Success Story: 'કૉલેજ બંધ થયા પછી બધું ખતમ', શિક્ષકે શરૂ કરી મશરૂમની ખેતી, મહિને કમાય છે દોઢ લાખ!

ઝી બ્યુરો/નવી દિલ્હી: નિધિ કટારે માઇક્રોબાયોલોજીમાં એમએસસી છે. તે જીવાજી યુનિવર્સિટી સાથે જોડાયેલી ગ્વાલિયરની એક ખાનગી કોલેજમાં ભણાવતી હતી. આ સંસ્થા નવી હતી. જ્યારે તેણી આ સંસ્થામાં જોડાઈ ત્યારે તે માત્ર 24 વર્ષની હતી. તેઓ શરૂઆતથી વિજ્ઞાન પ્રયોગશાળાઓ બનાવવા માટે જવાબદાર હતા. 2007 થી 2015 સુધી નિધિએ આ માટે ઘણી મહેનત કરી. પછીથી તેનો કોઈ ઉપયોગ થયો ન હતો. કોલેજ બંધ હતી. પણ, નિધિએ હાર ન માની. તેણે મશરૂમની ખેતી શરૂ કરી. આમાં તેને જબરદસ્ત સફળતા મળી. આવો, શિક્ષકથી ઉદ્યોગસાહસિક સુધીની તેમની સફર વિશે જાણીએ.

2016 માં બંધ થઈ ગઈ કોલેજ 
2014માં નિધિએ જે કોલેજમાં ભણાવ્યું હતું તે કોલેજના મેનેજમેન્ટે જમીન વેચવાનો નિર્ણય લીધો હતો. તેને કોલેજ માટે સારી કિંમત મળી રહી હતી. આ સંસ્થા 2016 માં બંધ થઈ ગઈ. આસિસ્ટન્ટ પ્રોફેસર નિધિની સામે કોલેજ અને લેબોરેટરીઓ તોડી પાડવામાં આવી હતી. તે બધું સમાપ્ત થતું જોઈને તેનું હૃદય તૂટી ગયું. તેણે નક્કી કર્યું કે તે કોઈના પર નિર્ભર નહીં રહે. પોતે કંઈક શરૂ કરશે. તેણે 2015માં જ આ માટે તૈયારી શરૂ કરી દીધી હતી.

મશરૂમની ખેતીની સમજ હતી
નિધિનું બેકગ્રાઉન્ડ માઇક્રોબાયોલોજીમાં હતું. મશરૂમની ખેતી સાથે સંબંધિત સ્ટાર્ટઅપ શરૂ કરવું તેમના માટે મુશ્કેલ ન હતું. તેને ખબર હતી કે મશરૂમની માંગ સારી છે. તેથી, તેણે 2015 માં ઘરે કેટલાક ઓઇસ્ટર મશરૂમ (પ્લ્યુરોટસ ફ્લોરિડા) બેગ ઉગાડીને શરૂઆત કરી. મશરૂમની ખેતી માટે તેમણે તેમના ઘરની છત પર 10 ફૂટ બાય 10 ફૂટનો ઘાંસનો શેડ બનાવ્યો. મશરૂમની ખેતી માટે નાની જગ્યા, મધ્યમ પ્રકાશ અને હવા સાથે સારી સ્વચ્છતાની જરૂર પડે છે.

મશરૂમના બીજ જાતે બનાવવાનું શરૂ કર્યું
નિધિએ સ્પાન (મશરૂમ સીડ્સ) દિલ્હી અને બાદમાં આગ્રાથી ખરીદ્યા. જો કે, સ્પૉનની નબળી ગુણવત્તાને કારણે પરિણામો ખૂબ સારા ન હતા. નબળી જાતો અને જૂના અથવા દૂષિત સ્પાન ઓછી ઉપજ આપે છે. આ પણ ઘાટનું કારણ બની શકે છે. જે મશરૂમ્સના કદ અને ગુણવત્તાને અસર કરી શકે છે. તેણીએ વિચાર્યું કે શા માટે તે અન્ય લોકો પર આધાર રાખે છે જ્યારે તે પોતે જ સ્પાન તૈયાર કરી શકે છે. તેણે તેના પતિ (સંજય કટારે) સાથે આ અંગે ચર્ચા કરી. તેણે નિધિને પોતાની લેબ શરૂ કરવા પ્રોત્સાહિત કરી.

પત્નીને ધંધામાં મદદ કરવા પતિએ છોડી દીધી નોકરી 
દંપતીએ લેબ સ્થાપવા માટે ગ્વાલિયરના સિંહપુર રોડ પર 1500 ચોરસ ફૂટનું મકાન ભાડે લીધું હતું. મશરૂમ સ્પૉન લેબની સ્થાપના કરવા માટે લેમિનર એરફ્લો કેબિનેટ, વર્ટિકલ ઑટોક્લેવ્સ, બીજ અંકુરણ ચેમ્બર અને ઇન્ક્યુબેટર સહિત ઘણી વસ્તુઓની જરૂર છે. 2017 માં નિધિના પતિ સંજયે પત્નીના વ્યવસાયને ટેકો આપવા માટે એક ખાનગી કંપનીમાં નોકરી છોડી દીધી હતી. તે કંપનીમાં મેનેજર હતો. 

તેમણે નેચરલ બાયો ઈમ્પેક્ટ એન્ડ રિસર્ચ નામની કંપની શરૂ કરી. તે ભારતભરના ખેડૂતોને સ્પાન સપ્લાય કરે છે. તે તાલીમ, પરામર્શ અને સેવાઓ પણ પ્રદાન કરે છે. નિધિ મશરૂમ પાપડ, અથાણાં, બિસ્કિટ અને પ્રોટીન પાઉડર જેવી અનોખી પ્રોડક્ટ્સ સાથે સ્પાન, તાજા અને તડકામાં સૂકા મશરૂમનું વેચાણ કરીને દર મહિને રૂ. 1.5 લાખ સુધીની કમાણી કરે છે.