Chanakya Niti : मुलांना शिस्त लावायची असेल तर त्यांच्याशी वयानुसार वागावे, चाणक्य नीति काय सांगते?

आचार्य चाणक्य सांगतात की, सद्गुणी व्यक्तिमत्व घडवण्यासाठी शिक्षणासोबतच चांगले संस्कार असणे अत्यंत आवश्यक आहे. मूल्यांशिवाय शिक्षणाला महत्त्व नाही. लहानपणापासूनच मुलावर चांगले संस्कार होतात. मुलांवर चांगले संस्कार करण्यात पालकांची भूमिका सर्वात महत्वाची असते. त्यामुळे मुलांशी कोणत्याही प्रकारे वागताना पालकांनी विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे. चाणक्य नीतीमध्ये मुलांशी संबंधित महत्त्वाच्या गोष्टी सामायिक केल्या आहेत. या गोष्टी लक्षात ठेवल्या तर मुलांना योग्य पद्धतीने समजावून सांगता येईल आणि त्यांना चांगले धडे देता येतील. 

पांच वर्ष लौं लालिये, दस लौं ताड़न देइ,
सुतहीं सोलह बरस में, मित्र सरसि गनि लेइ

चाणक्य नीतीमधील या दोह्याद्वारे पालकांनी आपल्या मुलाशी कोणत्या वयात कसे वागले पाहिजे हे स्पष्ट केले आहे. पाच वर्षापर्यंत मुलाचे खूप लाड करावेत, कारण या वयात मूल निष्पाप असते, असे या दोह्यात म्हटले आहे. त्याला योग्य-अयोग्य याचे भान नसते. या वयात केलेल्या चुका जाणूनबुजून होत नाहीत.

जेव्हा मूल पाच वर्षांचे असते

चाणक्य नीती म्हणते की जेव्हा मूल पाच वर्षांचे होते, तेव्हा त्याला चूक केल्याबद्दल फटकारले जाऊ शकते कारण तेव्हापासून त्याला गोष्टी समजू लागतात, म्हणून आवश्यक असल्यास मुलाची काळजी घेण्याबरोबरच त्याला फटकारले पाहिजे.

10 ते 15 वर्षांपर्यंतच्या बालकांशी व्यवहार 

चाणक्य नीती सांगतात की, जेव्हा मूल 10 ते 15 वर्षांचे असते तेव्हा त्याच्यासोबत काही कडकपणा केला जाऊ शकतो कारण या वयात मुले हट्टी होऊ लागतात. लहान मूल चुकीचे वागले आणि हट्टी असेल तर त्याला थोडे कठोरपणे वागवले जाऊ शकते, परंतु पालकांनी मुलांशी वागताना आपली भाषा अतिशय सन्माननीय आणि संयमी ठेवावी.

वयाच्या 16 व्या वर्षी मुलाशी कसे वागावे

चाणक्य नीती सांगतात की मूल 16 वर्षांचे झाल्यावर त्याला मारणे किंवा शिव्या देण्याऐवजी त्याला मित्रासारखे वागवले पाहिजे कारण या वयात मुलामध्ये अनेक बदल घडू लागतात. हे वय खूप नाजूक आहे. या वयात मुलाला मित्राप्रमाणे समजावून सांगून त्याच्या चुकीची जाणीव करून दिली पाहिजे.