काँग्रेस, भाजपमधील बंडखोर टीएमसीच्या मार्गावर, ममतांची दिल्लीकडे कूच

नवी दिल्ली : बंगालच्या मुख्यमंत्री आणि टीएमसीच्या प्रमुख ममता बॅनर्जी दिल्लीत आल्या आहेत. अनेक विरोधी पक्षांच्या नेत्यांची भेट घेऊन त्या भाजपला घेरण्याची रणनीती आखणार आहेत. मात्र, विशेष म्हणजे काँग्रेस अध्यक्षा सोनिया गांधी यांची भेट त्यांच्या अजेंड्यावर नाही. यादरम्यान दीदींनी भाजप, काँग्रेस आणि जेडीयूच्या तीन नेत्यांचा पक्षात समावेश केला आहे. यामध्ये कीर्ती आझाद, अशोक तन्वर आणि पवन शर्मा यांचा समावेश आहे.

याआधी जुलैमध्ये ममता आल्या होत्या तेव्हा त्यांनी सोनिया गांधींसह सर्व विरोधी पक्षांच्या नेत्यांची भेट घेतली होती. यामध्ये आम आदमी पार्टीचे निमंत्रक आणि दिल्लीचे मुख्यमंत्री अरविंद केजरीवाल यांचा समावेश आहे. मात्र, तेव्हापासून परिस्थिती खूप बदलली आहे. काँग्रेसच्या नेतृत्व क्षमतेवर ममता यांनी उघडपणे प्रश्नचिन्ह उपस्थित केले आहे.

हे अनेक अर्थाने महत्त्वाचे आहे. कारण 2024 च्या लोकसभा निवडणुकीपासून काँग्रेस आणि तृणमूल हे दोन्ही पक्ष विरोधकांना एकत्र करण्याचा प्रयत्न करत आहेत. त्यांच्या स्तरावर त्यांचे प्रयत्न सुरू आहेत. मात्र, विरोधकांचे नेतृत्व कोण करणार हे ठरलेले नाही. राहुल गांधी, ममता बॅनर्जी, अरविंद केजरीवाल की आणखी कोणी? सध्या परिस्थिती अशी आहे की, ममता बॅनर्जी या कुणाच्या छत्राखाली जाण्याऐवजी सर्वांना आपल्या छत्राखाली आणू इच्छित आहेत, हे स्पष्ट दिसत आहे.

बंगालमध्ये भाजपला पराभूत केल्यानंतर ममता बॅनर्जी यांचे मनोबल सातव्या आसमानावर आहे. हेच त्याच्या आक्रमकतेमागचे प्रमुख कारण आहे. त्यांना कोणत्याही परिस्थितीत बंगालपुरते मर्यादित राहायचे नाही. ममता यांना तृणमूल काँग्रेसला राष्ट्रीय पातळीवर घेऊन जायचे आहे. भवानीपूर पोटनिवडणुकीत विक्रमी मतांनी मिळवलेल्या विजयानेही त्यांचा आत्मविश्वास दुणावला आहे. भाजपला सत्तेतून बेदखल करण्यासाठी जी आक्रमकता हवी ती काँग्रेसमध्ये नाही, असे त्यांना वाटते.

अलीकडेच ममता यांनी पक्षाचे मुखपत्र 'जागो बांगला'मध्ये यासंदर्भात एक लेखही लिहिला होता. त्यात त्यांनी भाजपला सत्तेवरून हटवणे काँग्रेसच्या बसची गोष्ट नाही, असे स्पष्टपणे सांगितले होते. हे काम फक्त तृणमूल काँग्रेसच करू शकते. दोन लोकसभा निवडणुकांमध्ये काँग्रेसने लोकांचा विश्वास तोडल्याचेही ते म्हणाल्या होत्या. भाजपविरुद्धच्या लढाईत त्या पूर्णपणे अपयशी ठरल्या आहेत. हे आता सिद्ध झाले आहे. संपूर्ण देशाला आता टीएमसीकडून आशा आहे.

2024 साठी सर्व विरोधी पक्षांनी एकत्र येऊन आघाडी स्थापन करावी अशी ममतांची इच्छा आहे. यामध्ये काँग्रेस, टीएमसी, राष्ट्रवादी काँग्रेस, शिवसेना, सपा, बसपा आणि राजद या सर्व विरोधी पक्षांनी एकत्र यावे. मात्र, जमिनीवर परिस्थिती वेगळी आहे.

नुकतेच शिवसेनेने स्वतःहून हॉलमार्क दिला होता. शिवसेनेचे नेते संजय राऊत यांनी पक्षाचे मुखपत्र सामनामधील आपल्या साप्ताहिक स्तंभात टीएमसी आणि आप सारख्या पक्षांना खेळ खराब करणारे म्हटले होते. विरोधी पक्षनेतृत्वाच्या मुद्द्यावरून गदारोळ होत असताना राऊत यांनी राहुल गांधींना यासाठी एकमेव पर्याय सांगितला होता. सध्या महाराष्ट्रात काँग्रेस आणि राष्ट्रवादी काँग्रेससोबत शिवसेनेचे सरकार आहे. राऊत यांनी सूचित केले होते की जर टीएमसी आणि आप सारखे पक्ष काँग्रेस आघाडीचा भाग बनले नाहीत तर त्याचा भाजपला फायदा होईल. यामुळे संपूर्ण निवडणुकीचे गणित बिघडेल.

पश्चिम बंगालनंतर ममता बॅनर्जी ज्या पद्धतीने त्रिपुरा, गोवा आणि आता दिल्लीत भाजपविरोधात प्रचारात व्यस्त आहेत, त्यावरून ममता यांना राष्ट्रीय पातळीवर भाजपला घेरायचे आहे, असे दिसते. मुख्य विरोधी पक्षाची जागा त्यांना घ्यायची आहे असे म्हणूया.

भाजपचे राष्ट्रीय उपाध्यक्ष दिलीप घोष यांनी टीएमसी सुप्रिमोच्या राष्ट्रीय पातळीवरील सक्रियतेवर प्रतिक्रिया दिली आहे. बंगालमध्ये सरकार चालवणाऱ्या पक्षांना जुनाट आजार असल्याचे त्यांनी म्हटले आहे. राज्यातील जनतेच्या हिताचे काम करण्याऐवजी ते राष्ट्रीय पातळीवर राजकारण करण्याचा प्रयत्न करतात. डाव्या आघाडीचे सरकार असतानाही सीपीएमचे नेते 34 वर्षे दिल्लीत तेच करत होते, आता ममता बॅनर्जी तेच करत आहेत.

'राज्यातील आपले अपयश लपवण्यासाठी ममता बॅनर्जी कधी गोव्यात, कधी त्रिपुराला तर कधी दिल्लीत जाऊन अशी नाटके करतात, असा आरोप त्यांनी केला. ज्यांना राज्य चालवता येत नाही ते देशात काय करू शकतील, याने काही फरक पडणार नाही.'

ममता यांचा दिल्ली दौरा महत्त्वाचा आहे. यावरून पक्षाला राष्ट्रीय स्तरावर नेण्याची त्यांची तयारी दिसून येते. त्यांनी भाजप, काँग्रेस आणि जेडीयूच्या नामांकित चेहऱ्यांचा पक्षात समावेश केला आहे. यामध्ये 1983 क्रिकेट विश्वचषक विजेत्या संघाचे सदस्य कीर्ती आझाद यांचा समावेश आहे.

डिसेंबर 2015 मध्ये कीर्ती आझाद यांनी दिल्ली आणि जिल्हा क्रिकेट असोसिएशनमधील कथित अनियमितता आणि भ्रष्टाचारावरून तत्कालीन केंद्रीय अर्थमंत्री अरुण जेटली यांच्यावर उघडपणे निशाणा साधला होता. त्यामुळे त्यांना भारतीय जनता पक्षातून (भाजप) निलंबित करण्यात आले. 2018 मध्ये त्यांनी काँग्रेसमध्ये प्रवेश केला होता. आझाद बिहारमधील दरभंगा लोकसभा मतदारसंघातून तीन वेळा लोकसभेवर निवडून आले होते. 2014 मध्ये त्यांनी भाजपच्या तिकिटावर सार्वत्रिक निवडणूक लढवली होती.