કેમ મનાવવામાં આવે છે `વર્લ્ડ રેનફોરેસ્ટ ડે`, વિશ્વમાં માત્ર 3% વરસાદી જંગલો, જાણો કેટલાક રસપ્રદ તથ્યો

ઝી બ્યુરો/નવી દિલ્હી: આજે એટલે કે 22 જૂન 2022ના રોજ આખું વિશ્વ વર્લ્ડ રેઈનફોરેસ્ટ ડે 2022ની ઉજવણી કરી રહ્યું છે. આ દિવસ સમગ્ર વિશ્વમાં વર્ષાવનોના સંરક્ષણ અને જાગૃતિ માટે ઉજવવામાં આવે છે. વર્ષાવનોની કુદરતી સંસાધનોમાં ગણતરી કરવામાં આવે છે. તમને જણાવી દઈએ કે વર્લ્ડ રેઈનફોરેસ્ટ ડેની શરૂઆત 22 જૂન 2017ના રોજ થઈ હતી. એક પર્યાવરણીય સંસ્થાએ દાવો કર્યો છે કે વિશ્વભરમાં એક સમયે 6 મિલિયન ચોરસ માઇલનું વર્ષાવન હતું, જે હવે ઘટીને 2.4 મિલિયન ચોરસ માઇલ થઈ ગયું છે. આમાં સૌથી મોટો હાથ જંગલો કાપવા એટલે કે Deforestation નો છે. ચાલો આપણે જાણીએ કે વર્ષાવનો વિશેની કેટલીક રસપ્રદ તથ્યો અને તમે ભારતમાં તેનો આનંદ ક્યાં લઈ શકો છો.

શું હોય છે વર્ષાવન 
વર્ષાવનો એવા જંગલો છે જે સામાન્ય કરતાં વધુ વરસાદ લાવી આપે છે, એટલે કે જ્યાં લઘુત્તમ સામાન્ય વાર્ષિક વરસાદ 1750-2000 mm (68-78 in) ની વચ્ચે હોય છે. ચોમાસામાં નીચા દબાણનો વિસ્તાર, જેને વૈકલ્પિક રીતે ઇન્ટર-ટ્રોપિકલ કન્વર્જન્સ ઝોન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે પૃથ્વી પર વર્ષાવનના નિર્માણમાં મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા ભજવે છે. વિશ્વના પ્રાણીઓ અને છોડની તમામ જાતિઓમાંથી કુલ 40 થી 75% આ વર્ષાવનોના વતની છે. વૈજ્ઞાનિકોનો અંદાજ છે કે છોડ, જંતુઓ અને સૂક્ષ્મજીવોની ઘણી મિલિયન પ્રજાતિઓ હજુ સુધી શોધવામાં આવી નથી. ઉષ્ણકટિબંધીય વર્ષાવનોને પૃથ્વીની ઝવેરાત અને વિશ્વની સૌથી મોટી ફાર્મસી કહેવામાં આવે છે, કારણ કે અહીં ચોથા ભાગની કુદરતી દવાઓ મળી આવી છે.

સમગ્ર વિશ્વમાં ઉપલબ્ધ કુલ ઓક્સિજનમાંથી 28% વર્ષાવનોમાંથી આવે છે. વર્ષાવનો બે પ્રકારના હોય છે, ઉષ્ણકટિબંધીય વર્ષાવન અને સમશીતોષ્ણ વર્ષાવન. જે આફ્રિકા, એશિયા, ઓસ્ટ્રેલિયા અને મધ્ય અને દક્ષિણ અમેરિકામાં જોવા મળે છે. વિશ્વનું સૌથી મોટું વરસાદી જંગલ એમેઝોન રેઈનફોરેસ્ટ છે.

World Rainforest Day 2022: વર્ષાવનો વિશે કેટલીક રસપ્રદ તથ્યો
- જો આપણે દુનિયાના સૌથી મોટા રેઈનફોરેસ્ટની વાત કરીએ તો તે છે એમેઝોન રેઈનફોરેસ્ટ છે. તે 5.5 મિલિયન ચોરસ કિલોમીટર, 1.4 બિલિયન એકર વિસ્તારને આવરી લે છે અને દક્ષિણ અમેરિકાના નવ દેશો સુધી પહોંચે છે.

- વર્ષાવનોની ખાસ વાત એ છે કે પૃથ્વી પર જોવા મળતી વનસ્પતિ અને પ્રાણીઓની અડધાથી વધુ પ્રજાતિઓ અહીં જોવા મળે છે. આ ઉપરાંત એક સંશોધનમાં એ પણ બહાર આવ્યું છે કે 60% થી વધુ કેન્સર વિરોધી દવાઓ કુદરતી સ્ત્રોતોમાંથી બનાવવામાં આવે છે, જેમાં વર્ષાવનના છોડનો સમાવેશ થાય છે.

- લગભગ 1.6 બિલિયન લોકો એટલે કે વિશ્વની 25% થી વધુ વસ્તી તેમની જરૂરિયાતો માટે આ કુદરતી સ્ત્રોતો પર નિર્ભર છે. પરંતુ નિષ્ણાતો એવી ચેતવણી પણ આપી રહ્યા છે કે આવનારા 100 વર્ષમાં આ તમામ વર્ષાવન પૃથ્વી પરથી લુપ્ત થઈ જશે.

- આ વર્ષાવન ઘણા અનોખા પ્રાણીઓનું ઘર છે. ઉદાહરણ તરીકે તપીર એક અનોખું પ્રાણી છે જે એન્ટીટર અને ડુક્કરની વચ્ચેની પ્રજાતિ જેવું લાગે છે અને તે દક્ષિણ અમેરિકા અને એશિયાના વર્ષાવનોમાં જોવા મળે છે. આવું જ એક અનોખું પ્રાણી છે સિલ્વરબેક ગોરિલા જે મધ્ય આફ્રિકાના વરસાદી જંગલોમાં રહે છે.

તમે ભારતમાં કયા વર્ષાવનનો માણી શકો છો આનંદ?
ભારતના ઘણા સુંદર વર્ષાવનોનું ઘર છે જ્યાં વ્યક્તિ પ્રકૃતિ સાથે ખૂબ નજીકથી જોડાઈ શકે છે. આ વર્ષાવનોની ખાસ વાત એ છે કે તેમની વિશેષતાઓ એકબીજાથી તદ્દન અલગ છે.

પશ્ચિમ ઘાટમાં જોવા મળે છે લગભગ 4 હજાર પ્રજાતિઓ 
દક્ષિણ ભારતના ઘણા રાજ્યોમાં સારા ચોમાસામાં ભારતના વેસ્ટર્ન ઘાટનું યોગદાન સૌથી વધુ છે, જે મહારાષ્ટ્ર, કર્ણાટક અને કેરળના કેટલાક ભાગો સુધી વિસ્તરેલું છે. આ વર્ષાવનોમાં લગભગ 4000 પ્રજાતિઓ જોવા મળે છે. આ વર્ષાવનનો મોહક નજારો દેશ-વિદેશના લાખો પ્રવાસીઓને આકર્ષે છે.

ભારતના ઉત્તરપૂર્વીય પ્રદેશમાં જોવા મળે છે દેશના સૌથી સુંદર વર્ષાવન
ભારતના પૂર્વોત્તર ભાગના વર્ષાવનની વસ્તી પશ્ચિમ ઘાટની તુલનામાં ઓછી છે, જેના કારણે અહીં કુદરતી સૌંદર્ય વધુ જોવા મળે છે. આ વર્ષાવન આસામના ઉત્તરથી નાગાલેન્ડ, મણિપુર, ત્રિપુરા અને અરુણાચલ પ્રદેશના ભાગો સુધી વિસ્તરેલ છે. આ વર્ષાવનના કારણે આ તમામ વિસ્તારોમાં ભારે વરસાદ થાય છે, જેના કારણે અહીં આખું વર્ષ હરિયાળી રહે છે.

કેમ લુપ્ત થઈ રહ્યા છે વર્ષાવન?
વર્ષાવનોના વિનાશનું એક મુખ્ય કારણ વૃક્ષોનું નિકંદન છે. ફર્નિચર, ફ્લોરિંગ અને અન્ય બાંધકામ હેતુઓ માટે વપરાતા લાકડાના ઘણા પ્રકારો આફ્રિકા, એશિયા અને દક્ષિણ અમેરિકાના ઉષ્ણકટિબંધીય જંગલોમાંથી મેળવવામાં આવે છે. વનનાબૂદીના મુખ્ય કારણોમાં લોગીંગ, ખાણકામ અને ઔદ્યોગિક વિકાસ તેમજ ખેતી માટે જમીનની મંજૂરીનો સમાવેશ થાય છે. દર વર્ષે હજારો માઈલ વર્ષાવન કૃષિ ઉપયોગ માટે નાશ પામે છે. વર્ષાવનોમાં માર્ગ અને ધોરીમાર્ગોનું નિર્માણ વિકાસ માટે વિશાળ વિસ્તાર પૂરો પાડે છે. એટલા માટે રોડ, હાઇ-વે માટે વર્ષાવનને નાશ કરવામાં આવે છે.