દુનિયાની સૌથી લાંબી નદી પર બનાવ્યો તે પુલ, જેના લીધે ત્રણ દેશો લડ્યા, પછી થયું આ

આફ્રિકન દેશ ઈથોપિયાએ કહ્યું છે કે તે નાઈલ નદી પર બનેલા વિશાળ ડેમમાં પાણી ભરવાનો ચોથો તબક્કો શરૂ કરવા જઈ રહ્યો છે. આ સાથે ઈથોપિયાએ એમ પણ કહ્યું છે કે તે પાડોશી દેશો ઈજિપ્ત અને સુદાન સાથે નદીના પાણીને લઈને વિવાદનો અંત લાવવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે. આ મુદ્દા પર વર્ષોના મતભેદ પછી, ઇજિપ્તના રાષ્ટ્રપતિ અબ્દેલ ફતાહ અલ-સીસી અને ઇથોપિયાના વડા પ્રધાન અબી અહેમદ જુલાઈમાં ચાર મહિનાની અંદર સોદો નક્કી કરવા સંમત થયા હતા. આ પછી, તેણે ગયા મહિને ઓગસ્ટ 2023 માં ફરી એકવાર વાતચીત શરૂ કરી.

એક તરફ ઈથોપિયાનું કહેવું છે કે આ ડેમ તેના વિકાસ માટે જરૂરી છે. તો બીજી તરફ ઇજિપ્ત અને સુદાનને ડર છે કે તેના કારણે ઇથોપિયામાં જ તેમના હિસ્સાનું પાણી બંધ થઈ જશે. ત્રણ વર્ષ પહેલા આફ્રિકન યુનિયનના વર્તમાન પ્રમુખ સિરિલ રામાફોસાના કોલ પર ત્રણેય દેશોના નેતાઓએ પોતાની વચ્ચે વાતચીત પણ કરી હતી. ત્યારબાદ કોરોના રોગચાળાને કારણે તમામ કામકાજ ઠપ્પ થઈ ગયા હતા.

ત્રણ દેશો વચ્ચે બંધને લઈને સૌથી મોટો વિવાદ એ છે કે દુષ્કાળની સ્થિતિમાં ડેમ કેવી રીતે કામ કરશે? અને પહેલાથી પેન્ડિંગ રહેલા વિવાદો કેવી રીતે ઉકેલાશે. ઇજિપ્ત અને સુદાન દ્વારા ઉઠાવવામાં આવેલા વિરોધને સંયુક્ત રાષ્ટ્ર સુરક્ષા પરિષદમાં ખેંચવાની વાત પણ કરવામાં આવી છે.

આ મામલે આફ્રિકન સંઘે કહ્યું છે કે ઇથોપિયા, ઇજિપ્ત અને સુદાન વચ્ચે 90 ટકા વિવાદોનું સમાધાન થઇ ગયું છે. યુનિયને એમ પણ કહ્યું છે કે ત્રણેય દેશોએ એવું કોઈ નિવેદન ન આપવું જોઈએ કે એવું કોઈ પગલું ન ભરવું જોઈએ જેનાથી વાતચીત પ્રક્રિયાને નુકસાન થાય.

આ વાટાઘાટો ફરી શરૂ થવાથી મોટી આશા જાગી છે.

નાઇલ નદી 10 દેશોમાંથી પસાર થાય છે અને આ આફ્રિકન દેશોની જીવનરેખા છે. પાણી ઉપરાંત તે વીજળીનો પણ મહત્વનો સ્ત્રોત છે. નાઈલ નદી પર ઈથોપિયાના GERD ડેમ પર લગભગ 4 બિલિયન ડોલરનો ખર્ચ કરવામાં આવ્યો છે અને તે 6450 મેગાવોટ વીજળી ઉત્પન્ન કરશે. 

આ વિવાદનો ઉકેલ શું આવશે તે કોઈને ખબર નથી. પરંતુ જે રીતે ઇથોપિયાએ પાણી ભરવાનું શરૂ કર્યું છે, તેનાથી અન્ય બે દેશોના મનમાં શંકા વધુ ઘેરી બની છે.