વિશ્વ હેપેટાઈટિસ દિવસ: જાણો કેટલા પ્રકારની હોય છે લિવરની આ બીમારી?

દર વર્ષે 28 જુલાઇને વિશ્વ હેપેટાઇટિસ દિવસ તરીકે ઉજવવામાં આવે છે. જેનો ઉદ્દેશ્‍ય આના વિશે જાગૃતિ ફેલાવવાનો છે. સૌથી પહેલા લીવરને અસર કરનારો આ રોગ ફેલાવાનું મોટું કારણ દેશમાં અસુરક્ષિત ઇન્‍જેકશન પ્રક્રિયા છે. ડબ્‍લ્‍યૂએચઓ અનુસાર આંતરરાષ્‍ટ્રીય કક્ષાએ દર વર્ષે અસુરક્ષિત ઇન્‍જેકશનને લીધે હેપેટાઇટિસ બી વાયરસના ૩૩% નવા કેસ સામે આવે છે. જ્‍યારે 42 % કેસ હેપેટાઇટિસ સીના દાખલ થાય છે. હેપેટાઇટિસ ને સરળ ભાષામાં કહીએ તો આ લીવરમાં થતો સોજો છે. જેનુ મુખ્ય કારણ વાયરસનુ સંક્રમણ છે. 

જે સામાન્ય રીતે દૂષિત ખોરાક ખાવાથી અથવા પાણી પીવાથી, સંક્રમિત વસ્તુઓનો ઉપયોગ કરવાથી ફેલાય છે. આ કારણોસર, હિપેટાઇટિસના 5 વાયરસ એ, બી, સીડી અને ઇ છે. આમાં, ટાઈપ-બી અને સી જીવલેણ સ્વરૂપ લઈને લિવર સિરોસિસ અને કેન્સરને જન્મ આપે છે. જો પ્રારંભિક સારવાર પ્રાપ્ત કરવામાં નહીં આવે, તો સ્થિતિ ગંભીર બને છે અને લીવરને સંપૂર્ણપણે નુકસાન થઈ શકે છે.

નારાયણા મલ્ટિસ્પેશ્યાલિટી હોસ્પિટલ અમદાવાદના એમડી મેડિસિન અને  ડીએનબી ગેસ્ટ્રોઈન્ટ્રોલોજી ડો. પિનાકીન પટેલ્ર જણાવ્યું હતું કે "એવો અંદાજ છે કે ભારતમાં સામાન્ય વસ્તીના 16-32 ટકા (લગભગ 120 મિલિયન) નોન-આલ્કોહોલિક ફેટી લિવર ડિસીઝ (NAFLD) ધરાવે છે અને તેમાંથી લગભગ 31 ટકા NASH નું નિદાન કરે છે. ફેટી લિવર ડિસીઝ (NAFLD/NASH) ના સૌથી સામાન્ય કારણો ડાયાબિટીસ, હાઈપોથાઈરોઈડ અને હાઈપરલિપિડેમિયા છે. તેમણે ક્રોનિક હેપેટાઇટિસની ગૂંચવણોમાં પેટમાં પાણી, લોહીની ઉલટી, હેપેટિક કોમા, લીવર કેન્સર, લીવર ફેલ થવાને કારણે કમળો વગેરેનો વધુ ઉલ્લેખ કર્યો હતો. વધુમાં ડો. દાસે જણાવ્યું હતું કે ક્રોનિક હેપેટાઇટિસ સામેની શ્રેષ્ઠ વ્યૂહરચના એ છે કે "શેતાનને નીપજવું. કળી" નિવારણ દ્વારા. “હેપેટાઇટિસ બીને ફક્ત રસીકરણ (3 ડોઝ) દ્વારા અટકાવી શકાય છે. હાલમાં હેપેટાઇટિસ બી રસીકરણ એ સરકાર દ્વારા સાર્વત્રિક બાળ રસીકરણ કાર્યક્રમનો એક ભાગ છે."

“ક્રોનિક હેપેટાઇટિસના સૌથી સામાન્ય કારણો વાયરલ હેપેટાઇટિસ છે - હેપેટાઇટિસ બી અને હેપેટાઇટિસ સી, આલ્કોહોલિક હેપેટાઇટિસ અને ફેટી લીવર જેને નોન-આલ્કોહોલિક સ્ટીટોહેપેટાઇટિસ (NASH) તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. ભારતમાં વાઇરલ હેપેટાઇટિસ એ એક મોટી સ્વાસ્થ્ય સમસ્યા છે કારણ કે આશરે 40 મિલિયન હિપેટાઇટિસ B અને 6-12 મિલિયન હેપેટાઇટિસ સીથી સંક્રમિત છે,નારાયણા મલ્ટિસ્પેશ્યાલિટી હોસ્પિટલ અમદાવાદ ના ડીએનબી ગેસ્ટ્રોઈન્ટ્રોલોજી ડો. પિનાકીન પટેલે જણાવ્યું હતું."

કેટલા પ્રકારની હોય છે લિવરની આ બીમારી ?

હેપેટાઇટિસ - એ: આ વાયરસ શરીરમાં દૂષિત ખોરાક અને પાણી દ્વારા ફેલાય છે. આવા કિસ્સાઓમાં, લિવરમાં સોજો આવે છે, ભૂખ ઓછી લાગે છે, તાવ આવે છે, ઉલટી થાય છે અને સાંધાનો દુખાવો થાય છે.

હેપેટાઇટિસ-બી: આ વાયરસ ચેપગ્રસ્ત લોહી, સોય અથવા અસુરક્ષિત સેક્સ દ્વારા ફેલાય છે. લીવર પર અસર થવાને કારણે દર્દીને ઉલટી, થાક, પેટનો દુ:ખાવો, પીળી ત્વચા રંગ જેવી સમસ્યાઓ થાય છે. તે યકૃતનો સૌથી લાંબી બિમારી છે જે યકૃત સિરોસિસ અને કેન્સરનું સ્વરૂપ લે છે. જો સગર્ભા સ્ત્રીને ચેપ લાગે છે, તો બાળક પણ તેનાથી પીડિત થઈ શકે છે. આ વર્ષની થીમ તેને રોકવા પર પણ ધ્યાન કેન્દ્રિત કર્યુ છે.

હેપેટાઇટિસ-સી: આ વાયરસ હેપેટાઇટિસ-એ અને બી કરતા વધુ જોખમી છે. તે શરીર પર ટૈટૂ લગાડવાથી, દૂષિત લોહી ચઢાવવાથી, ચેપગ્રસ્ત સોયનો ઉપયોગ કરવાથી અથવા બીજાની શેવિંગ કીટનો ઉપયોગ કરવાથી ફેલાય છે. તેના લક્ષણો ગંભીર સ્થિતિમાં થોડા સમય પછી જ દેખાય છે.