Fact Check: 100, 200 અને 500ની નોટ પર પેનથી કંઈ પણ લખાયું હશે તો નોટ નહીં ચાલે, RBIએ આપ્યો આ જવાબ

Fact Check: થોડા સમય પહેલા એક વાક્ય સોશિયલ મીડિયા પર ખૂબ જ લોકપ્રિય થયું હતું, જ્યારે કોઈએ 10 રૂપિયાની નોટ પર 'સોનમ ગુપ્તા બેવફા હૈ' લખીને તેને વાયરલ કરી દીધી હતી. ફરી એકવાર આ જ પ્રકારનો એક મેસેજ સોશિયલ મીડિયા પર હેડલાઇન્સમાં છે, જેણે આરબીઆઈનું પણ ધ્યાન આકર્ષિત કર્યું છે. સોશિયલ મીડિયા પર કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે જો તમે નોટ પર કંઈક લખશો તો તે અમાન્ય થઈ જશે અને બજારમાં કામ નહીં કરે.

સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયેલા મેસેજમાં કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ભારતીય રિઝર્વ બેંકની નવી ગાઈડલાઈન મુજબ નવી નોટ પર કંઈપણ લખવાથી તે અમાન્ય થઈ જશે અને લખેલી નોટને લીગલ ટેન્ડર તરીકે ગણવામાં આવશે નહીં. આ મેસેજે લોકો ખૂબ વાયરલ કરી રહ્યાં હોવાથી મામલો વધતો જોઈને સરકારે પણ હસ્તક્ષેપ કરવો પડ્યો.

હકીકત તપાસમાં સત્ય બહાર આવ્યું-
સોશિયલ મીડિયા પર વાયરલ થયેલા આ મેસેજ પર સરકારે પણ પોતાની પ્રતિક્રિયા આપી છે અને PIB ફેક્ટ ચેકમાં સમગ્ર સત્ય જણાવ્યું છે. જેમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે જો તમે 2000, 500, 200, 100, 50, 20 રૂપિયાની નોટ પર કંઈક લખો તો પણ તે સંપૂર્ણ રીતે માન્ય રહેશે અને તમે તેનો ઉપયોગ કરી શકો છો. કોઈપણ દુકાનદાર કે ગ્રાહક આવી નોટ લેવાનો બિલકુલ ઇનકાર કરી શકે નહીં, કારણ કે નોટ RBIના નિયમો મુજબ લખેલી હોવા છતાં સંપૂર્ણ રીતે માન્ય ગણવામાં આવે છે. હકીકત તપાસમાં સ્પષ્ટપણે કહેવામાં આવ્યું છે કે નોટ પર લખવાથી કોઈ ચલણ અમાન્ય નથી થતું.

Does writing anything on the bank note make it invalid❓#PIBFactCheck

✔️ NO, Bank notes with scribbling are not invalid & continue to be legal tender

✔️Under the Clean Note Policy, people are requested not to write on the currency notes as it defaces them & reduces their life pic.twitter.com/V8Lwk9TN8C

— PIB Fact Check (@PIBFactCheck) January 8, 2023

RBI શું કહે છે?
રિઝર્વ બેંકે ક્લીન નોટ પોલિસી હેઠળ ચલણને લઈને ઘણા સૂચનો આપ્યા છે. તે જણાવે છે કે ગ્રાહકોને નોટ પર કંઈપણ ન લખવાની સલાહ આપવામાં આવે છે. આ નોટનું જીવન ઘટાડે છે. આ સિવાય નોટ પણ ગંદી થઈ જાય છે. આ સિવાય કહેવામાં આવ્યું છે કે ચલણી નોટોને સ્ટેપલ (પંચ્ડ) ન કરવી જોઈએ. નોંધનો ઉપયોગ ન તો રમકડા તરીકે કરવો જોઈએ કે ન તો સુશોભન માટે ઉપયોગ કરવો જોઈએ. જો કોઈ નોટ ફાટેલી કે ગંદી હોય તો તેને એક્સચેન્જ દ્વારા બદલવી જોઈએ.

દરેક બેંક નોટ બદલવાની સુવિધા આપે છે-
આરબીઆઈના માસ્ટર સર્ક્યુલર મુજબ, દેશભરની તમામ બેંકોમાં નોટ એક્સચેન્જની સુવિધા છે, જ્યાં તમે સિક્કા બદલી શકો છો અને તેને નોટમાં કન્વર્ટ કરી શકો છો. આ સુવિધા 1 જુલાઈ 2020થી શરૂ થઈ છે. જૂની અને ફાટેલી નોટોને બદલે બેંકો ગ્રાહકોને નવી નોટો આપે છે. આ સુવિધા NBFC અને સ્મોલ ફાઇનાન્સ બેંકોમાં પણ ઉપલબ્ધ છે, પરંતુ આ બેંકોને આ સુવિધા આપવી ફરજિયાત નથી.