Budget 2023: ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ ಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಕೆಲವು ಕುತೂಹಲಕರ ಸಂಗತಿಗಳು

ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು 2023 ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಸತತ ಐದನೇ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಲಿದ್ದಾರೆ.

file photo

ನವದೆಹಲಿ: ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು 2023 ರ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೂಲಕ ಸತತ ಐದನೇ ಬಾರಿಗೆ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ಎಂಬ ಹೆಗ್ಗಳಿಕೆಗೆ ಪಾತ್ರರಾಗಿದ್ದಾರೆ.

ಭಾರತೀಯ ಗಣರಾಜ್ಯದ ವಾರ್ಷಿಕ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಭಾರತದ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಅಥವಾ ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ 112 ನೇ ವಿಧಿಯಲ್ಲಿ ವಾರ್ಷಿಕ ಹಣಕಾಸು ಹೇಳಿಕೆ ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ಏಪ್ರಿಲ್‌ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗುವ ಮೊದಲು ಇದನ್ನು ಜಾರಿಗೊಳಿಸಲಾಗಿದೆ ಎಂದು ಖಚಿತಪಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು, ಸರ್ಕಾರವು ಫೆಬ್ರವರಿ ಮೊದಲ ದಿನದಂದು ಅದನ್ನು ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸುತ್ತದೆ.

ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಕೆಲವು ಆಸಕ್ತಿದಾಯಕ ಸಂಗತಿಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:

1- ಬಜೆಟ್ ಪದದ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ: ಬಜೆಟ್ ಪದವು ಫ್ರೆಂಚ್ ಪದ 'ಬೌಗೆಟ್' ನಿಂದ ಬಂದಿದೆ, ಇದರರ್ಥ 'ಸಣ್ಣ ಚೀಲ'.

2- ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಪದದ ಪರಿಚಯ: ಮೊದಲ 30 ವರ್ಷಗಳವರೆಗೆ, ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಮೂಲಸೌಕರ್ಯ ಎಂಬ ಪದ ಇರಲಿಲ್ಲ. ಇದನ್ನು 1900 ರ ದಶಕದಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು.

3- ವಸಾಹತುಶಾಹಿ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಯೂನಿಯನ್ ಬಜೆಟ್: ಇದನ್ನು 7 ಏಪ್ರಿಲ್ 1860 ರಂದು ಈಸ್ಟ್ ಇಂಡಿಯಾ ಕಂಪನಿಯು ಬ್ರಿಟಿಷ್ ಕ್ರೌನ್‌ಗೆ ಪರಿಚಯಿಸಿತು. ಇದನ್ನು ಸ್ಕಾಟಿಷ್ ಅರ್ಥಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ರಾಜಕಾರಣಿ ಜೇಮ್ಸ್ ವಿಲ್ಸನ್ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು.

4- ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್: ಇದನ್ನು 26 ನವೆಂಬರ್ 1947 ರಂದು ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು. ಇದನ್ನು ಮೊದಲ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಆರ್.ಕೆ. ಶಾನುಖಂ ಚೆಟ್ಟಿ. ಆದಾಗ್ಯೂ, ಇದು ಭಾರತೀಯ ಆರ್ಥಿಕತೆಯ ವಿಮರ್ಶೆಯಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಯಾವುದೇ ಹೊಸ ತೆರಿಗೆಗಳನ್ನು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಲಾಗಿಲ್ಲ. ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಅಂಶವೆಂದರೆ ಬಜೆಟ್‌ನ ಸುಮಾರು 46% ಅಥವಾ ರೂ. ರಕ್ಷಣಾ ಸೇವಾ ಇಲಾಖೆಗೆ 92.74 ಕೋಟಿ ಮೀಸಲಿಡಲಾಗಿದೆ.

5- ಬಜೆಟ್ ಮುದ್ರಣ: 1950 ರಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಸೋರಿಕೆಯಾಯಿತು, ಅದರ ನಂತರ ಸರ್ಕಾರವು ಬಜೆಟ್‌ನ ಮುದ್ರಣವನ್ನು ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿ ಭವನದಿಂದ ಮಿಂಟೋ ರಸ್ತೆಯಲ್ಲಿರುವ ಮುದ್ರಣಾಲಯಕ್ಕೆ ವರ್ಗಾಯಿಸಿತು. 1980 ರಲ್ಲಿ, ಇದನ್ನು ನಾರ್ತ್ ಬ್ಲಾಕ್‌ನಲ್ಲಿರುವ ಸರ್ಕಾರಿ ಮುದ್ರಣಾಲಯಕ್ಕೆ ಸ್ಥಳಾಂತರಿಸಲಾಯಿತು.

6- ಹಿಂದಿಯ ಪರಿಚಯ: 1955-56 ರಿಂದ, ಬಜೆಟ್ ದಾಖಲೆಗಳನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲಿ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಅದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಇಂಗ್ಲಿಷ್‌ನಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಮುದ್ರಿಸಲಾಗುತ್ತಿತ್ತು.

7- ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ: ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು 1958-1959ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಪ್ರಧಾನಿ. ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರು ಮಂಡಿಸುತ್ತಾರೆ. ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಹೊರತುಪಡಿಸಿ, ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಮತ್ತು ರಾಜೀವ್ ಗಾಂಧಿ ಅವರು ತಮ್ಮ ಆಡಳಿತದ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಏಕೈಕ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಗಳು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: “ಏನೇ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡಿಯಾದರೂ 2023 ಕ್ಕೆ ಮತ್ತೆ ಬಿಜೆಪಿ ಮುಖ್ಯಮಂತ್ರಿ ಮಾಡ್ತೀನಿ”

8- ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ: ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾಗಾಂಧಿ 1970-71ರ ಹಣಕಾಸು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮೊದಲ ಮಹಿಳೆ.

9- ಸಚಿವರಿಂದ ಗರಿಷ್ಠ ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್: ಮಾಜಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಮೊರಾಜಿ ದೇಸಾಯಿ ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 10 ಬಾರಿ ಮಂಡಿಸಿದರು, ನಂತರ ಮಾಜಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಪಿ. ಚಿದಂಬರಂ (9), ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ (8), ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ (8), ಮತ್ತು ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ (6)

10- ಕಪ್ಪು ಬಜೆಟ್: FY 1973-74 ಗಾಗಿ, ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶವಂತರಾವ್ ಬಿ. ಚವಾಣ್ ಅವರು ಮಂಡಿಸಿದರು ಮತ್ತು 550 ಕೋಟಿ ರೂಪಾಯಿಗಳ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬಜೆಟ್ ಕೊರತೆಯಿಂದಾಗಿ ಅದನ್ನು 'ಕಪ್ಪು ಬಜೆಟ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ-- ಆ ಸಮಯದವರೆಗೆ ಗರಿಷ್ಠ . ಬಜೆಟ್ 1971 ರ ಇಂಡೋ-ಪಾಕ್ ಯುದ್ಧವನ್ನು ಅನುಸರಿಸಿತು ಮತ್ತು ಮಾನ್ಸೂನ್ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ವಿಫಲವಾಯಿತು.

11- ಎಪೋಚಲ್ ಬಜೆಟ್: ಎಫ್ವೈ 1991-92 ಕ್ಕೆ ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಅವರು ಮಂಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 'ದಿ ಎಪೋಚಲ್ ಬಜೆಟ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ - ಇದು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಆರ್ಥಿಕ ಉದಾರೀಕರಣವನ್ನು ಗುರುತಿಸಿದಂತೆ ಭಾರತವನ್ನು ಶಾಶ್ವತವಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದ ಬಜೆಟ್.

12- ಡ್ರೀಮ್ ಬಜೆಟ್: ಎಫ್ವೈ 1997-98 ಗಾಗಿ ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಪಿ. ಚಿದಂಬರಂ ಅವರು ಮಂಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 'ಡ್ರೀಮ್ ಬಜೆಟ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ ಏಕೆಂದರೆ ಅದು ವೈಯಕ್ತಿಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್ ತೆರಿಗೆಗಳ ತೆರಿಗೆ ಸ್ಲ್ಯಾಬ್‌ಗಳನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಲು ಪ್ರಸ್ತಾಪಿಸಿದೆ.

13- ದಿ ಮಿಲೇನಿಯಂ ಬಜೆಟ್: 2000-01 ರ ಆರ್ಥಿಕ ವರ್ಷದಲ್ಲಿ ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು ಮಂಡಿಸಿದ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು 'ದಿ ಮಿಲೇನಿಯಂ ಬಜೆಟ್' ಎಂದು ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ-- ಭಾರತದ ಐಟಿ ಕ್ಷೇತ್ರದಲ್ಲಿ ಕ್ರಾಂತಿಯನ್ನುಂಟು ಮಾಡಿದ ಬಜೆಟ್.

14- ಸಮಯ ಬದಲಾವಣೆ: 1999 ರಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ ಸಮಯವನ್ನು 5 ಗಂಟೆಯಿಂದ ಬೆಳಗ್ಗೆ 11 ಗಂಟೆಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.

15- ಬಜೆಟ್‌ಗಳ ವಿಲೀನ ಮತ್ತು ದಿನಾಂಕ ಬದಲಾವಣೆ: 2017 ರಲ್ಲಿ, ರೈಲ್ವೆ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಕೇಂದ್ರ ಬಜೆಟ್‌ನೊಂದಿಗೆ ವಿಲೀನಗೊಳಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, ಅಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ಅವರು ಪರಿಚಯಿಸಿದ ಬದಲಾವಣೆಗಳ ನಂತರ ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿದೆ

16- ಗಿಫ್ಟ್ ಟ್ಯಾಕ್ಸ್: ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಅವರು ಎಫ್ವೈ 1958-1959 ರ ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ತೆರಿಗೆ ವಂಚನೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಕಷ್ಟಕರವಾಗಿಸಲು ಉಡುಗೊರೆ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.

17- ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವಾ ತೆರಿಗೆ: 28 ಫೆಬ್ರವರಿ 2006 ರಂದು, ಸರಕು ಮತ್ತು ಸೇವಾ ತೆರಿಗೆಯನ್ನು ಆಗಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಪಿ. ಚಿದಂಬರಂ ಅವರು ಬಜೆಟ್‌ನಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಿದರು.

ಇದನ್ನೂ ಓದಿ: ಸಾಹಿತಿ ಬರಗೂರು ರಾಮಚಂದ್ರಪ್ಪ ಆರೋಗ್ಯದಲ್ಲಿ ಚೇತರಿಕೆ

18- ಸುದೀರ್ಘ ಬಜೆಟ್ ಭಾಷಣ: ವಿತ್ತ ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು 2020 ರಲ್ಲಿ ಸುದೀರ್ಘ ಬಜೆಟ್ ಭಾಷಣ ಮಾಡಿದ ದಾಖಲೆಯನ್ನು ಹೊಂದಿದ್ದಾರೆ-- 2 ಗಂಟೆ 42 ನಿಮಿಷಗಳು.

19- ಬ್ರೀಫ್‌ಕೇಸ್ ಬದಲಿಗೆ ಬಹಿ ಖಾತಾ: 2019 ರಲ್ಲಿ, ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಪ್ರಮಾಣಿತ ಬಜೆಟ್ ಬ್ರೀಫ್‌ಕೇಸ್ ಅನ್ನು ಸಾಂಪ್ರದಾಯಿಕ 'ಬಹಿ ಖಾತಾ' ಜೊತೆಗೆ ರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಲಾಂಛನದೊಂದಿಗೆ ಬದಲಾಯಿಸಿದರು.

20- ಪೇಪರ್‌ಲೆಸ್ ಬಜೆಟ್: ಸ್ವತಂತ್ರ ಭಾರತದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ, FY 2021-22 ರ ಬಜೆಟ್ ಕಾಗದರಹಿತವಾಗಿದೆ.

21- ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಎರಡನೇ ಮಹಿಳೆ: 5 ಜುಲೈ 2019 ರಂದು ವಿತ್ತ ಸಚಿವೆ ನಿರ್ಮಲಾ ಸೀತಾರಾಮನ್ ಅವರು ಮಾಜಿ ಪ್ರಧಾನಿ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿಯವರ ನಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಎರಡನೇ ಮಹಿಳೆಯಾಗಿದ್ದಾರೆ. ಅವರು ಭಾರತದ ಮೊದಲ ಪೂರ್ಣ ಸಮಯದ ಮಹಿಳಾ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವರಾಗಿದ್ದಾರೆ.