ગુજરાતીઓ કમાવવામાં નંબર વન તો ગુમાવવામાં પણ નંબર વન, દર 4 મીનિટે છેતરાય છે એક ગુજરાતી

Cyber Fraud In Gujarat : ગુજરાતીઓ પૈસા કમાવવાની સાથે ગુમાવવામાં પણ અવ્વલ છે. ઈન્ડિયન સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (I4C) એ સમગ્ર ભારતમાં 4.7 લાખથી વધુ ફરિયાદોમાં રૂ. 1200 કરોડથી વધારેનું બેલેન્સ ફ્રીઝ કરાવ્યું છે.  અમદાવાદમાં I4C હેઠળ સાત જોઈન્ટ સાયબર કોઓર્ડિનેશન ટીમ (JCCT)માંથી એક છે. ગુજરાતમાં સાયબર છેતરપિંડી માટે રૂ. 156 કરોડ ફ્રીઝ કરાયા છે, જે ભારતમાં સૌથી વધુ છે. આમ ગુજરાતીઓ કમાવવામાં તો નંબર વન છે પણ ગુમાવવામાં પણ નંબર વન છે. રાજ્યમાં 4 મીનિટે એક ગુજરાતી છેતરાય છે. 

લોકસભામાં જાહેર કરાયેલા ડેટામાં આ માહિતી સામે આવી છે. દેશમાં સૌથી વધુ સાયબર ફ્રોડનો શિકાર ગુજરાતીઓ બન્યા છે. એક વર્ષમાં ગુજરાતીઓએ સાયબર ફ્રોડમાં 156 કરોડ ગુમાવ્યા છે. જોકે, ફરિયાદ થયા બાદ આ રકમ ફ્રીઝ કરાઈ છે. ગુજરાત બાદ મહારાષ્ટ્ર અને ઉત્તર પ્રદેશનો નંબર આવે છે. પરંતુ 156 કરોડ ગુમાવવાનો આંકડો આખા દેશમાં સૌથી વધુ છે.  આ સપ્તાહની શરૂઆતમાં લોકસભામાં રજૂ કરાયેલ ડેટા દર્શાવે છે કે 2023માં નાણાકીય સાયબર છેતરપિંડીઓને કારણે ગુજરાતીઓએ રૂ. 156 કરોડ ગુમાવ્યા છે અથવા તેને એક્સેસ કરી શક્યા નથી. તે કોઈપણ ભારતીય રાજ્ય માટે સાયબર છેતરપિંડીઓમાં સ્થિર થયેલી સૌથી વધુ રકમ હતી. વધુમાં, ગુજરાતે 1930 પર 1,21,701 કોલ ડાયલ કર્યા છે. 2023માં નેશનલ સાયબર ક્રાઈમ હેલ્પલાઈન - દરરોજ 333 કોલ અથવા દર ચાર મિનિટે એક કોલ જાય છે.!  ઉત્તર પ્રદેશમાં (1.97 લાખ) અને મહારાષ્ટ્ર (1.25 લાખ) પછી ભારતના રાજ્યોમાં ગુજરાત ત્રીજા ક્રમે છે.

'થોડી ફરિયાદો જ એફઆઈઆરમાં ફેરવાય છે'
સંજય ભાટિયા, પીસી મોહન અને એલએસ તેજસ્વી સૂર્યા સહિત આઠ સાંસદોના પ્રશ્નના જવાબમાં કેન્દ્રીય રાજ્યમંત્રી (ગૃહ) અજય કુમાર મિશ્રાએ આપેલા જવાબમાં આ ડેટા જાહેર કરવામાં આવ્યો હતો. જો કે, પ્રતિ ફરિયાદ ગુમાવવાની બાબતમાં ગુજરાત પણ પ્રથમ ક્રમે છે. એક ફરિયાદમાં ગુજરાત માટે સરેરાશ 12,800 રૂપિયા હતા. જ્યારે મહારાષ્ટ્રમાં 8000 રૂપિયા અને ઉત્તર પ્રદેશના 3000 રૂપિયા હતા. આ આંકડા બતાવે છે કે, ગુજરાતમાં સાયબર ક્રાઈમના કિસ્સા સતત વધી રહ્યાં છે. છેલ્લા કેટલાક વર્ષોની સરખામણીમાં સાયબર ક્રાઈમમાં સતત વધારો થઈ રહ્યો છે. સાયબર ફ્રોડ કરનારા પોતાની મોડસ ઓપરેન્ડી સતત બદલી રહ્યાં છે. છતાં વધુ ને વધુ લોકો તેના શિકાર બની રહ્યાઁ છે. 

સાયબર ક્રાઈમ નિષ્ણાતોએ ધ્યાન દોર્યું હતું કે બહુ ઓછી સંખ્યામાં ફરિયાદો એફઆઈઆરમાં ફેરવાઈ જાય છે કારણ કે મોટાભાગના કેસોની તપાસ ફરિયાદ તરીકે કરવામાં આવે છે. “1930 નંબરે પીડિતો અને તપાસ એજન્સીઓ માટે પ્રક્રિયાને સુવ્યવસ્થિત કરી છે. જો કે, તેણે એફઆઈઆર દાખલ કરવાના રેશિયોમાં સુધારો કર્યો નથી. સાયબર ક્રાઈમના નિષ્ણાતે જણાવ્યું હતું કે, તેના માટેના કારણો ખૂબ જ નાની રકમથી અલગ-અલગ હોય છે. 

છેલ્લાં કેટલાંક વર્ષોની સરખામણીમાં કેસોની સંખ્યામાં કોઈ ઘટાડો થયો નથી, કારણ કે છેતરપિંડી કરનારાઓ તેમની મોડસ ઓપરેન્ડી બદલતા રહે છે. "પહેલાં તે ફોન-આધારિત અથવા IP-આધારિત ગુનાઓ હતા. પરંતુ જ્યારે પોલીસ મુખ્ય ગેંગને પકડે છે અથવા IP ને બ્લોક કરવાનું શરૂ કરે છે, ત્યારે તેઓ સેક્સટોર્શન અથવા 'પાર્સલ છેતરપિંડી' માટે કૉલ  તરફ વળ્યા હતા જ્યાં વ્યક્તિને ધમકી આપીને રકમ ચૂકવવાની ફરજ પાડવામાં આવે છે. 

અમદાવાદ સાયબર સેલે 2023માં ફ્રોડ લોન એપ્સ, માલવેરનો ઉપયોગ, નોકરી શોધનારાઓને છેતરવા અને સોશિયલ મીડિયા આધારિત છેતરપિંડી જેવી મોડસ ઓપરેન્ડીમાં સંડોવાયેલી કેટલીક ગેંગનો પર્દાફાશ કર્યો હતો. MoS દ્વારા આપવામાં આવેલા ડેટા દર્શાવે છે કે અમદાવાદમાં ભારતીય સાયબર ક્રાઈમ કોઓર્ડિનેશન સેન્ટર (I4C) હેઠળ સાત જોઈન્ટ સાયબર કોઓર્ડિનેશન ટીમ (JCCT)માંથી એક છે. અન્ય JCCT મેવાત, જામતારા, હૈદરાબાદ, ચંદીગઢ, વિશાખાપટ્ટનમ અને ગુવાહાટી ખાતે છે. પ્રતિભાવ દર્શાવે છે કે સમગ્ર ભારતમાં 4.7 લાખથી વધુ ફરિયાદોમાં 1200 કરોડ રૂપિયાથી વધુની રકમ ફ્રીઝ કરાઈ છે.