Indian Currency: 'मी धारकाला रुपये देण्याचे वचन देतो', असे प्रत्येक नोटेवर का लिहिलेले असते?

मुंबई : Indian Currency: कोणत्याही गोष्टीचा व्यवहार करताना पैशात होतो. अनेकवेळा बाजारात खरेदी करण्यासाठी जाता त्यावेळी तुम्ही त्याबदल्यात रुपयांची नोट पुढे सरकावता. पण तुम्हाला या नोटेवर असं काही लिहिलेलं आहे हे माहित नसते. रुपये काही कागदाच्या नोटा आहेत. जर तुम्ही कधी लक्षात घेतले असेल तर तुम्हाला कळेल की प्रत्येक नोटवर एक वाक्य लिहिलेले आहे. हे वाक्य आहे- 'मी धारकाला... रुपये देण्याचे वचन देतो'. हे वाक्य 10 रुपयांपासून 2000 रुपयांपर्यंतच्या नोटांवर लिहिलेले आहे. पण याचा अर्थ काय, असा तुम्ही कधी विचार केला आहे का? हे लिहिले नाही तर? याचे कारण जाणून घ्या...

नोटेवर असे का लिहिलेले असते "मी धारकाकडे..."

भारतातील सर्व नोटा बनवण्याची आणि वितरित करण्याची जबाबदारी भारतीय रिझर्व्ह बँकेची (RBI) आहे. धारकाला विश्वास देण्यासाठी रिझर्व्ह बँक हे वचन नोटवर लिहिते. याचा अर्थ तुमच्याकडे जी नोट आहे, त्याच मूल्याचे सोने आरबीआयकडे राखीव आहे. म्हणजेच 100 किंवा 200 रुपयांच्या नोटेसाठी धारकावर 100 किंवा 200 रुपयांचे दायित्व असल्याची हमी आहे.

एक रुपयाच्या नोटेवर गव्हर्नरची सही का नसते?

यासोबतच तुम्हाला हे माहित आहे की, एक रुपयाच्या नोटेवर RBI गव्हर्नरची सही का नसते? भारतात 1 रुपयांपासून 2000 रुपयांपर्यंतच्या नोटा चलनात आहेत. या सर्व नोटांच्या मूल्यासाठी आरबीआय गव्हर्नर जबाबदार आहेत. एक रुपयाची नोट वगळता इतर सर्व नोटांवर RBI गव्हर्नरची सही असते. त्याचवेळी, एक रुपयाच्या नोटेवर भारताच्या वित्त सचिवांची स्वाक्षरी असते.

तिरक्या रेषा नोट्सवर का असतात...

तुमच्या लक्षात आले असेल की 100, 200, 500 आणि 2000 रुपयांच्या नोटांच्या बाजूला तिरक्या रेषा आहेत. याला 'ब्लीड मार्क्स' म्हणतात. या रक्तस्रावाच्या खुणा खास दृष्टिहीनांसाठी बनवल्या जातात. नोटेवरील या ओळींना स्पर्श करुन ते किती रुपयांची नोट आहे हे सांगू शकतात. त्यामुळेच 100, 200, 500 आणि 2000 च्या नोटांवर वेगवेगळ्या रेषा रेखाटण्यात आल्या आहेत.