Mughal Harem: ષડયંત્રનો ખતરો કે ડર, મુઘલના હેરમમાં મહિલાઓના રહેતા બે નામ

Mughal Harem: અકબરનામા અનુસાર અકબરના હેરમમાં 5 હજાર મહિલાઓ હતી. પરંતુ તે મહિલાઓને ક્યારેય તેમના સાચા નામથી બોલાવવામાં આવી ન હતી, તેનું પણ એક કારણ હતું.

મુઘલોના હરામની વાર્તાઓ પોત પોતાનામાં રસપ્રદ રહી છે. હેરમના નિયમો અલગ અને ખૂબ જ કડક રહ્યાં છે. મુઘલ બાદશાહ સિવાય અન્ય કોઈ વ્યક્તિને હેરમમાં પ્રવેશવાની મંજૂરી ન હતી. હેરમની શરૂઆત બાબરના સમયથી થઈ હતી, પરંતુ સૌથી વધુ સંગઠિત હેરમ અકબરના સમયમાં બનાવવામાં આવ્યું હતું.

અકબરના નવરત્નોમાંના એક અબુ ફઝલે આ માહિતી અકબરનામામાં નોંધી છે. અકબરનામા અનુસાર અકબરના હેરમમાં 5 હજાર મહિલાઓ હતી. હેરમમાં મહિલાઓ ઉપરાંત બાદશાહની પત્ની અને પરિવારની અન્ય મહિલાઓ રહેતી હતી.

ડબલ નામની કહાની શું છે?
ઈતિહાસકારોનું કહેવું છે કે મુગલ હેરમમાં મહિલાઓના નામને લઈને એક નિયમ હતો, જેનું ચુસ્તપણે પાલન થતું હતું. હેરમમાં રહેતી મહિલાઓને ક્યારેય તેમના સાચા નામથી બોલાવવામાં આવતી ન હતી. અહીં ઘણા દેશોની સ્ત્રીઓ હતી જેમને કાં તો બંદીવાન તરીકે લાવવામાં આવી હતી અથવા બાદશાહને પસંદ આવ્યા પછી રાખવામાં આવી હતી. અથવા ખરીદવામાં આવી હતી. તેમની વાસ્તવિકતા કોઈ જાણી શકે નહીં, તેથી તેમના નામ બદલીને નવા નામ આપવામાં આવ્યા. જેમકે- ગુલ બદન, કચનાર, ગુલ અફસાના.

હેરમની મહિલાઓના નામ બદલવાનું એક રસપ્રદ કારણ પણ હતું. વાસ્તવમાં, હરમ આનંદની સાથે ષડયંત્રનું કેન્દ્ર હતું. અહીં સામ્રાજ્ય સામે ષડયંત્ર ન રચાય તેવો ભય હતો. તેથી જ મહિલાઓની અસલી ઓળખ છુપાવવામાં આવી હતી.

ભારત, અફઘાન, ઈરાન, ઉઝબેકિસ્તાન સહિત અનેક દેશોની મહિલાઓ હરામમાં રહેતી હતી. એટલા માટે એવો ભય હતો કે કોઈ વ્યક્તિ તેની નાગરિકતાને માન્યતા આપીને સામ્રાજ્યનો લાભ ઉઠાવી શકે છે. એટલા માટે તેમના સાચા નામ ગુપ્ત રાખવામાં આવ્યા હતા.

હેરમમાં મહિલાઓ પાસે હતી અપાર શક્તિઓ?
મુઘલોના હેરમમાં હજારો મહિલાઓ રહેતી હતી, પરંતુ તેમાંથી માત્ર એક ડઝન જ બાદશાહની નજીક પહોંચી શકતી હતી. કઈ સ્ત્રી રાજાની નજીક પહોંચશે, અઘોષિત તેનો પણ એક નિયમ હતો. સમ્રાટની નજીક જવા માટે સ્ત્રીમાં બે ગુણ હોવા ફરજિયાત હતા. પ્રથમ, સુંદર હોવું અને બીજું નૃત્યમાં નિપુણ હોવું. આ બે બાબતો નક્કી કરતી હતી કે કઈ રખૈલ રાજાની પ્રિય બનશે.

જ્યારે તેઓ રાજાની નજીક આવતી ત્યારે રખૈલની શક્તિ વધી. તેમની સેવા માટે દાસીઓ નિયુક્ત કરવામાં આવી હતી. આ ઉપરાંત તેમના પગાર અને સુવિધાઓમાં પણ વધારો કરવામાં આવતો હતો.

ઈતિહાસકારોના મતે, હેરમમાં મહિલાઓનો પગાર અને ભથ્થું એટલું વધારે હતું કે કેટલીકવાર બહારની મહિલાઓ હેરમનો ભાગ બનવાના સપના જોતી હતી. પરંતુ હેરમમાં મહિલાઓનો પ્રવેશ એટલો સરળ ન હતો. હેરમમાં રહેતી મહિલાઓ માટે પહેલી શરત ઈમાનદારી અને પરદામાં રહેવાની ફરજ હતી. હેરમની મહિલાઓએ જીવનભર આ નિયમનું પાલન કરવું પડતું હતું. એટલે કે, તે નક્કી કરવામાં આવ્યું હતું કે ન તો તે મહેલમાંથી બહાર નીકળશે અને ન તો તેનું પોતાનું કોઈ અંદર પ્રવેશ કરશે.