રિઝર્વ બેંકે અચાનક માર્કેટમાંથી હટાવી લીધી 200 રૂપિયાની 317 કરોડની નોટ, આ છે કારણ

Reserve Bank : છેલ્લા છ મહિના 200 રૂપિયાની નોટ માટે સૌથી ભારે રહ્યા છે. આ પીળી નોટો પર સૌથી વધુ લખાણ હતું અને તે સૌથી વધુ ગંદી અને સડેલી હાલતમાં હતી. આ વર્ષે એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બરની વચ્ચે રિઝર્વ બેંકે બજારમાંથી 200 રૂપિયાની 137 કરોડ ગંદી અને ફાટેલી નોટ હટાવી દીધી છે. ગયા વર્ષે એપ્રિલથી માર્ચ વચ્ચે 135 કરોડ નોટ હટાવવાની હતી. આનો અર્થ એ થયો કે ગયા વર્ષે જેટલી નોટ બગડી હતી તેના કરતાં આ વર્ષે છ મહિનામાં 20 મિલિયન વધુ નોટ નકામી બની ગઈ છે. જો કે કુલ સંખ્યા પર નજર કરીએ તો સૌથી વધુ સડેલી નોટ રૂ.500ની મળી આવી હતી. આરબીઆઈના અર્ધવાર્ષિક અહેવાલમાં આ વાત સામે આવી છે.

બજારમાં ફરતી નોટ જ્યારે સડી જાય કે ફાટી જાય ત્યારે રિઝર્વ બેંક તેને પાછી લઈ લે છે. ઘણી નોટો ફાટી જવાને કારણે અથવા તેના પર લખાણને કારણે પરત કરવી પડે છે. આ અડધા વર્ષમાં રૂ. 200ની નોટોને સૌથી વધુ નુકસાન શા માટે થયું તેનું ચોક્કસ કારણ બેન્કિંગ નિષ્ણાતો પણ આપી શક્યા નથી. એક રાષ્ટ્રીય બેંકના પ્રાદેશિક મેનેજરે કહ્યું, '2000 રૂપિયાની નોટ પર પ્રતિબંધ મૂક્યા બાદ આ બીજી સૌથી મોટી કરન્સી છે. મહત્તમ વ્યાપને કારણે જ આવું થઈ શકે છે.

500ની નોટોને સૌથી વધુ નુકસાન થયું હતું 
આરબીઆઈના રિપોર્ટ અનુસાર, આ અડધા વર્ષમાં સૌથી વધુ બગડેલી નોટ માત્ર રૂ. 500ની હતી. ગયા વર્ષની સરખામણીમાં તેમના બગાડનું પ્રમાણ થોડું વધ્યું અને સામાન્ય રહ્યું. રૂ. 200ની નોટની જેમ તેમના વિઘટનની ઝડપમાં કોઈ અસાધારણતા જોવા મળી નથી. 2023-24ના 12 મહિનામાં 500 રૂપિયાની 633 કરોડ નોટ દૂર કરવામાં આવી છે. આ વર્ષે એપ્રિલથી સપ્ટેમ્બર સુધીમાં 459 કરોડ નોટ ચલણમાંથી દૂર કરવામાં આવી હતી. આ અંદાજે 50 ટકા વધુ છે. 200 રૂપિયાની નોટમાં સડી જવાની ટકાવારી 110 સુધી જોવા મળી છે.

કેટલી નોટ સડેલી હોવાને કારણે કાઢી નાખવામાં આવી

• આ વર્ષે છ મહિના છેલ્લા સંપૂર્ણ વર્ષ
• 05 રૂપિયા 2.15 કરોડ 3.70 કરોડ 
• 10 રૂપિયા 115 કરોડ 234 કરોડ
• 20 રૂપિયા 85.68 કરોડ 139 કરોડ 
• રૂ. 50 108 કરોડ 190 કરોડ 
• રૂ. 100 રૂ. 321 કરોડ 602 કરોડ 
• રૂ 200 137 કરોડ 135 કરોડ 
• રૂ. 500 રૂ. 459 કરોડ 633 કરોડ

આ રીતે, રિઝર્વ બેંક દ્વારા લેવામાં આવેલા આ પગલાનો મુખ્ય ઉદ્દેશ્ય બજારમાં નોટોની ગુણવત્તા જાળવી રાખવાનો છે. ખરાબ નોટો પાછી ખેંચવાથી લોકોને વધુ સારી અને સ્વચ્છ નોટોનો ઉપયોગ કરવાની તક મળે છે.