ನವದೆಹಲಿ: ಲೋಕಸಭಾ ಚುನಾವಣೆಗಳ ಮೊದಲು ನರೇಂದ್ರ ಮೋದಿ ನೇತೃತ್ವದ ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರ ಫೆಬ್ರವರಿ 1 ರಂದು ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಿದೆ. ಬಿಜೆಪಿ ನೇತೃತ್ವದ ಎನ್ಡಿಎ ಮೈತ್ರಿಕೂಟದ ಪ್ರಸ್ತುತ ಅಧಿಕಾರವಧಿಯ ಕೊನೆಯ ಬಜೆಟ್ ಇದಾಗಿದ್ದು, ವಿತ್ತ ಸಚಿವ ಅರುಣ್ ಜೇಟ್ಲಿ ನ್ಯೂಯಾರ್ಕ್ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಶಸ್ತ್ರ ಚಿಕಿತ್ಸೆಗೆ ಒಳಗಾಗಿರುವುದರಿಂದ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ಗೆ ಒಂಬತ್ತು ದಿನಗಳ ಮೊದಲು ರೈಲ್ವೇ ಸಚಿವ ಪಿಯೂಷ್ ಗೋಯೆಲ್ ಅವರಿಗೆ ಕೇಂದ್ರ ಹಣಕಾಸು ಮತ್ತು ಕಾರ್ಪೊರೇಟ್‌ ವ್ಯವಹಾರಗಳ ಇಲಾಖೆಯ ಹೆಚ್ಚುವರಿ ಜವಾಬ್ದಾರಿ ವಹಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಸಕ್ತ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಚಿವ ಪಿಯೂಷ್ ಗೋಯೆಲ್ ಮಂಡಿಸಲಿದ್ದಾರೆ. ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ಬಳಿಕ ಈವರೆಗೂ 14 ಬಾರಿ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆಯಾಗಿದ್ದು, ಫೆಬ್ರವರಿ 1ರಂದು ಮಂಡಿಸಲಾಗುತ್ತಿರುವ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ 15 ನೇ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಆಗಿದೆ.
ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಎಂದರೇನು?
ಕೇಂದ್ರ ಸರ್ಕಾರಕ್ಕೆ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆಗೆ ಕಾಲಾವಕಾಶದ ಕೊರತೆ ಇದ್ದರೆ ಅಥವಾ ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆ ಹತ್ತಿರ ಇದ್ದರೆ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡನೆ ಮಾಡಲಾಗುತ್ತದೆ. ಚುನಾವಣೆಯ ನಂತರದಲ್ಲಿ ಅಧಿಕಾರಕ್ಕೆ ಬರುವ ಹೊಸ ಸರ್ಕಾರ ಪೂರ್ಣ ಪ್ರಮಾಣದ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುತ್ತದೆ.
ಈವರೆಗೂ ಮಂಡಿಸಲಾಗಿರುವ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್:
1. ಫೆಬ್ರವರಿ 17, 2014 ರಂದು ಕೊನೆಯ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ರಾಷ್ಟ್ರಪತಿಯಾಗಿದ್ದ ವೇಳೆ ಅಂದಿನ ವಿತ್ತ ಸಚಿವ ಪಿ. ಚಿದಂಬರಂ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದ್ದರು. ಈ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ, ಪಿ. ಚಿದಂಬರಂ ಕ್ಯಾಪಿಟಲ್ ಸರಕುಗಳು, ಆಟೋ ಮೊಬೈಲ್ ಮತ್ತು ಕೆಲವು ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಮೇಲೆ ಎಕ್ಸೈಸ್ ಸುಂಕವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡಿದರು.
2. 2008-09ರಲ್ಲಿ ಯುಪಿಎ ಸರ್ಕಾರದ ಮೊದಲ ಅವಧಿ ಮುಗಿದ ನಂತರ ಅಂದಿನ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಪ್ರಣಬ್ ಮುಖರ್ಜಿ ಅವರು ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಈ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಅಂತಹ ದೊಡ್ಡ ಘೋಷಣೆಯನ್ನೇನು ಮಾಡಲಾಗಿಲ್ಲ. ಸಂವಿಧಾನದ ಪ್ರಕಾರ, 2009-10ನೇ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ಸರಕಾರವು ತೆರಿಗೆ ಮತ್ತು ವೆಚ್ಚದ ನೀತಿಯನ್ನು ರೂಪಿಸುತ್ತದೆ ಎಂದು ಅವರು ಹೇಳಿದ್ದರು.
3. 2004-05ರಲ್ಲಿ, ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ಸರ್ಕಾರದ ಅಧಿಕಾರಾವಧಿಯಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಜಸ್ವಂತ್ ಸಿಂಗ್ ಮಂಡಿಸಿದ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಸ್ಟಾಂಪ್ ಸುಂಕದ ರಚನೆಯನ್ನು ಬದಲಾಯಿಸಿದರು. ಸಕ್ಕರೆ ಕಂಪನಿಗಳಿಗೆ ಪರಿಹಾರ ಪ್ಯಾಕೇಜ್ ಮತ್ತು ಮೂಲ ವೇತನದೊಂದಿಗೆ ಆತ್ಮೀಯ ಭತ್ಯೆಯನ್ನು ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಅಲ್ಲದೆ, ಹೆಚ್ಚಿನ ಜನರಿಗೆ ಲಾಭ ತರುವಂತಹ ಕೆಲವು ಯೋಜನೆಗಳ ವ್ಯಾಪ್ತಿಯನ್ನು ವಿಸ್ತರಿಸಲಾಯಿತು.
4. ಅಟಲ್ ಬಿಹಾರಿ ವಾಜಪೇಯಿ ಸರಕಾರದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಮಂತ್ರಿ ಯಶ್ವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ 1998-99ರಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು.
5. 1991-92ರಲ್ಲಿ, ಡಾ. ಮನಮೋಹನ್ ಸಿಂಗ್ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆ ಹತ್ತಿರ ಇದ್ದ ಕಾರಣ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಗಿತ್ತು.
6. 1990 ರಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರಶೇಖರ ಸರಕಾರವು ಕುಸಿಯಿತು. ಇದರ ನಂತರ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಯಶವಂತ್ ಸಿನ್ಹಾ ಅವರು 1991 ರ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಬೇಕಾಯಿತು.
7. 1980-81ರಲ್ಲಿ ಆರ್. ವೆಂಕಟರಾಮನ್ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ತಮ್ಮ ಬಜೆಟ್ ಭಾಷಣವನ್ನು ರಾಜಕೀಯ ಭಾಷಣದಲ್ಲಿ ನೀಡಿದರು. ಸರ್ಕಾರದ ಆರ್ಥಿಕ ನೀತಿಗಳು ಸಾರ್ವಜನಿಕರ ಟೀಕಿಗೆ ಗುರಿಯಾಯಿತು.
8. 1977 ರ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿತ್ತು. ಇದನ್ನು ಮಾಜಿ ರಾಜತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಕಾರ್ಯದರ್ಶಿ ಹರಿಭಾಯ್ ಎಮ್ ಪಾಟೀಲ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಅವರು ಬಜೆಟ್ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲೇ ಚಿಕ್ಕ ಭಾಷಣಗಳನ್ನು ನೀಡಿದರು.
9. 1971-72ರಲ್ಲಿ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ವೈ.ಬಿ.ಚವಾಣ್ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಇದು ಬಹಳ ವಿಶೇಷವಾದ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಆಗಿರಲಿಲ್ಲ. ಈ ಬಜೆಟ್ ಕೇವಲ ಪ್ರಸಕ್ತ ಆರ್ಥಿಕ ಪರಿಸ್ಥಿತಿ ಮತ್ತು ಮುಂಬರುವ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಹೊಸ ತೆರಿಗೆ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಳಸಬೇಕೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತಿದೆ.
10. ಮೊರಾರ್ಜಿ ದೇಸಾಯಿ ದೇಶದಲ್ಲಿ ಎರಡು ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ಗಳನ್ನು ಮಂಡಿಸಿದರು. ಮೊದಲು 1962-63 ರಲ್ಲಿ ಪರಿಚಯಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು 1967-68ರಲ್ಲಿ ಎರಡನೆಯದು. ಅವರು ಮೊದಲ ಬಾರಿಗೆ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಿದಾಗ, ಜವಾಹರಲಾಲ್ ನೆಹರು ಪ್ರಧಾನಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಎರಡನೆಯ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸುವಾಗ ಇಂದಿರಾ ಗಾಂಧಿ ಸರ್ಕಾರದಲ್ಲಿ ಹಣಕಾಸು ಸಚಿವ ಮತ್ತು ಉಪ ಪ್ರಧಾನ ಮಂತ್ರಿಯಾಗಿದ್ದರು. ಅವರ ಎರಡು ಬಜೆಟ್ಗಳನ್ನು ವಿಭಿನ್ನ ಕಾರಣಗಳಿಗಾಗಿ ವಿಶೇಷ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ.
11. ಮೂರನೇ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ 1957-58ರಲ್ಲಿ ಟಿ.ಟಿ.ಕೃಷ್ಣಮಾಚಾರಿಯವರು ಸಾರ್ವತ್ರಿಕ ಚುನಾವಣೆಗಳಿಗೆ ಮುಂಚಿತವಾಗಿ ಪ್ರಸ್ತುತಪಡಿಸಿದರು. ಈ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ಅವರು ಎರಡನೇ ಪಂಚವಾರ್ಷಿಕ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಅಂತಿಮಗೊಳಿಸಲು ವಿದೇಶಿ ಕರೆನ್ಸಿ ಮತ್ತು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಂಪನ್ಮೂಲಗಳ ಕೊರತೆಗೆ ಒತ್ತು ನೀಡಿದರು.
12. ಎರಡನೇ ಅಂತಿಮ ಬಜೆಟ್ ಅನ್ನು ಸಿಡಿ ದೇಶ್ಮುಖ್ ನೀಡಿದರು, 1952-53ರಲ್ಲಿ ಲೋಕಸಭೆ ಚುನಾವಣೆಗೆ ಒಂದು ದಿನದ ಮೊದಲು ಇದನ್ನು ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು. ಈ ಬಜೆಟ್ನಲ್ಲಿ ವೈಯಕ್ತಿಕ ತೆರಿಗೆ ವಿನಾಯಿತಿಯ ಮಿತಿಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸಲಾಗಿದೆ.
13. ನವೆಂಬರ್ 26, 1947 ರಂದು ಮೊದಲ ಮಧ್ಯಂತರ ಬಜೆಟ್ ಮಂಡಿಸಲಾಯಿತು ಮತ್ತು ಅದನ್ನು ಆರ್.ಕೆ. ಶನ್ಮುಕುಮ್ ಚೆಟ್ಟಿ ಮಂಡಿಸಿದರು. ಈ ಬಜೆಟ್ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರದ ವೆಚ್ಚಗಳ ಲೆಕ್ಕಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು ಏಳು ತಿಂಗಳುಗಳ ಕಾಲವಾಗಿತ್ತು. ಈ ಬಜೆಟ್ನ ಅವಧಿ ಆಗಸ್ಟ್ 15, 1947, ಮಾರ್ಚ್ 31, 1948ದವರೆಗೆ ಇತ್ತು.
