને છે.

સામાન્ય રીતે પ્રદૂષણ એ જાહેર ઉપદ્રવનું સારું ઉદાહરણ છે. જો ફેક્ટરીની સ્થાપનાને કારણે ફેક્ટરીની નજીક રહેતા લોકોને મુશ્કેલીનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે. જાહેર ઉપદ્રવ માટે સંચિત પિટિશન દાખલ કરી શકાય છે કારણ કે આટલી નજીકમાં પ્રદૂષણ લોકોના સ્વાસ્થ્યને અસર કરી શકે છે.

સામાન્ય રીતે જે કૃત્ય જાહેર જનતાના સ્વાસ્થ્ય, સલામતી, આરામ અથવા સગવડમાં ગંભીરતાથી દખલ કરે છે તેને જાહેર ઉપદ્રવ ગણવામાં આવે છે. IPC માં ઉલ્લેખિત જાહેર ઉપદ્રવના કેટલાક સ્વરૂપો:

જેઓ જીવન માટે જોખમી રોગનો ચેપ ફેલાવે તેવી શક્યતા છે,
સંસર્ગનિષેધ નિયમનો અનાદર કરવો, વેચાણ માટે ખોરાક/પીણામાં ભેળસેળ
પીવાના પાણીને દૂષિત કરે છે
પર્યાવરણને નુકસાન
આરોગ્ય અથવા જાહેર માર્ગ પર ઝડપ
પોર્ન પુસ્તકોનું વેચાણ
આ જોગવાઈના દરેક સ્વરૂપમાં અલગ-અલગ સજા છે, જો કે IPCની કલમ 288 ઉલ્લેખ કરે છે કે IPCમાં ઉલ્લેખિત જાહેર ઉપદ્રવના અન્ય કોઈપણ પ્રકાર 200 રૂપિયાના દંડ સાથે શિક્ષાપાત્ર છે.

આ પણ ખાસ વાંચોઃ  સુહાગરાતે રૂમની લાઈટ બંધ કરતા જ થઈ ચીસાચીસ! જાણો કેમ અડધી રાતે વહુએ ગજવ્યું ગામ
આ પણ ખાસ વાંચોઃ  અહીં સુહાગરાતની સફેદ ચાદર નક્કી કરે છે કેરેક્ટર! કૌમાર્યભંગની આ રીતે થાય છે તપાસ
આ પણ ખાસ વાંચોઃ  અહીં સુહાગરાતે પોતાની પુત્રીની સાથે જમાઈ જોડે સુવે છે સાસુ! બીજા રિવાજ જાણી ચોંકશો

લોકોએ ઉપદ્રવને રોકવા માટે કયા પગલાં લેવા જોઈએ?
વ્યક્તિ પાસે ઉપદ્રવ પેદા કરનાર વ્યક્તિ સામે સિવિલ પ્રોસિજર કોડની કલમ 94 અને 95 હેઠળ મનાઈ હુકમ દાખલ કરવાનો વિકલ્પ છે. જો આ સ્વીકારવામાં આવે તો, કોર્ટ ઉપદ્રવ પેદા કરનાર વ્યક્તિ સામે અસ્થાયી અથવા કાયમી મનાઈ હુકમ આપી શકે છે, જેનો અર્થ છે કે તેમને તે કૃત્ય કરવાનું બંધ કરવાનો આદેશ આપવામાં આવશે જે ઉપદ્રવનું કારણ બને છે અને અન્યને નુકસાન પહોંચાડે છે. વ્યક્તિને મુશ્કેલી થઈ રહી છે.

મનાઈ હુકમ ઉપરાંત, જો તેને કોઈ કાનૂની અથવા અન્ય ઈજા થઈ હોય તો તે ઉપદ્રવ કરનાર વ્યક્તિ પાસેથી નુકસાની માંગી શકે છે. આ તેણે જે સમસ્યાઓનો સામનો કર્યો છે અને તેને જે નુકસાન થયું છે તેની ભરપાઈ કરવા માટે છે. કોર્ટ વ્યક્તિને થયેલા નુકસાનના સ્તર અને વળતર માટે પૂરતી રકમના આધારે નુકસાનીનો આદેશ આપશે.