ऑडिट मतदारसंघाचं : शिरूर

www.24taas.com, झी मीडिया, शिरूर
हिंदवी स्वराज्याचं तोरण उभारणा-या छत्रपती  शिवरायांची जन्मभूमी असलेला शिरूर हा मतदारसंघ... केवळ ऐतिहासिकच नव्हे तर विविध धार्मिक, सांस्कृतिक, सामाजिक वैशिष्ट्यांची पार्श्वभूमी या मतदार संघाला लाभलेली आहे. म्हणूनच इथलं राजकारणही काहीसं  निराळं आहे. करून घेऊया ओळख शिरूर मतदारसंघाची… 
छत्रपती शिवरायांच्या जन्मापेक्षा मोठी ऐतिहासिक घटना महाराष्ट्राच्या इतिहासात असूच शकत नाही. जुन्नरच्या शिवेवर असलेल्या याच शिवनेरी किल्ल्यावर महाराजांचा जन्म झाला. त्यापुढचा इतिहास सर्वांनाच ठाऊक आहे… केवळ शिवनेरी नव्हे, तर जीवधन, चावंड, हडसर यांसह एकूण ८ किल्ले या परिसरात आहेत, जे मराठ्यांच्या शौर्यशाली इतिहासाची साक्ष देतात. याच परिसरात नाणेघाट आहे… देशावरच्या दळणवळणाचा आणि व्यापार उदिमाचा हा तत्कालीन मार्ग… पेशव्यांच्या इतिहासाचीदेखील किनार या मतदारसंघाला आहे. चासचे चासकर हे पेशव्यांचे सासर, तर शिरूर जवळील आलेगाव पागा म्हणजे पेशव्यांच्या घोड्यांची पागा… स्वातंत्र्य लढ्याच्या इतिहासाबद्दल बोलायचं झालं तर सशस्त्र क्रांतीच्या माध्यमातून बलिदान पत्करलेले शिवराम हरी राजगुरु याच मतदारसंघातील खेडचे. इतिहासाच असा समृद्ध वारसा या मतदारसंघाला लाभलाय. 
             शिरूर मतदार संघाला धार्मिक तसेच पर्यटनदृष्ट्या मोठं  महत्व आहे. बारा ज्योतिर्लिंगांपैकी एक असेलेलं  भीमाशंकर, तसेच अष्टविनायकातील लेण्याद्री, ओझर आणि रांजणगाव ही तीर्थक्षेत्र शिरूरमधेच येतात. ज्ञानोबांची आळंदी आणि तुकोबांचं  देहू याच मतदारसंघात आहेत.  या सगळ्याच्या जोडीला निसर्गाचं भरभरून वरदान लाभलंय. माणिकडोहचं बिबट्या निवारा केंद्र, मळगंगेतील रांजनखळगी. इतकच नाही तर तमाशा पंढरी  म्हणून प्रसिद्ध असलेलं  नारायणगाव हे देखील शिरूरचंच अंग आहे.
 ग्रामीण आणि शहरी जीवन संस्कृतीचा मेळ शिरूर मतदार संघात पाहायला मिळतो. मतदार संघाचा ६० % हिस्सा ग्रामीण मध्ये मोडतो, तर ४० टक्के लोकसंख्या शहरी आहे. मतदारसंघाची रचनाच तशी आहे.
 पुणे शहरातील हडपसर, पिंपरी चिंचवडमधील  भोसरी या मतदारसंघात आहेत.
गेल्या लोकसभा निवडणुकीच्यावेळी या मतदारसंघाची पुनर्रचना झाली. पूर्वीचा खेड आता शिरूर मतदारसंघ बनलाय.
या नव्याने तयार झालेल्या मतदारसंघात पूर्वीच्या खेड  मधील मुळशी, भोर आणि मावळ वगळण्यात आले आहेत. त्याऐवजी पूर्वी बारामतीमध्ये असलेल्या शिरूर, हडपसर, भोसरीचा त्यात समावेश करण्यात आलाय.राजकीय दृष्ट्या विचार केल्यास प्रदीर्घकाळ कॉंग्रेसच्या पाठीशी राहिलेला हा मतदार संघ मागील २ निवडणुकांपासून शिवसेनेच्या ताब्यात आहे.  आश्चर्य म्हणजे पूर्वी शरद पवारांच्या मतदारसंघात असलेले मतदार त्यांचा मतदारसंघ बदलल्यानंतर शिवसेनेला सलग साथ देताहेत. 
आताचा शिरूर म्हणजेच पूर्वीचा खेड मतदारसंघ.  आणीबाणी नंतरच्या काळाचा विचार केल्यास १९७७ पासून १९९९ पर्यंत, केवळ  ८९ चा अपवाद वगळता या मतदारसंघावर कॉंग्रेसचे अधिपत्य होतं.
१९७७ मध्ये कॉंग्रेसच्या अण्णासाहेब मगर काँग्रेसच्या तिकीटावर निवडणून आले तर 1980 मध्ये  प्राध्यापक रामकृष्ण मोरेंनी बाजी मारली.  १९८४ मध्ये प्राध्यापक रामकृष्ण मोरे पुन्हा निवडून आले होते. १९८९ मध्ये मात्र रामकृष्ण मोरेंची हॅटट्रिक  हुकली. जनता दलाच्या किसनराव बाणखेलेंनी त्यांचा पराभव केला. १९९१ मध्ये कॉंग्रेसच्या विदुरा नवलेनी दलाच्या किसान बाणखेलेंचा पराभव करून मतदारसंघ परत मिळवला. १९९६ मध्ये जनता दल सोडून शिवसेनेत गेलेल्या किसन बाणखेलेचा कॉंग्रेसच्या निवृत्ती शेरकरानी पराभव करत पक्षाच्या विजयाची परंपरा कायम ठेवली. १९९८ मध्ये कॉंग्रेसच्या अशोक मोहोळ यांनी शिवसेनेच्या नाना बलकवडे यांचा पराभव केला. १९९९ मध्ये अशोक मोहोळ राष्ट्र्वादीवासी झाले. त्यांनी शिवसेनेच्या किसन बाणखेलेंना हरवले. २००४ मध्ये मात्र या मतदार संघात परिवर्तन घडलं. राष्ट्रवादीतून शिवसेनेत प्रवेश केलेल्या  शिवाजीराव आढळरावांनी राष्टवादीच्या अशोक मोहोळ यांच्यावर निसटता विजय मिळवला. तर २००९ च्या निवडणुकीत राष्ट्रवादीच्या विलास लांडे यांचा पराभव करत शिवाजीराव आढळराव यांनी विजयाची पुनरावृत्ती घडवली. नव्याने निर्माण झालेल्या शिरूर लोकसभा मतदारसंघात त्यांनी लांडेंना धूळ चारून स्वत:चं स्थान आणखीनच बळकट केलं.
शिरूर, हडपसर,भोसरी, खेड - आळंदी, आंबेगाव, जुन्नर या सहा विधानसभा मतदार संघांचा मिळून शिरूर लोकसभा मतदारसंघ बनतो. आजघडीला या ६ पैकी हडपसर वगळता सर्व ठिकाणी राष्ट्रवादी कॉंग्रेसचे आमदार आहेत.
जिल्ह्याची जिल्हा परि