औरंगजेबाने मंदिर तोडून मशीद बांधली, पण नाव संस्कृतच राहिले; जाणून घ्या काय सांगतो इतिहास

मुंबई : पृथ्वीवर कुठेही मशिदीचे नाव संस्कृतमध्ये नाही. मग 'ज्ञानवापी' हे संस्कृत नाव मशीद कसे मानता येईल? हे एक मंदिर आहे आणि त्याची ऐतिहासिक वस्तुस्थिती पुस्तकांमध्ये देखील आहे, जी मुस्लिम आक्रमकांनी स्वतःची कट्टरता आणि शौर्य दाखवण्यासाठी नोंदवली आहे.

1194 पासून, 1669 मध्ये ज्ञानवापी मंदिराचे शेवटी मशिदीत रूपांतर झाले आणि मुस्लीम आक्रमकांचे प्रत्येक प्रयत्न, प्रत्येक आक्रमण आणि प्रत्येक कथित यश इतिहासाच्या पुस्तकात नोंदवले गेले आहे. 'मासिरे आलमगिरी'मध्येही औरंगजेबाचा समकालीन इतिहासकार साकीद मुस्तैक खान याने आंधळेपणाने लिहिले आहे - 'औरंगजेबाने विश्वनाथ मंदिर पाडून मशीद बनवली आणि इस्लामचा विजय झेंडा फडकवला.'

हिंदूंचे प्रसिद्ध देवस्थान काशी हे नेहमीच मुस्लीम आक्रमकांचे लक्ष्य राहिले आहे. 1194 मध्ये मोहम्मद घोरीने मंदिर पाडले होते, परंतु नंतर काशीच्या लोकांनी स्वतःच त्याचा जीर्णोद्धार केला. त्यानंतर 1447 मध्ये जौनपूरचा सुलतान महमूद शाहने मंदिर पाडलं. सुमारे 150 वर्षांनंतर, 1585 मध्ये, राजा तोडरमलने अकबराच्या काळात ते पुन्हा बांधले.

1632 मध्ये शाहजहानने मंदिर नष्ट करण्यासाठी सैन्य पाठवले, परंतु हिंदूंच्या विरोधामुळे ते अयशस्वी झाले. त्याच्या सैन्याने काशीतील इतर ६३ मंदिरे नक्कीच नष्ट केली. औरंगजेबाने आपला सुभेदार अबुल हसन याला ८-९ एप्रिल १६६९ रोजी काशीचे मंदिर नष्ट करण्यासाठी पाठवले. सप्टेंबर १६६९ रोजी अबुल हसनने औरंगजेबाला लिहिले - 'मंदिर पाडून त्यावर मशीद बांधली आहे.'
काशीचेही नाव औरंगाबाद झाले.

औरंगजेबानेही काशीचे नाव बदलून औरंगाबाद केले. तथाकथित ज्ञानवापी मशीद ही त्यांच्या काळातील निर्मिती आहे. घाईघाईत मंदिर तोडण्यासाठी त्याचा घुमट मशिदीच्या घुमटासारखा करण्यात आला. नंदी तिथेच राहिला. शिवाचे अर्घ आणि शिवलिंग देखील आक्रमणकर्ते तोडू शकले नाहीत. 1752 मध्ये, मराठा सरदार दत्ता जी सिंधिया आणि मल्हार राव होळकर यांनी मंदिर मुक्त करण्याचा प्रयत्न केला, परंतु तोडगा निघाला नाही. 1835 मध्ये महाराजा रणजित सिंह यांनी प्रयत्न केला तेव्हा त्यांच्या लढ्याला दंगलीचे नाव देण्यात आले.

मशीद आहे, तर भिंतींवर देवदेवतांची चित्रे का?

याशिवाय आणखी दोन गोष्टी प्रस्थापित आहेत, जसे की- पहिली, नंदी महाराजांचे तोंड कोणत्याही शिवलिंगाच्या दिशेने असते. दुसरे म्हणजे, मंदिराच्या भिंतींवर देवदेवतांच्या चिन्हे आहेत आणि मशिदींवर चित्रे काढण्याची परवानगी नाही. आता ही तथाकथित ज्ञानवापी मशीद जिथे आहे त्याच बाजूला नंदी महाराजांचा चेहरा आहे. या कथित मशिदीवर शृंगार गौरी, हनुमानजीसह सर्व देवी-देवतांची चित्रे आहेत. त्याच्या तळघरात अजूनही अनेक शिवलिंगे आहेत, जी ते तोडू शकली नाहीत. पेंटद्वारे बरेच अवशेष मिटवले गेले, परंतु ते बाहेर येऊ शकतात.

कुराणात स्पष्टपणे लिहिले आहे की, वादग्रस्त जागेवर किंवा जेथे मूर्तीपूजा आहे तेथे नमाज अदा करू नये; मात्र हिंदूंचे पवित्र स्थान बळकावण्यासाठी मुस्लीम नमाज अदा करून त्यांच्याच धर्माचा अपमान करत आहेत.

विश्वनाथ मंदिराच्या पश्चिमेला शृंगार मंडप आहे... तो रचनेच्या पश्चिमेला आहे.
देवस्य दक्षिणेकडे धावले आणि नंतर वापी शुभोदका. (काशी खंड 97, 120)
म्हणजे वापीच्या उत्तर दिशेला विश्वेश्वर विराजमान आहेत.
वर्तमान तथ्य- भूगोलानुसार याच ठिकाणी मशीद आहे.
काशी विश्वनाथ मंदिराच्या पूर्वेला ज्ञानमंडप, पश्चिमेला शृंगार मंडप, उत्तरेस ऐश्वर्या मंडप आणि दक्षिणेस मुक्ती मंडप. (शिव रहस्य)
वर्तमान वस्तुस्थिती- श्रृंगार मंडपाजवळ एक शृंगार गौरी होती, जी आजही वास्तूच्या पश्चिमेकडील प्रवेशद्वारावर दिसते.

प्रसादो स्पि सुरत्नाधियो लिंगकरो विराजते ।
तन्मुलमगर्भः न केनापि च दृश्य ।।
प्रसाददिव्यरत्नानि रात्रौ दीप इवांबिके ।
तिष्ठन्त्यत्यन्त्रम्यानि नेत्रोत्सवाकाराणि च ।
सहस्रं रत्नश्रृंगाणां राजते तत्र सदा ।
लिंगकारणी शृंगाणी शुद्धान्य प्रतिमामणी च ।
(शिवरहस्य, सातवा भाग, सातवा अध्याय 5, 7, 9)

म्हणजे हे मंदिर रत्नांनी भरलेले आणि लिंगकारात होते. या मंदिराचा उगम आणि शिखर खूप उंच असल्याने लगेच दिसत नव्हते. त्यात दैवी रत्ने ठेवली होती, जी रात्री उजळत असत. हजारो रत्नांची लिंगाच्या आकाराची शिखरे दिसत होती. सध्या मूळ रचना आणि या आकृतीचे वर्णन यांच्यात स्पष्ट जुळत आहे. धर्मशास्त्रात असे लिहिले आहे की, औरंगजेबाच्या समकालीनानेही या पुस्तकात लिहिले आहे की, औरंगजेबाच्या मृत्यूनंतर १७०७ मध्ये मुस्ताईक खानचा 'मासिरे आलमगिरी' आला, त्यात असे लिहिले आहे - आदि विश्वेश्वराचे मंदिर पाडण्यात आले. औरंगजेबाचा आदेश.. याशिवाय बनारस गॅझेटियरमध्ये मंदिर तोडून मशीद बांधण्याचे लिहिले आहे. हे सर्व इतिहासाच्या पानात नोंदवले गेले आहे.