Street Food: ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ବିକୁଥିବା ଲୋକଙ୍କ ପାଇଁ ଖୁସିଖବର! ସରକାର ଦେବାକୁ ଯାଉଛନ୍ତି ଏକ ବଡ଼ ଉପହାର

Street Food Culture: ଷ୍ଟ୍ରିଡ ଫଉଡ ଅର୍ଥାତ ରାସ୍ତା କଡରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସଂସୃତିର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର କରିବା ପାଇଁ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପକ୍ଷରୁ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଯାଇଛି ପ୍ରୟାସ। ଏନେଇ ସରକାରଙ୍କ ବିଭିନ୍ନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ପକ୍ଷରୁ ବିଭିନ୍ନ ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ ହେଉଛି।

Street Food in India: ଅମୃତସରୀ କୁଲଚେ, ଦିଲ୍ଲୀର ଛୋଲେ ଭାଟୁର୍, ମୁମ୍ବାଇର ବଡ଼ା ପାଓ, ଲକ୍ଷ୍ନୌର ପାନ୍, ଚେନ୍ନାଇର ଇଡଲି ଏବଂ ଗୁପଚୁପ, ଗୋଲଗାପ୍ପା, ଟିକି, ସାମୋସା, ଜିଲାପି। ଯଦି ଆପଣ ଏହାକୁ ଖାଇନାହାଁନ୍ତି, ତାହେଲେ ଆପଣଙ୍କ ଜୀବନ ବୃଥା। ହେଲେ ଏହି ଖାଦ୍ୟକୁ ନେଇ ଏକ ଭୟ ରହିଛି ଯେ ଏହାକୁ ଖାଇବା ପରେ ଜଣେ ଅସୁସ୍ଥ ହୋଇପାରେ ଏବଂ ଜୀବନ ନଷ୍ଟ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଶେଷ ଆଡକୁ ଯାଇ ପାରେ। ବଡ ଗାଡି଼ ଗାଡି଼ ଚଳାଉଥିବା ଲୋକ ମଧ୍ୟ ରାସ୍ତାର କୋଣରେ ଠିଆ ହୋଇଥିବା ଗୁପଚୁପ ନିକଟରେ ଅଟକି ରହି ଜୀବନକୁ ଉପଭୋଗ କରିବାକୁ ଚାହାଁନ୍ତି। ହେଲେ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ଏବଂ ଜୀବାଣୁ ଭୟ ସେମାନଙ୍କୁ ଜୀବନର ଆନନ୍ଦ ନେବାକୁ ବନ୍ଦ କରିଦିଏ। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହି ସମସ୍ୟାର ସମାଧାନ ଖୋଜାଯାଉଛି। ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଉଭୟ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଏବଂ ଦେଶର ପରିଚୟ ରାସ୍ତାର ଖାଦ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ଆଲୋକିତ ହୋଇପାରିବ।

ଯଦି କେହି ଆପଣଙ୍କୁ ପଚାରନ୍ତି ଭାରତରେ କେତେ ପ୍ରକାରର ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ଉପଲବ୍ଧ ମିଳେ? ଏହାକୁ ଗଣନା କରିବା ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ। ଭାରତର ଅଞ୍ଚଳ ତୁଳନାରେ ଅଧିକ ସ୍ୱାଦ ଅଛି। କାରଣ ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜ୍ୟ ଏତେ ବଡ ଯେ ଗୋଟିଏ ରାଜ୍ୟ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ପ୍ରକାରର ସ୍ୱାଦ ଚାଖିବାକୁ ମିଳିଥାଏ। ଶସ୍ତା ଏବଂ ସ୍ୱାଦିଷ୍ଟ ଖାଦ୍ୟ ହେଉଛି ରାସ୍ତାଘାଟର ଖାଦ୍ୟର ଗ୍ୟାରେଣ୍ଟି। ହେଲେ ସେହି ଖାଦ୍ୟ ମଧ୍ୟ ସୁସ୍ଥ ନାଁ ଏହା ଆମକୁ ଅସୁସ୍ଥ କରିବ? ଏହା ଚିନ୍ତା କରି ଅନେକ ଲୋକ କେବଳ ଖାଦ୍ୟ ଦେଖି ପ୍ରଲୋଭିତ ହୋଇଥାନ୍ତି ହେଲେ ଏହାକୁ ଖାଇନଥାନ୍ତି। ହେଲେ ବର୍ତ୍ତମାନ କେବଳ ଆମ ଦେଶରେ ନୁହେଁ ବରଂ ବିଦେଶରେ ମଧ୍ୟ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ପାଇଁ ନୂତନ ପରିଚୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚାଲିଛି। 

ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଧୀନରେ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ଋଙ୍ଗରେ ଭାରତର ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ ଭଳି ଖାଦ୍ୟ ପଦାର୍ଥର ବିକାଶ, ଡିଜାଇନ୍, ସୁସ୍ଥ କରିବା ଏବଂ ସୁନ୍ଦର ଭାବରେ ଏହାକୁ ଉପସ୍ଥାପନ କରିବା ପାଇଁ ସରକାର ରାସ୍ତାରେ ଉପଲବ୍ଧ ହେଉଥିବା ଷ୍ଟ୍ରିଡ ଫୁଡ ଭଳି ଖାଦ୍ୟକୁ ବିକଶିତ କରିବା ପ୍ରସ୍ତୁତି ଚଳାଇଛନ୍ତି।

କ'ଣ ରହିଛି ସରକାରଙ୍କ ଯୋଜନା
ଦେଶର ୧୦୦ ଜିଲ୍ଲାରେ ୧୦୦ ଫୁଡ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ବିକଶିତ ହେବ। ପ୍ରତ୍ୟେକ ଫୁଡ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ପାଇଁ ସରକାର ଏକ କୋଟି ଟଙ୍କାର ଅନୁଦାନ ପ୍ରଦାନ କରିବେ। ନଗର ଉନ୍ନୟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ସହଯୋଗରେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଏହି ଯୋଜନା କାର୍ଯ୍ୟକାରୀ କରିବ। ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ରାଜଧାନୀ ଦିଲ୍ଲୀରେ ଚାରୋଟି ଫୁଡ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଖୋଲାଯିବ। ଏହା ସହିତ ବଡ ରାଜ୍ୟରେ ଚାରୋଟି ଏବଂ ଗୋଟିଏ ଛୋଟ ଅଞ୍ଚଳରେ ଗୋଟିଏ ଫୁଡ ଷ୍ଟ୍ରିଟ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେବ। ଯଦିଓ ରାସ୍ତା ଘାଟରେ ମିଳୁଥିବା ଖାଦ୍ୟ ସଂସ୍କୃତିର ପ୍ରଚାର ପ୍ରସାର ପାଇଁ ବହୁ ବର୍ଷ ଧରି ପ୍ରୟାସ ଚାଲିଆସୁଛି। ଦାରିଦ୍ର୍ୟ ଦୂରୀକରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟର ପରିସଂଖ୍ୟାନ ଅନୁଯାୟୀ ଦେଶରେ ପ୍ରାୟ ୧୦୦ ଲକ୍ଷ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ ବିକ୍ରେତା ଅଛନ୍ତି। ଯେଉଁମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ୨୦ ଲକ୍ଷ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ଭେଣ୍ଡର ଅଛନ୍ତି।

ଏହା ସହିତ ପର୍ଯ୍ୟଟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ, "ସ୍ୱଚ୍ଛ ଭାରତ ସ୍ୱଚ୍ଛ ପକୱାନ" କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମ ପରିଚାଳନା କରେ ଯାହାର ନାମ ହୁନାର ଜୟକା। ଖାଦ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଖାଦ୍ୟ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହେଉଛି ନଗର ଉନ୍ନୟନ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଫୁଡ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ପାଇଁ ସ୍ଥାନ ଖୋଜୁଛି। ଖାଦ୍ୟ ପ୍ରକ୍ରିୟାକରଣ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ରାସ୍ତାର ଖାଦ୍ୟ ଷ୍ଟଲ ଦୃଶ୍ୟ, ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ଏବଂ ପରିମଳ ସ୍ଥିର କରୁଛି। ଗତ ୨୦୧୪ ବର୍ଷରେ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଭେଣ୍ଡର ଆକ୍ଟ ନାମରେ ଏକ ନୂତନ ନିୟମ ଆସିଲା। ଏହି ଯୋଜନାବଦ୍ଧ କ୍ଷେତ୍ରର ଆୟୋଜନ, ବିକ୍ରେତାଙ୍କ ସମସ୍ୟାକୁ ହ୍ରାସ କରିବା, ଲୋକଙ୍କୁ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ନିଶ୍ଚିତ କରିବା ଉଦ୍ଦେଶ୍ୟରେ ଏହି ନିୟମ ଅଣାଯାଇଥିଲା। ହେଲ ଅନେକ ସମସ୍ୟା ଏହି ଅସ୍ଥାୟୀ କାର୍ଯ୍ୟର ମାର୍ଗରେ ଆସେ।

ସାମ୍ନାରେ ରହିଛି ଏହି ସବୁ ଆହ୍ୱାନ

• ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଏହି କ୍ଷେତ୍ରକୁ ଏକ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ଆଣିବା ଦ୍ୱାରା ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ ଭଳି ଖାଦ୍ୟର ମୂଲ୍ୟ ବୃଦ୍ଧି ହେବ। ଶସ୍ତା ଖାଦ୍ୟ ମହଙ୍ଗା ହେବ। ଲାଇସେନ୍ସ ଏବଂ ପଞ୍ଜୀକରଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏତେ ସହଜ ନୁହେଁ ଯେ କମ୍ ଶିକ୍ଷିତ କିମ୍ବା ଅଶିକ୍ଷିତ ଲୋକ ଏହାକୁ ବୁଝିପାରିବେ।
• ଏହା ଦ୍ୱାରା ଦଲାଲି ଭଳି କାର୍ଯ୍ୟକୁ ପ୍ରୋତ୍ସାହନ ମିଳିପାରେ। ହେଲେ ଏହା ମଧ୍ୟ ସତ୍ୟ ଯେ ଏହି ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଫୁଡ୍ ହେଉଛି ଭାରତର ପରିଚୟ ଏବଂ ଏହାକୁ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ସ୍ତରରେ ପରିଣତ କରିବା ଦ୍ୱାରା ଭାରତର ପରିଚୟ ମଜବୁତ ହୋଇପାରିବ। ଏହା ଅଧୀନରେ ଯୋଜନା ଅଣାଯାଇଛି।
• ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ମନ୍ତ୍ରଣାଳୟ ଅଧୀନରେ ରହିଥିବା ଭାରତୀୟ ଖାଦ୍ୟ ସୁରକ୍ଷା ମାନକ (Food Safety & Standards Authority of India) ରାସ୍ତାର ଖାଦ୍ୟ ନୀତିରେ (Street Food Policy) କାର୍ଯ୍ୟ କରୁଛି। ଯାହାଫଳରେ ରାସ୍ତାରେ ମିଳୁଥିବା ଖାଦ୍ୟରେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ଏବଂ ପରିଷ୍କାର ପରିଚ୍ଛନ୍ନତା ବଜାୟ ରହିବ।

ଷ୍ଟ୍ରିଡ଼ ଫୁଡ ସହିତ ଜଡ଼ିତ ବଡ଼ କଥା

• ବିକ୍ରେତାଙ୍କୁ ତାଲିମ, ଆଇଡି କାର୍ଡ ଏବଂ ପଞ୍ଜୀକରଣ ନମ୍ବର ଦିଆଯିବା ଆବଶ୍ୟକ।
• ଆପ୍ରୋନ୍, କିଟ୍ ଏବଂ ସଫେଇ ସାମଗ୍ରୀ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯିବ।
• ତାଙ୍କୁ ବିଶୁଦ୍ଧ ଜଳ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ, ଡଷ୍ଟବିନ ସଠିକ୍ ଭାବରେ ବ୍ୟବହାର କରିବାକୁ ଏବଂ ଖାଦ୍ୟ ସାମଗ୍ରୀକୁ ଘୋଡାଇ ରଖିବାକୁ ପଡିବ।
• ସରକାର ତାଙ୍କୁ ଏକ ସାର୍ଟିଫିକେଟ୍ ଦେବେ। ଯାହା ତାଙ୍କୁ ନିଜେ ସ୍ୱଚ୍ଛତା ପାଇଁ ଉତ୍ସାହିତ କରିବ।

ଯଦି ରାସ୍ତାର ଖାଦ୍ୟ ଆଚ୍ଛାଦିତ ନୁହେଁ। ଯଦି ସଂରକ୍ଷଣ ପାଇଁ ତାପମାତ୍ରା ବଜାୟ ରଖାଯାଏ ନାହିଁ, ତାହେଲ କେବଳ ପେଟ ସଂକ୍ରମଣ ନୁହେଁ, ଅନ୍ତନଳୀ ଏବଂ ଯକୃତର ଅନେକ ଗମ୍ଭୀର ରୋଗ ହୋଇପାରେ। ସ୍ୱାଦ ଏବଂ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟର ଏକ ନୂତନ ବିଶ୍ୱସ୍ତରୀୟ ପରିଚୟ ସୃଷ୍ଟି କରିବାକୁ ଫୁଡ୍ ଷ୍ଟ୍ରିଟ୍ ଆସୁଛି।