લ્યો બોલો... ભારતના આ રાજ્યોમાં પિતરાઇ ભાઇ બહેન કરી રહ્યા છે લગ્ન, આ રાજ્યની હાલત બત્તર

South India Cousin Marriages: ભારતમાં પિતરાઈ કે અન્ય લોહીના સંબંધો વચ્ચે લગ્નની સંખ્યા લગભગ 11 ટકા છે. પરંતુ જ્યારે આપણે દક્ષિણ ભારતના રાજ્યોની વાત કરીએ તો દક્ષિણ ભારતના માત્ર ચાર મોટા રાજ્યોનો આંકડો આ આંકડાથી અઢી ગણો છે. ભારતમાં લગ્નને પવિત્ર બંધન માનવામાં આવે છે. જેમાં એક છોકરો અને છોકરી જીવનભર એકબીજાને સાથ આપવાનું વચન આપે છે. જોકે, એમાં કોઈ શંકા નથી કે દુનિયાના દરેક ધર્મના લગ્નને લઈને પોતાના નિશ્ચિત નિયમો છે. કેટલાક સમુદાયોમાં, પોતાના પિતરાઈ ભાઈઓ સાથે લગ્ન કરવાની છૂટ છે, જ્યારે ઘણા સમુદાયોમાં, ભાઈઓ કે બહેનો વચ્ચેના પ્રણય સંબંધો કલ્પના પણ શક્ય નથી. એક જ પરિવારમાં લગ્ન ન કરવા પાછળ ઘણા વૈજ્ઞાનિક કારણો છે.

દરમિયાન, તાજેતરમાં જ નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વેનો એક રિપોર્ટ સામે આવ્યો છે, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે છેલ્લા કેટલાક વર્ષોમાં દક્ષિણ ભારતમાં હિંદુ અને બૌદ્ધ સમુદાયમાં પોતાના પિતરાઈ ભાઈઓ સાથે લગ્ન કરવાનો ટ્રેન્ડ જોવા મળ્યો છે. સુમેળભર્યા લગ્નો નોંધપાત્ર રીતે વધ્યા છે. આ રિપોર્ટ અનુસાર, ભારતભરમાં પરિવારમાં પિતરાઈ ભાઈઓ અથવા અન્ય લોહીના સંબંધો સાથે લગ્નની સંખ્યા લગભગ 11 ટકા છે. પરંતુ જ્યારે આપણે દક્ષિણ ભારતના રાજ્યોની વાત કરીએ તો દક્ષિણ ભારતના માત્ર ચાર મોટા રાજ્યોનો આંકડો આ આંકડાથી અઢી ગણો છે.

નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વે (NFHS-5) ના અહેવાલ મુજબ, દક્ષિણ ભારતીય રાજ્ય તમિલનાડુમાં સૌથી વધુ 28% પિતરાઈ લગ્ન છે, ત્યારબાદ કર્ણાટક 27%, આંધ્રપ્રદેશ 26%, પુડુચેરી 19% અને તેલંગાણા. 18% લોકોએ પોતાના પરિવારમાં લગ્ન કર્યા. જ્યારે કેરળ દક્ષિણ ભારતમાં એકમાત્ર એવું રાજ્ય છે જ્યાં પિતરાઈ ભાઈના લગ્ન રાષ્ટ્રીય સરેરાશ કરતા ઘણા ઓછા છે એટલે કે માત્ર 4.4%. આવી સ્થિતિમાં સવાલ એ ઊભો થાય છે કે દક્ષિણ ભારતમાં પોતાના જ પરિવારમાં લગ્ન કરવાનો આ ટ્રેન્ડ કેમ વધી રહ્યો છે અને શું આ પ્રકારના લગ્ન દેશની વસ્તી માટે ખતરનાક છે?

પહેલા આપણે સમજીએ કે એન્ડોગેમી શું છે
એન્ડોગેમી એ યુગલ વચ્ચેના કાનૂની લગ્ન છે જેમાં છોકરો અને છોકરીના પૂર્વજો સમાન હોય છે. પોતાના પરિવારમાં લગ્ન કરવાની પરંપરા આખી દુનિયામાં નવી નથી. પરંતુ આવા લગ્નો ખાસ કરીને એશિયા, સાઉદી અરેબિયા, અફઘાનિસ્તાન, લિબિયા, પાકિસ્તાન જેવા ઇસ્લામિક રિવાજોને અનુસરતા દેશોમાં જોવા મળે છે.

દક્ષિણ ભારતમાં એક જ પરિવારમાં લગ્નનું ચલણ કેમ વધી રહ્યું છે?
મુસ્લિમ સમુદાયમાં કઝીન મેરેજ થાય છે જેથી કરીને તેમની આદિજાતિ મજબૂત રહે અને તેમની મિલકત પરિવારમાં જ રહે. એ જ રીતે, સમાજશાસ્ત્રી આર ઈન્દ્રાએ સ્ટડી આઈએએસના લેખમાં જણાવ્યું છે કે દક્ષિણ ભારતમાં પિતરાઈ લગ્નના વલણમાં વધારો થવાના ત્રણ સૌથી મોટા કારણો છે.

જાતિ: સમાજશાસ્ત્રી આર ઇન્દ્રના જણાવ્યા અનુસાર, મોટાભાગના લોકો તેમની પોતાની જાતિમાં લગ્ન કરવા માંગે છે. આ કારણોસર, તેઓ તેમના બાળકોને તેમના પોતાના પરિવારના બાળકો અથવા દૂરના સંબંધીની પુત્રી અથવા પુત્ર સાથે લગ્ન કરાવે છે.

વર્ગ: પોતાના પરિવારમાં લગ્ન કરવાનું બીજું કારણ વર્ગ માનવામાં આવે છે. લોકોને લાગે છે કે તેમની પ્રાપ્ત કરેલી સંપત્તિ આ રીતે તેમના પોતાના ઘરે જશે અને તેમના પોતાના પરિવારને મજબૂત બનાવવામાં મદદ કરશે.

વિવિધતા: ભારતમાં વિવિધ સમુદાયો, જાતિઓ, ધર્મો અને ભાષાઓના લોકો સાથે રહે છે. ઘણા રાજ્યોમાં, એક સમુદાયના હોવા છતાં તેમની રહેવાની, ખાવા-પીવાની રીત તદ્દન અલગ છે. આવી સ્થિતિમાં લોકો ઇચ્છે છે કે તેમના બાળકના લગ્ન પરિવારમાં જ થાય જેથી આ વિવિધતાના કારણે તેમને પોતાને બદલવું ન પડે.

એક જ પરિવારમાં લગ્ન દાયકાઓથી પ્રચલિત છે. તેમનું માનવું છે કે તેની પાછળનું એક કારણ પ્રાચીન સમયમાં નાના સામ્રાજ્યોનું અસ્તિત્વ છે. અલગ-અલગ સામ્રાજ્યોના અસ્તિત્વ અને એકબીજા સાથેના બગડતા સંબંધોને કારણે અહીં સામાન્ય લોકો પ્રભાવિત થયા હતા, તેઓ પોતાની દીકરીઓના લગ્ન અન્ય કોઈ સામ્રાજ્યમાં કરવાને બદલે પોતાની દીકરીઓના લગ્ન પોતાના સામ્રાજ્યમાં કરાવતા હતા. એટલું જ નહીં, એવું માનવામાં આવે છે કે ઘણીવાર નદીઓ જેવા વાસ્તવિક અવરોધોને પાર ન કરવા માટે બીજે ક્યાંક જવા માટે અથવા પરિવારની ખેતીની જમીનથી અંતરને ધ્યાનમાં રાખીને, નજીકના પરિવારો વચ્ચે લગ્નનું આયોજન થવા લાગ્યું. જે સમયની સાથે સામાજિક રિવાજ બની ગયો.

માત્ર દક્ષિણ ભારતમાં શા માટે આંતરજ્ઞાતિય લગ્નો ઉત્તરમાં કેમ નથી થતા?
એક સવાલ એ પણ ઊભો થાય છે કે એક જ પરિવારમાં લગ્નનું ચલણ માત્ર દક્ષિણ ભારતમાં જ કેમ વધી રહ્યું છે. આ પ્રશ્નનો જવાબ આપતાં સમાજશાસ્ત્રી જણાવે છે કે, ઉત્તર ભારત અને દક્ષિણ ભારતની સંસ્કૃતિમાં ઘણો તફાવત છે. ત્યાંના લોકોની વિચારસરણીથી લઈને જીવન જીવવાની રીત બધું જ એકબીજાથી સાવ અલગ છે. ઉત્તર ભારતમાં પરિવારમાં લગ્નની સંખ્યા ઓછી થવાનું એક કારણ ગોત્ર પણ છે. અહીં લગ્ન એક જાતિમાં થાય છે પરંતુ એક ગોત્રમાં નહીં. એવું માનવામાં આવે છે કે એક ગોત્રની વ્યક્તિનો એક જ પૂર્વજ હોય ​​છે. પરંતુ દક્ષિણ ભારતના હિંદુઓમાં ગોત્રને ગણવામાં આવતું નથી, જે તેમના માટે એક જ પરિવારમાં લગ્ન કરવાનું સરળ બનાવે છે.

હવે શા માટે વૈજ્ઞાનિકો આવા લગ્નોથી ચિંતિત છે?

સમાજશાસ્ત્રીઓના મતે ભારતમાં ઉભરી રહેલી ખાસ પ્રકારની એન્ડોગેમીની વ્યાપક આડઅસર રાજનીતિ, અર્થતંત્ર અને આરોગ્યના ક્ષેત્રોમાં જોવા મળશે.

રાજકારણઃ આવા લગ્નોને જો આપણે રાજકીય દૃષ્ટિકોણથી જોઈએ તો જો લોકો પોતાના પરિવારમાં લગ્ન કરવાનું શરૂ કરે તો કેટલાક સમૃદ્ધ પરિવારો પોતાનું નેટવર્ક બનાવી લેશે જે લોકશાહી માટે હાનિકારક હશે.

ઈકોનોમી: ન્યુયોર્ક ટાઈમ્સમાં એક અહેવાલ અનુસાર એક જાતિ કે પરિવારમાં લગ્ન કરવાથી આવનારી પેઢીઓમાં અસમાનતા આવશે. આનો અર્થ એ થશે કે આવનારી પેઢીઓમાં, કેટલાક લોકો ખૂબ જ અમીર જન્મશે, જ્યારે કેટલાક લોકો ખૂબ જ ગરીબ જન્મશે. જે લોકો જન્મે શ્રીમંત છે તેઓ શિક્ષણ, આરોગ્ય અને તમામ પ્રકારની સુવિધાઓ મેળવી શકશે, જ્યારે નિમ્ન જાતિના વર્ગમાં જન્મેલા લોકો આવી સુવિધાઓથી વંચિત રહેશે. આવી સ્થિતિમાં આપણો દેશ ધીરે-ધીરે એક એવી વ્યવસ્થા તરફ આગળ વધશે જ્યાં કોઈ ચોક્કસ પરિવારમાં જન્મ લેવો જ જીવનની દિશા નક્કી કરશે.

હવે સમજો કે આ લગ્નની સ્વાસ્થ્ય પર શું અસર પડશે.
ક્લિનિકલ સાયકોલોજિસ્ટ કહે છે કે જો એક જ પરિવારના બે પુખ્ત વયના લોકો લગ્ન કરે છે, તો તેઓએ ચોક્કસપણે બાળકના જન્મ વિશે વિચારવું જોઈએ. હું આ એટલા માટે કહી રહ્યો છું કારણ કે પિતરાઈ ભાઈઓનું બ્લડ ગ્રુપ સમાન છે. 

ભલે તેમનું બ્લડ ગ્રુપ અલગ-અલગ હોય, પરંતુ તેમના શરીરમાં વહેતા લોહીના ભૌતિક ઘટકો એક જ હશે કારણ કે તેઓ એક જ પરિવારના છે. આ જ કારણ છે કે પતિ-પત્ની સમાન વંશને વહેંચે છે, તેઓ તંદુરસ્ત બાળકને જન્મ આપવા માટે તબીબી રીતે યોગ્ય નથી. આવા લગ્નમાં બાળકો શારીરિક અને માનસિક રીતે અસાધારણ હોય છે.

આ ઉપરાંત, ભારતની જાતિ વ્યવસ્થા પર જીનેટિક્સમાં થયેલા તાજેતરના સંશોધન મુજબ, જાતિ પ્રથાનું વર્તમાન સ્વરૂપ લગભગ બે હજાર વર્ષ પહેલાં શરૂ થયું હતું. લગભગ 70 પેઢીઓ પહેલાં આપણા પૂર્વજોએ અન્ય સમુદાયોમાં લગ્ન કરવાનું બંધ કરી દીધું હતું, જેના કારણે સજાતિય વિવાહ પર આધારિત જાતિ પ્રથાનું વર્તમાન સ્વરૂપ જન્મ્યું હતું.

2013 માં યુનાઇટેડ કિંગડમમાં એક અભ્યાસ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. જેમાં એક જ પરિવારમાં લગ્ન કરીને જન્મેલા 11 હજાર બાળકોના ટેસ્ટમાં જાણવા મળ્યું હતું કે કુલ બાળકોમાંથી 3 ટકા બાળકોમાં આનુવંશિક વિસંગતતાઓ જોવા મળી હતી. જ્યારે આવી આનુવંશિક વિસંગતતાઓ લગભગ અડધા એટલે કે 1.6 ટકા બાળકોમાં જોવા મળી હતી જેઓ તેમના પરિવારમાં લગ્નજીવનથી જન્મ્યા ન હતા. તેનો અર્થ એ કે, બે અલગ-અલગ લોહીના સંબંધોના માતા-પિતાને જન્મ્યા છે.

એક જ પરિવારમાં લગ્ન અંગે વિવિધ ધર્મો અને સંપ્રદાયોના નિયમો
યહુદી ધર્મ (હિબ્રુ બાઇબલ): ત્યાં બે બાઇબલ છે, ઓલ્ડ ટેસ્ટામેન્ટ અને ન્યૂ ટેસ્ટામેન્ટ. યહુદી ધર્મના લોકો હીબ્રુ બાઇબલમાં માને છે અને તે ઓલ્ડ ટેસ્ટામેન્ટનું બીજું સ્વરૂપ છે. હિબ્રુ બાઇબલમાં ઘણા પુસ્તકો છે. જ્યાં સુધી એક જ કુટુંબમાં લગ્ન અથવા પિતરાઈ લગ્નનો સંબંધ છે, આવા સંબંધો હિબ્રુ બાઇબલમાં પ્રતિબંધિત નથી. મતલબ કે કોઈ પણ પ્રકારનો પ્રતિબંધ નથી. જો કે, લેવિટીકસ 18, મુસા દ્વારા હિબ્રુમાં લખવામાં આવ્યું છે, જેમાં જણાવવામાં આવ્યું છે કે ભાઈ-બહેન, પિતાની બહેન, માતાની બહેન જેવા સંબંધોમાં જાતીય સંબંધો બાંધી શકાતા નથી.

જો કે, જો આપણે યહૂદીઓના ઇતિહાસ પર નજર કરીએ તો, પિતરાઈ લગ્નના ઘણા ઉદાહરણો છે. ઉદાહરણ તરીકે, ઇઝરાયેલના બારહ પ્રારંભિક જાતિઓના દાદા ગણાતા આઇઝેકે રેબેકા સાથે લગ્ન કર્યા, જે તેની પિતરાઇ બહેન હતી. આઇઝેકના પુત્ર જેકબે પણ તેની પ્રથમ પિતરાઇ બહેન રશેલ સાથે લગ્ન કર્યા હતા.

ઈસ્લામ: મુસ્લિમોના પવિત્ર ધાર્મિક પુસ્તક કુરાનમાં પ્રથમ કઝિન ભાઈના લગ્નને લઈને કોઈ પણ પ્રકારનો કોઈ પ્રતિબંધ નથી. ઇસ્લામ સિવાય, બૌદ્ધ ધર્મના દૃષ્ટિકોણ મુજબ, પત્ની સિવાય અન્ય કોઈની સાથે સંબંધ રાખવો એ પાંચ 'પર્સેપ્ટસ' એટલે કે પાંચ ઉપદેશોની વિરુદ્ધ છે. બૌદ્ધ ધર્મમાં પિતરાઈ ભાઈના લગ્ન અંગે કોઈ ચોક્કસ પ્રતિબંધ અથવા જોગવાઈ નથી, પરંતુ યહૂદી અને મુસ્લિમ ધર્મોની જેમ, અહીં પણ સેકસ્યૂઅલ મિસકંડક્ટની સખત મનાહી છે. શીખ ધર્મની વાત કરીએ તો, આ ધર્મમાં પણ સમાન વંશમાં લગ્નને લઈને પ્રતિબંધો છે.

કઈ ઉંમરના લોકો લગ્ન કેવી રીતે કરે છે?
નેશનલ ફેમિલી હેલ્થ સર્વેના ડેટા અનુસાર, કર્ણાટકમાં 15-49 વર્ષની વયજૂથની મહિલાઓની સૌથી વધુ સંખ્યા છે જેમણે પોતાના પિતરાઈ ભાઈઓ સાથે લગ્ન કર્યા છે. તેમાંથી 13.9 ટકા મહિલાઓએ તેમની માતાના પક્ષે પિતરાઈ ભાઈઓ સાથે લગ્ન કર્યા છે, જ્યારે 9.6 ટકા મહિલાઓએ તેમના પિતાના પક્ષના પિતરાઈ ભાઈઓ સાથે લગ્ન કર્યા છે. આ ઉપરાંત, લગભગ 2.5% લગ્ન અન્ય પ્રકારના લોહીના સંબંધો સાથે થયા હતા અને 0.1% લોકો એવા હતા જે પહેલા જીજા સાળી હતા.