Bharat Ratna: 1954 થી 2024 સુધી...આ 53 લોકોને મળ્યો છે ભારત રત્ન, જોઈ લો કોને કોને મળ્યો

List of recipients of the Bharat Ratna (1954-2024): કેન્દ્ર સરકારે દેશના ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન ચૌધરી ચરણ સિંહ, ભૂતપૂર્વ વડા પ્રધાન નરસિમ્હા રાવ અને મહાન કૃષિ વૈજ્ઞાનિક ડૉ. એમ.એસ. સ્વામીનાથનને દેશના સર્વોચ્ચ નાગરિક સન્માન ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવાની જાહેરાત કરી. છે. આ સન્માન કલા, સાહિત્ય, વિજ્ઞાન, લોકસેવા અને રમતગમત જેવી રાષ્ટ્રીય સેવા માટે આપવામાં આવે છે. જે લોકો તેમના મહત્વપૂર્ણ કાર્ય અને તેમના ક્ષેત્રમાં યોગદાન દ્વારા દેશને ગૌરવ અપાવે છે તેઓને જાતિ, વ્યવસાય, પદ અથવા લિંગના કોઈપણ ભેદભાવ વિના ભારત રત્ન એનાયત કરવામાં આવે છે.

વાસ્તવમાં, ભારત રત્નની શરૂઆત 02 જાન્યુઆરી 1954ના રોજ તત્કાલિન રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. રાજેન્દ્ર પ્રસાદ દ્વારા કરવામાં આવી હતી. સૌપ્રથમ 1954માં સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ ગવર્નર જનરલ ચક્રવર્તી રાજગોપાલાચારી, ભૂતપૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ ડૉ. સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન અને વૈજ્ઞાનિક ડૉ. ચંદ્રશેખર વેંકટ રામનને આ સન્માન આપવામાં આવ્યું હતું. 2024ની જાહેરાત બાદ અત્યાર સુધીમાં 53 વ્યક્તિઓને ભારત રત્નથી સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે. સંપૂર્ણ યાદી અહીં જુઓ-

1954

સી. રાજગોપાલાચારી
રાજગોપાલાચારી, એક ભારતીય રાજકારણી અને વકીલ, સ્વતંત્ર ભારતના એકમાત્ર ભારતીય અને છેલ્લા ગવર્નર-જનરલ હતા. તેઓ મદ્રાસ પ્રેસિડેન્સી (1937-39) અને મદ્રાસ રાજ્ય (1952-54)ના મુખ્ય પ્રધાન અને ભારતીય રાજકીય પક્ષ સ્વતંત્ર પાર્ટીના સ્થાપક હતા.

સર્વપલ્લી રાધાકૃષ્ણન
ભારતના પ્રથમ ઉપરાષ્ટ્રપતિ (1952–62) અને બીજા રાષ્ટ્રપતિ (1962–67) તરીકે સેવા આપી હતી. 1962થી 5 સપ્ટેમ્બરે તેમનો જન્મદિવસ ભારતમાં 'શિક્ષક દિવસ' તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

સી વી રમન
પ્રકાશના પ્રકીર્ણનના પ્રભાવની ખોજ પરના તેમના કામ માટે તેઓ વ્યાપક રૂપે જાણિતા છે. જેને 'રમન સ્કેટરિંગ' તરીકે ઓળખાય છે, રમને મુખ્યત્વે ન્યુક્લિયર ફિઝિક્સ અને ઇલેક્ટ્રોમેગ્નેટિઝમના ક્ષેત્રોમાં કામ કર્યું હતું અને 1930માં ભૌતિકશાસ્ત્રમાં નોબેલ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. .

1955

ભગવાન દાસ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, ફિલોસોફર અને શિક્ષણશાસ્ત્રી અને મહાત્મા ગાંધી કાશી વિદ્યાપીઠના સહ-સ્થાપક. તેમણે બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીની સ્થાપના માટે મદન મોહન માલવિયા સાથે કામ કર્યું હતું.

એમ. વિશ્વેશ્વરાય
સિવિલ એન્જિનિયર, રાજકારણી અને મૈસુરના દિવાન (1912-18), તેઓ ભારતીય સામ્રાજ્યના ઓર્ડરના નાઈટ કમાન્ડર હતા. તેમની જન્મજયંતિ (15 સપ્ટેમ્બર) ભારતમાં 'એન્જિનિયર ડે' તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

જવાહરલાલ નેહરુ
નેહરુ ભારતના પ્રથમ અને સૌથી લાંબા સમય સુધી સેવા આપનાર વડાપ્રધાન હતા (1947-64).

1957

ગોવિંદ બલ્લભ પંત
ઉત્તર પ્રદેશના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી (1950-54) હતા. તેમણે 1955-61 સુધી કેન્દ્રીય ગૃહ પ્રધાન તરીકે પણ સેવા આપી હતી.

1958

ધોંડો કેશવ કર્વે
કર્વે, એક સમાજ સુધારક અને શિક્ષક, મહિલા શિક્ષણ અને હિંદુ વિધવાઓના પુનર્લગ્ન સંબંધિત તેમના કાર્ય માટે વ્યાપકપણે જાણીતા છે. તેમણે 1916માં વિધવા મેરેજ એસોસિએશન (1883), હિન્દુ વિધવા હોમ (1896) અને શ્રીમતી નાથીબાઈ દામોદર ઠાકરે મહિલા યુનિવર્સિટીની સ્થાપના કરી હતી.

1961

બિધાનચંદ્ર રોય
બિધાન ચંદ્ર રોય પશ્ચિમ બંગાળના બીજા મુખ્ય પ્રધાન હતા (1948-62), અને તેમનો જન્મદિવસ, 1 જુલાઈ, ભારતમાં રાષ્ટ્રીય ડૉક્ટર દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. ચિકિત્સક, રાજકીય નેતા, પરોપકારી, શિક્ષણશાસ્ત્રી અને સામાજિક કાર્યકર હતા.

પુરુષોત્તમ દાસ ટંડન
તેમણે યુનાઈટેડ પ્રોવિન્સ લેજિસ્લેટિવ એસેમ્બલી (1937-50)ના સ્પીકર તરીકે સેવા આપી હતી. હિન્દીને અધિકૃત ભાષાનો દરજ્જો અપાવવાના અભિયાનમાં તેઓ સક્રિયપણે સામેલ હતા.

1962

ડો.રાજેન્દ્ર પ્રસાદ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, વકીલ, રાજકારણી અને વિદ્વાન, પ્રસાદ ભારતીય સ્વતંત્રતા માટે અસહકાર ચળવળમાં મહાત્મા ગાંધીની સાથે હતા. બાદમાં તેઓ ભારતના પ્રથમ રાષ્ટ્રપતિ (1950-62) તરીકે ચૂંટાયા હતા.

1963

ઝાકિર હુસેન
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, અર્થશાસ્ત્રી અને શૈક્ષણિક ફિલસૂફ, હુસૈને અલીગઢ મુસ્લિમ યુનિવર્સિટી (1948-56)ના વાઇસ ચાન્સેલર અને બિહારના ગવર્નર (1957-62) તરીકે સેવા આપી હતી. બાદમાં, તેઓ ભારતના બીજા ઉપરાષ્ટ્રપતિ (1962–67) તરીકે ચૂંટાયા અને ભારતના ત્રીજા રાષ્ટ્રપતિ (1967–69) બન્યા હતા.

પાંડુરંગ વામન કાણે
ઈન્ડોલોજિસ્ટ અને સંસ્કૃતના વિદ્વાન, કાણેના તેમના પાંચ ખંડોવાળા સાહિત્યિક કાર્ય, ધર્મશાસ્ત્રનો ઇતિહાસ: ભારતમાં પ્રાચીન અને મધ્યયુગીન ધાર્મિક અને નાગરિક કાયદા માટે જાણીતા છે; આ 'સ્મારક' કૃતિ લગભગ 6,500 પાનામાં પ્રસિદ્ધ થઈ છે અને 1930 થી 1962 દરમિયાન પ્રકાશિત થઈ હતી.

1966

લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી
'જય જવાન જય કિસાન' સૂત્ર આપનાર લાલ બહાદુર શાસ્ત્રી સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અને ભારતના બીજા વડાપ્રધાન (1964-66) હતા.

1971

ઈન્દિરા ગાંધી
તેઓ ભારતના પ્રથમ મહિલા વડાપ્રધાન હતા. તે 1966-77 અને 1980-84 દરમિયાન ભારતના વડા પ્રધાન હતા. તે આયર્ન લેડી તરીકે ઓળખાય છે.

1975

વી.વી.ગીરી
તેમણે મજૂર સંગઠનોનું આયોજન કર્યું અને તેમને ભારતીય સ્વતંત્રતા સંગ્રામમાં સક્રિય ભાગીદારી માટે લાવ્યા. તેઓ 1926માં ઓલ ઈન્ડિયા ટ્રેડ યુનિયન કોંગ્રેસના પ્રથમ પ્રમુખ તરીકે ચૂંટાયા હતા. આઝાદી પછી, ગિરીએ ઉત્તર પ્રદેશ, કેરળ અને મૈસૂરના રાજ્યપાલ અને અન્ય કેટલાક કેબિનેટ મંત્રાલયો સંભાળ્યા. તેઓ પ્રથમ કાર્યકારી રાષ્ટ્રપતિ બન્યા અને ભારતના ચોથા રાષ્ટ્રપતિ (1969-74) તરીકે ચૂંટાયા.

1976

કે. કામરાજ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અને રાજકારણી કામરાજ તમિલનાડુના ત્રણ વખત, 1954-57, 1957-62 અને 1962-63ના મુખ્ય પ્રધાન હતા.

1980

મધર ટેરેસા
'કલકત્તાના સંત મધર ટેરેસા' કેથોલિક નન અને મિશનરીઝ ઑફ ચેરિટીના સ્થાપક હતા. તેમના માનવતાવાદી કાર્ય માટે તેમને 1979 માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો. 4 સપ્ટેમ્બર 2016 ના રોજ, તેમને પોપ ફ્રાન્સિસ દ્વારા સંત જાહેર કરવામાં આવ્યા હતા.

1983

વિનોબા ભાવે
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, સમાજ સુધારક અને મહાત્મા ગાંધીના નજીકના સહયોગી, ભાવે તેમના ભૂદાન ચળવળ, 'ભૂમિ-ઉપહાર ચળવળ' માટે જાણીતા છે. તેમના માનવતાવાદી કાર્ય માટે તેમને સન્માનિત પદવી 'આચાર્ય' આપવામાં આવી હતી અને રેમન મેગ્સેસે એવોર્ડ (1958) એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

1987

ખાન અબ્દુલ ગફાર ખાન
ખાન, સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અને પશ્તુન નેતા જે વ્યાપકપણે 'ફ્રન્ટિયર ગાંધી' તરીકે ઓળખાય છે, તે મહાત્મા ગાંધીના અનુયાયી હતા. તેઓ 1920માં ખિલાફત ચળવળમાં જોડાયા અને 1929માં ખુદાઈ ખિદમતગાર ('રેડ શર્ટ મૂવમેન્ટ')ની સ્થાપના કરી હતી.

1988

એમ.જી. રામચંદ્રન
અભિનેતામાંથી રાજકારણી બનેલા રામચંદ્રન ત્રણ ટર્મ (1977-80, 1980-84 અને 1985-87) માટે તમિલનાડુના મુખ્ય પ્રધાન હતા.

1990

બી આર આંબેડકર
સમાજ સુધારક અને દલિતોના નેતા, આંબેડકર ભારતીય બંધારણના મુખ્ય આર્કિટેક્ટ હતા અને ભારતના પ્રથમ કાયદા પ્રધાન તરીકે પણ સેવા આપી હતી. આંબેડકરે મુખ્યત્વે દલિતો અને હિંદુ જાતિ પ્રથા સામેના સામાજિક ભેદભાવ સામે ઝુંબેશ ચલાવી હતી. તેમણે તેમના લગભગ પાંચ લાખ અનુયાયીઓ સાથે 14 ઓક્ટોબર 1956ના રોજ બૌદ્ધ ધર્મને સ્વીકાર્યો હતો. આંબેડકરને ભારતીય બંધારણના પિતા માનવામાં આવે છે. તેઓ 1947માં બંધારણ મુસદ્દા સમિતિના અધ્યક્ષ તરીકે નિયુક્ત થયા હતા.

નેલ્સન મંડેલા
દક્ષિણ આફ્રિકામાં રંગભેદ વિરોધી ચળવળના નેતા મંડેલા દક્ષિણ આફ્રિકાના રાષ્ટ્રપતિ (1994-99) હતા. મંડેલાની આફ્રિકન નેશનલ કોંગ્રેસ ચળવળ, જેને 'દક્ષિણ આફ્રિકાના ગાંધી' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે, તે ગાંધીવાદી ફિલસૂફીથી પ્રભાવિત હતી. તેમને 1993માં નોબેલ શાંતિ પુરસ્કાર એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

1991

રાજીવ ગાંધી
ગાંધી 1984 થી 1989 સુધી ભારતના નવમા વડાપ્રધાન હતા.

વલ્લભભાઈ પટેલ
પટેલ, ભારતના લોખંડી પુરુષ તરીકે ઓળખાય છે, તે સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અને ભારતના પ્રથમ નાયબ વડા પ્રધાન (1947-50) હતા. આઝાદી પછી, 'સરદાર' પટેલે ભારતીય સંઘમાં 555 રજવાડાઓના વિઘટન માટે વી.પી. મેનન સાથે કામ કર્યું હતું.

મોરારજી દેસાઈ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા દેસાઈ ભારતના છઠ્ઠા વડા પ્રધાન (1977-79) હતા. તે એકમાત્ર ભારતીય નાગરિક છે જેને નિશાન-એ-પાકિસ્તાનથી સન્માનિત કરવામાં આવે છે, જે પાકિસ્તાન સરકાર દ્વારા આપવામાં આવતો સર્વોચ્ચ નાગરિક પુરસ્કાર છે.

1992

અબુલ કલામ આઝાદ
મૌલાના આઝાદ, સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, સ્વતંત્ર ભારતના પ્રથમ શિક્ષણ મંત્રી હતા. 11 નવેમ્બરે તેમની જન્મજયંતિ ભારતમાં રાષ્ટ્રીય શિક્ષણ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે.

જે. આર. ડી. ટાટા
ઉદ્યોગપતિ, પરોપકારી અને ઉડ્ડયન અગ્રણી, જહાંગીર રતનજી દાદાભાઈ ટાટાએ ભારતની પ્રથમ એરલાઇન, એર ઇન્ડિયાની સ્થાપના કરી હતી. તેઓ ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ ફંડામેન્ટલ રિસર્ચ, ટાટા મેમોરિયલ હોસ્પિટલ, ટાટા ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ સોશિયલ સાયન્સ, ટાટા મોટર્સ, TCS, નેશનલ ઇન્સ્ટિટ્યૂટ ઑફ એડવાન્સ્ડ સ્ટડીઝ અને નેશનલ સેન્ટર ફોર પર્ફોર્મિંગ આર્ટ સહિતની વિવિધ સંસ્થાઓના સ્થાપક છે.

સત્યજીત રે
ફિલ્મ નિર્માતા સત્યજિત રે, જેમણે પાથેર પાંચાલી (1955) સાથે દિગ્દર્શક તરીકેની શરૂઆત કરી હતી, તેમને ભારતીય સિનેમાને વૈશ્વિક ઓળખ અપાવવાનો શ્રેય આપવામાં આવે છે. 1984 માં, તેમને સિનેમામાં ભારતના સર્વોચ્ચ પુરસ્કાર દાદાસાહેબ ફાળકે એવોર્ડથી પણ નવાજવામાં આવ્યા હતા.

1997

ગુલઝારીલાલ નંદા
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા નંદા બે વખત (1964, 1966) ભારતના વચગાળાના વડા પ્રધાન અને બે વાર આયોજન પંચના ઉપાધ્યક્ષ હતા.

અરુણા આસિફ અલી
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અલી 1942માં ભારત છોડો ચળવળ દરમિયાન બોમ્બેમાં ભારતીય ધ્વજ ફરકાવવા માટે જાણીતા છે. આઝાદી પછી, અલી 1958માં દિલ્હીના પ્રથમ મેયર તરીકે ચૂંટાયા હતા.

એ પી જે અબ્દુલ કલામ
મિસાઈલ મેન તરીકે પ્રખ્યાત અવુલ પાકીર જૈનુલાબ્દીન અબ્દુલ કલામ જેઓ  એરોસ્પેસ અને સંરક્ષણ વૈજ્ઞાનિક અને ભારતના 11મા રાષ્ટ્રપતિ (2002 થી 2007 સુધી) હતા.

એમ. એસ. સુબ્બુલક્ષ્મી
કર્ણાટકના શાસ્ત્રીય ગાયિકા સુબ્બુલક્ષ્મી, જેને 'ગીતોની રાણી' તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે, તે રેમન મેગ્સેસે એવોર્ડ મેળવનાર પ્રથમ ભારતીય સંગીતકાર હતા.

ચિદમ્બરમ સુબ્રમણ્યમ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા અને ભારતના ભૂતપૂર્વ કૃષિ પ્રધાન (1964-66), સુબ્રમણ્યમ ભારતમાં હરિયાળી ક્રાંતિમાં તેમના યોગદાન માટે જાણીતા છે.

1999

જય પ્રકાશ નારાયણ
સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, સમાજ સુધારક, અને સામાન્ય રીતે 'લોક હીરો' તરીકે ઓળખાતા, નારાયણ 'સંપૂર્ણ ક્રાંતિ આંદોલન' અથવા 'જેપી ચળવળ' માટે જાણીતા છે.

અમર્ત્ય સેન
આર્થિક વિજ્ઞાનમાં નોબેલ મેમોરિયલ પુરસ્કાર (1998) વિજેતા, સેને સામાજિક પસંદગી સિદ્ધાંત, નીતિશાસ્ત્ર અને રાજકીય ફિલસૂફી, કલ્યાણ અર્થશાસ્ત્ર, નિર્ણય સિદ્ધાંત, વિકાસ અર્થશાસ્ત્ર, જાહેર આરોગ્ય અને જાતિ અભ્યાસ સહિતના વિષયોની વિશાળ શ્રેણી પર સંશોધન કર્યું છે.

ગોપીનાથ બોરદોલોઈ
બોરદોલોઈ, એક સ્વતંત્રતા કાર્યકર્તા, આસામના પ્રથમ મુખ્યમંત્રી (1946-50) હતા. આસામને ભારત સાથે અખંડ રાખવામાં તત્કાલિન ગૃહમંત્રી વલ્લભભાઈ પટેલ સાથેના તેમના પ્રયાસો અને સહકારની વ્યાપકપણે પ્રશંસા કરવામાં આવી હતી.

રવિશંકર
ચાર ગ્રેમી પુરસ્કારોના વિજેતા સિતારવાદક શંકર,  અને ઘણીવાર 'હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય સંગીતના વિશ્વના સૌથી પ્રસિદ્ધ પ્રતિપાદક' ગણાય છે, તે યેહુદી મેનુહિન અને જ્યોર્જ હેરિસન સહિતના પશ્ચિમી સંગીતકારો સાથેના તેમના સહયોગી કાર્ય માટે જાણીતા છે.

2001

લતા મંગેશકર
'ભારતની કોકિલા' તરીકે ઓળખાતી, પ્લેબેક સિંગર લતા મંગેશકરે 36 થી વધુ ભાષાઓમાં ગીતો ગાયા છે. 1989 માં મંગેશકરને સિનેમામાં ભારતનો સર્વોચ્ચ એવોર્ડ દાદાસાહેબ ફાળકે એવોર્ડ એનાયત કરવામાં આવ્યો હતો.

બિસ્મિલ્લા ખાન
એક હિન્દુસ્તાની ક્લાસિકલ શહનાઈ ઉસ્તાદ, આઠ દાયકાથી વધુ સમય સુધી વાદ્યયંત્ર વગાડ્યું અને તેમને વાદ્યયંત્ર ભારતીય સંગીતના કેન્દ્રમાં લાવવાનો શ્રેય આપવામાં આવે છે.

2009

ભીમસેન જોષી
ભીમસેનજોશી, એક હિન્દુસ્તાની શાસ્ત્રીય ગાયક, જેઓ કિરાના ઘરાના નામની એક ભારતીય સંગીત શાળાના શિષ્ય હતા. તેઓ 'લય અને ,ટીક નોટ્સ પર નિપુણતા' સાથે ગાયનની ખયાલ શૈલી માટે વ્યાપકપણે જાણીતા છે.

2014

સી.એન. આર. રાવ
રાવ, એક રસાયણશાસ્ત્રી અને પ્રોફેસર કે જેમણે પરડ્યુ, IIT બોમ્બે, ઓક્સફોર્ડ સહિત 63 યુનિવર્સિટીઓમાંથી માનદ ડોક્ટરેટની પદવી પ્રાપ્ત કરી છે, તેમણે સોલિડ ટેસ્ટ એન્ડ મટીરિયલ કેમેન્ટ્રી, સ્પેક્ટ્રોસ્કોપી અને મોલેક્યુલર સ્ટ્રક્ચરના ક્ષેત્રોમાં અગ્રણી રીતે કામ કર્યું છે. તેમણે લગભગ 1600 સંશોધન પત્રો અને 48 પુસ્તકો લખ્યા છે.

સચિન તેંડુલકર
સચિનને ​​ક્રિકેટનો ભગવાન કહેવામાં આવે છે. તેણે બે દાયકાથી વધુની કારકિર્દીમાં 664 આંતરરાષ્ટ્રીય ક્રિકેટ મેચ રમી હતી. સચીન એક સો આંતરરાષ્ટ્રીય સદી ફટકારનાર એકમાત્ર ખેલાડી હોવા સહિત ઘણા ક્રિકેટ રેકોર્ડ્સ ધરાવે છે

2015

મદન મોહન માલવીય
વિદ્વાન અને શૈક્ષણિક સુધારક માલવિયા અખિલ ભારતીય હિંદુ મહાસભા (1906) અને બનારસ હિંદુ યુનિવર્સિટીના સ્થાપક છે અને 1919 થી 1938 સુધી યુનિવર્સિટીના વાઇસ ચાન્સેલર હતા. તેઓ ચાર વખત ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસના અધ્યક્ષ રહી ચૂક્યા છે.

અટલ બિહારી વાજપેયી
ચાર દાયકાથી વધુ સમયથી સાંસદ, વાજપેયી નવ વખત લોકસભામાં, બે વખત રાજ્યસભામાં ચૂંટાયા હતા અને ત્રણ વખત ભારતના વડા પ્રધાન (1996, 1998, 1999-2004) અને 1977-79 દરમિયાન વિદેશ પ્રધાન હતા. 1994માં તેમને 'શ્રેષ્ઠ સંસદસભ્ય'નો એવોર્ડ મળ્યો હતો.

2019

પ્રણવ મુખર્જી
તેઓ એક ભારતીય રાજકારણી છે જેમણે 2012 થી 2017 સુધી ભારતના 13મા રાષ્ટ્રપતિ તરીકે સેવા આપી હતી. તેઓ ભારતીય રાષ્ટ્રીય કોંગ્રેસમાં વરિષ્ઠ નેતા રહી ચુક્યા છે અને ભારત સરકારમાં અનેક મંત્રી પદ સંભાળ્યા છે. રાષ્ટ્રપતિ તરીકે ચૂંટાયા પહેલા તેઓ 2009 થી 2012 સુધી કેન્દ્રીય નાણા મંત્રી હતા.

નાનાજી દેશમુખ
તેઓ ભારતના સામાજિક કાર્યકર હતા. તેમણે શિક્ષણ, આરોગ્ય અને ગ્રામીણ સ્વનિર્ભરતાના ક્ષેત્રોમાં કામ કર્યું. તેઓ આરએસએસના સભ્ય, ભારતીય જનસંઘના નેતા અને રાજ્યસભાના સભ્ય પણ હતા. તેમને 1999માં પદ્મ વિભૂષણથી નવાજવામાં આવ્યા હતા. ભારતના પ્રથમ સરસ્વતી શિશુ મંદિરની સ્થાપના તેમના દ્વારા 1950 માં ગોરખપુરમાં કરવામાં આવી હતી.

ભૂપેન હજારિકા
તેઓ આસામના ભારતીય પ્લેબેક ગાયક, ગીતકાર, સંગીતકાર, ગાયક, કવિ અને ફિલ્મ નિર્માતા હતા, જે સુધાકાંત તરીકે વ્યાપકપણે જાણીતા હતા. તેમને 1975માં રાષ્ટ્રીય ફિલ્મ પુરસ્કાર, સંગીત નાટક અકાદમી પુરસ્કાર (1987), પદ્મશ્રી (1977), પદ્મ ભૂષણ (2001) અને દાદાસાહેબ ફાળકે પુરસ્કાર (1992)થી પણ સન્માનિત કરવામાં આવ્યા છે.

2024

કર્પુરી ઠાકુર
કર્પૂરી ઠાકુરને બિહારના 11મા મુખ્ય પ્રધાન, બે ટર્મ (1970-1971 અને 1977-1979) માટે સેવા આપી હતી.

લાલ કૃષ્ણ અડવાણી
લાલ કૃષ્ણ અડવાણી 2002થી 2004 સુધી ભારતના નાયબ વડા પ્રધાન હતા. તેમણે  રામજન્મભૂમિ આંદોલનમાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી. અડવાણી સંસદના નીચલા ગૃહમાં વિપક્ષના સૌથી લાંબા સમય સુધી સેવા આપનાર નેતા છે.

પી.વી. નરસિમ્હા રાવ
પીવી નરસિમ્હા રાવે, ભારતના 9મા વડાપ્રધાન તરીકે (1991-1996), ભારતીય અર્થતંત્રને ઉદાર બનાવીને મહત્વપૂર્ણ આર્થિક સુધારાઓ શરૂ કર્યા હતા.

ચૌધરી ચરણ સિંહ
ચરણ સિંહ, ભારતના 5મા વડાપ્રધાન (1979-1980) ખેડૂતોના અધિકારોના સમર્થક હતા. એક અગ્રણી રાજકીય વ્યક્તિ તરીકે, તેમણે કૃષિ સુધારા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યું અને ખેડૂત સમુદાયની ચિંતાઓને દૂર કરવા માટે નીતિઓ લાગુ કરી છે.

MS સ્વામીનાથન
MS સ્વામીનાથનને 'ભારતમાં હરિત ક્રાંતિના પિતા' તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. ભારતીય કૃષિ સંશોધન પરિષદના મહાનિર્દેશક તરીકે સેવા આપતા, તેમણે ભારતીય કૃષિમાં ક્રાંતિ લાવવામાં મહત્વની ભૂમિકા ભજવી હતી.