14 વર્ષ નોકરી કર્યા પછી શરૂ કર્યો આ વ્યવસાય, હવે વાર્ષિક ₹2.5 કરોડનો બિઝનેસ કરે છે આ ખેડૂત

Fisheries: ઉત્તર પ્રદેશના એક વ્યક્તિએ માછલીની ખેતી (Fish Farming)કરીને લોકોની સામે એક દાખલો બેસાડ્યો છે. આ વ્યક્તિ પોતાના ગામમાં માછલી ઉછેરના કામથી વાર્ષિક 2.50 કરોડ રૂપિયા સુધીનો બિઝનેસ કરે છે. ખાસ વાત એ છે કે આ વ્યક્તિએ 14 વર્ષ કોર્પોરેટ કંપનીઓમાં કામ કર્યા બાદ માછલી ઉછેરનો વ્યવસાય શરૂ કર્યો છે. .

આ રીતે સફર શરૂ થઈ
રજનીશ કુમાર ઉત્તર પ્રદેશના ગાઝિયાબાદ જિલ્લાના પાટલા ગામનો રહેવાસી છે. 2004માં B.Tech પૂર્ણ કર્યા પછી, તેમણે 14 વર્ષ સુધી વિવિધ કોર્પોરેટ કંપનીઓમાં કામ કર્યું. નોકરી કરતી વખતે તેમને પોતાનો વ્યવસાય શરૂ કરવાની ઈચ્છા હતી અને તેમને મત્સ્યઉદ્યોગ ક્ષેત્રની માહિતી એકત્ર કરવામાં રસ હતો. વ્યાપક સંશોધન કર્યા પછી તેમણે એક્વાકલ્ચર (Aquaculture Industry) ઉદ્યોગમાં ઝંપલાવ્યું.

તેમણે થોડા મહિનાઓ માટે વિવિધ સ્થળોની મુલાકાત લીધી અને વિવિધ તકનીકો અને પદ્ધતિઓનો અભ્યાસ કરવા માટે ઘણા ખેતરોની મુલાકાત લીધી (RAS/Biofloc/In-Pond Raceway System (IPRS)/અને કેજ કલ્ચર). ઉપરાંત, સ્થાનિક અને વૈશ્વિક સ્તરે માંગ અને પુરવઠાના તફાવતને માન્યતા આપી. આ વ્યવસાયે તેને કામ કરવાની પ્રેરણા આપી. તેમણે વર્ષ 2017 માં નોકરી છોડી દીધી અને માછલી ઉછેરની દિશામાં પોતાનું કરિયર બનાવવાનું આયોજન કર્યું. 2018 માં તેમણે તેમના વતન ગામમાં 12 એકર જમીન પર મત્સ્ય ઉદ્યોગ (Fisheries) પ્રોજેક્ટ શરૂ કર્યો. ઉદ્યોગસાહસિક બનવાની તેમની સફર સરળ ન હતી, તેમ છતાં તેણે હાર માની નહીં.

PMMSY યોજનાનો લાભ લીધો
નેશનલ ફિશરીઝ ડેવલપમેન્ટ બોર્ડના જણાવ્યા મુજબ, નાણાકીય વર્ષ 2018-19માં તેઓએ પ્રધાનમંત્રી મત્સ્ય સંપદા યોજના (PMMSY) હેઠળ 150 ટન દરેકની ઉત્પાદન ક્ષમતા સાથે 2 તળાવ બનાવ્યા અને ધીમે ધીમે ભારતીય મુખ્ય કાર્પ (IMC) અને પંગાસીયસની  (Pangasius)ખેતી શરૂ કરી. પોતાના ખેતરને 50 એકર સુધી લંબાવ્યું.

2019 માં 20 લાખ ઉત્પાદન ક્ષમતા સાથે બીજ બેંક શરૂ કરીને તેની પેઢીનો વિસ્તાર કર્યો. 2020 માં તેમની કંપની NFDB સાથે સૂચિબદ્ધ કરી દીધી. તેમણે કેટફિશના બીજ ઉછેર દ્વારા બેકવર્ડ એકીકરણનું કાર્ય કર્યું. નર્સરી દ્વારા, તેમણે 2021 માં અર્લિગ્સનું ઉત્પાદન કર્યું અને લાઈવ માછલીનું બજાર વિકસાવ્યું.

મત્સ્યોદ્યોગ વિશે લોકોમાં જાગૃતિ ફેલાવી
તેમને સમજાયું કે માછલી ઉછેર વિશે શિક્ષણનો અભાવ છે. તેથી તેમણે 12 મહિનાની અંદર 400 થી વધુ ઉમેદવારોને તાલીમ આપવા માટે પહેલ કરી, જેમાં વ્યક્તિઓ, ઉદ્યોગસાહસિકો અને ખેડૂતોનો સમાવેશ થાય છે. તે માછલી ઉછેર વિશે શિક્ષિત અને જાગૃતિ લાવવા PVR એક્વા નામની YouTube ચેનલનું સંચાલન કરે છે. છેલ્લા 4 વર્ષમાં કુમારે માછલી ઉછેર વિશે માહિતી ફેલાવીને તેમના વિસ્તારમાં માછલીની ખેતીમાં ક્રાંતિ કરી છે.

2.50 કરોડનું વાર્ષિક ટર્નઓવર
રજનીશ માછલીની ખેતીમાંથી સારી કમાણી કરી રહ્યો છે. તેઓ વાર્ષિક રૂ. 2.50 કરોડનો બિઝનેસ કરે છે અને વાર્ષિક 375 ટન માછલીનું ઉત્પાદન કરે છે. તેમનો ધ્યેય તેમના ફાર્મને 365 એકર સુધી વિસ્તારવાનો છે જેથી તેઓ દરરોજ એક એકર માછલીનું ઉત્પાદન કરી શકે અને રસ ધરાવતા યુવાનોને રોજગારી પૂરી પાડવાની સાથે રાષ્ટ્રીય રાજધાની પ્રદેશના દરેક ખૂણે જીવંત માછલી વેચવાની સુવિધા ઊભી કરી શકે.